"نیویورک" فرصت خوبی برای پیشبرد مذاکرات هسته ای است/ خطر تبدیل مسأله هسته ای از "پیچیده" به "چالشی"

به گزارش خبرنگار مهر، گزارش پیشین آژانس در حالی چند روز پیش منتشر شد که بر اساس آن تصریح شده بود که ایران در زمان تعیین شده دو گام از 5 گام شفاف سازی را انجام نداده است گام هایی که پیشتر درباره آنها توافق شده بود.

در همین رابطه یوکیا آمانو گفته بود: برای حل همه موضوعات باقیمانده، موضوعات قبلی و فعلی، بسیار مهم است که ایران گامهای توافق شده را بر اساس چارچوب زمانبندی انجام دهد.

با این وجود آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در جدیدترین گزارش ماهانه خود تائید کرد که ایران در مسیر اجرای تعهداتش بر پایه توافق ژنو است. بر پایه این گزارش، ایران روند تبدیل اورانیوم غلظت بالا به سوخت را شروع کرده است.

در بخشی از این گزارش آمده که ایران به توافقات خود با کشورهای 1+5 که برای حل پرونده هسته ای این کشور انجام شده بود عمل می کند.

نیویورک فرصتی برای پیشبردن مذاکرات ایران و 1+5 است

پروفسور اولی هاینونن در خصوص گزارش اخیر آژانس و ادعاهای مطرح شده در آن به خبرنگار مهر گفت: کشورهای گروه 1+5 و ایران به سازمان ملل می روند و ظرف یک هفته ای که در آنجا خواهند بود این فرصت را دارند تا مذاکرات رسمی را در خصوص توافق جامع به پیش ببرند.

وی تصریح کرد: گزارش اخیر آژانس می تواند معیاری برای اجرای برنامه اقدام مشترک(JPOA) بین شش کشور و ایران از یک سو و ایران و آژانس بین المللی انرژی اتمی در قالب "چارچوبی برای همکاری" از سوی دیگر به دست دهد.

وی افزود: همچنین در نظر داریم که توافقات میان طرفین چه در قالب برنامه اقدام مشترک(JPOA) و چه در قالب "چارچوبی برای همکاری"(FOC) در ماه نوامبر 2013  به پایان زمانی خود می رسد.

اجرای برنامه اقدام مشترک مطابق برنامه پیش رفته است

هاینونن تصریح کرد: اجرای برنامه اقدام مشترک مطابق برنامه پیش رفته است البته ایران در تبدیل اورانیوم غنی شده 20 درصدی و هگزوفلوراید غنی شده با درجه پایین به اکسید و صفحات سوخت صنعتی از اورانیوم 20 درصد برای راکتور تحقیقاتی تهران تاخیر داشته است.

رئیس سابق بازرسان آژانس تأکید کرد: این تاخیرات می تواند احتمالا به سبب مشکلات و سختی های فنی و تکنیکی ناشی از فرایند تبدیل اورانیوم باشد. به نظر می رسد که گروه 1+5 از پیشرفتهای صورت گرفته راضی است و تحریمها هم مطابق برنامه زمانی اصلی کمتر شده است.

وی با اشاره به اینکه فرایند اجرای "چارچوبی برای همکاری" کمتر امیدوار کننده است گفت: آژانس بین المللی انرژی اتمی از معادن ساغند و گچین و تاسیسات زیربنایی، کارخانه تولید آب سنگین در اراک و مورد اخیر مرکز تحقیقات وتوسعه سانتریفیوژ بازدید کرده است.

آژانس در گزارش اخیر خود تاکید کرده است که "اطلاعات مورد توافق طرفین" را کسب کرده است

معاون پیشین آژانس بین المللی انرژی اتمی تأکید کرد: آژانس در گزارش اخیر خود تاکید کرده است که "اطلاعات مورد توافق طرفین" را کسب کرده است اما برای کشورهای عضوش هیچ اطلاعات مستند(factual) آماده نکرده است برای نمونه از حیث تعداد اورانیوم تولید شده در تاسیسات زیربنایی. آژانس احتمالا قادر نبوده است در این مرحله ارزیابی ای از تکمیل شدن فهرست اعلامی ایران در خصوص مواد هسته ای و تاسیسات هسته ای داشته باشد. تصریح و نشان دادن این تعداد نشان دهنده شفافیت است که مقامات ایرانی به آن بارها اشاره می کنند. همچنین برخی از بازدیدها با تاخیر صورت می گیرد.

هاینونن در ادامه تصریح کرد: بخش دیگر اجرای "چارچوبی برای همکاری" به بعد محتمل نظامی برنامه هسته ای ایران باز می گردد که در این خصوص نیز باد مخالف می وزد.

وی افزود: اگر چه برخی اطلاعات درباره تحقیقات و توسعه درباره "وایرز بریج" (wiresbridge) فراهم شد، ولی آژانس بین المللی انرژی اتمی هیچ اطلاعات جدیدی از آوریل 2008 به دست نیاورده است. به علاوه گزارش اخیر آژانس نشان نمی دهد که توانسته باشد با دانشمندان هسته ای در خصوص آزمایشها گفتگوی مستقیم که برای تصدیق میزان و دامنه چنین فعالیتهایی لازم و ضروری است داشته است.

معاون پیشین آژانس بین المللی انرژی اتمی تأکید کرد: اینکه در خصوص مسأله هسته ای ایران طی سالیان گذشته مسائلی هنوز بر روی میز باقی مانده و اینکه مهلتی برای حل مسائل اساسی که در قطعنامه های شورای امنیت سازمان ملل نیز مورد اشاره قرار گرفته هنوز باقی مانده است موضوعی رضایت بخش نیست و ممکن است توافق جامع بین ایران و گروه 1+5 را به تاخیر بیندازد یا پیچیده کند.

وی در ادامه افزود: وجود یک سیستم راستی آزمایی به همراه عناصر لازمه حمایت و پشتیبانی از یک توافق بلندمدت است. اگر مسائل باز بمانند و بسته نشوند در این صورت سنجه های اضافی برای تحقق توافق مورد نیاز است که مذاکرات پیچیده گذشته را این موضوع چالش برانگیزتر خواهد کرد.

اولی هاینونن رئیس سابق بازرسان آژانس بین المللی انرژی اتمی و معاون امور پادمان‌های آژانس بین‌المللی انرژی تا سال 2010 میلادی بود و اکنون در مرکز روابط و علوم بین‌المللی دانشگاه هاروارد تدریس می‌کند.
...............

گفتگو از: جواد حیران نیا-عبدالحمید بیاتی