پناهجویان سوری، معضل اجتماعی- سیاسی رو به گسترش در ترکیه

به گزارش ایرنا، آخرین آمارهای مربوط به حضور یک میلیون و 150 هزار پناهجوی سوری در ترکیه و تقبل هزینه 3.5 میلیارد دلاری این کشور برای اسکان پناهجویان را ˈرجب طیب اردوغانˈ نخست وزیر ترکیه در سخنرانی اخیر خود در مراسم افطاری در استانبول اعلام کرد.

حدود 220 هزار نفر از این پناهجویان در شهرهای مرزی ترکیه با سوریه و در اردوگاه هایی که توسط دولت برپا شده، اسکان داده شده اند و بقیه به طور فشرده در چند شهری مرزی ترکیه و در رأس آنها غازی آنتپ، حاتای، شانلی عرفا، ماردین، آدانا، قهرمان ماراش، باتمان و شیرناک پراکنده شده اند.

پناهجویان سوری علاوه بر شهرهای مرزی در یک و نیم سال اخیر به شهرهای بزرگ ترکیه و در رأس آن به استانبول و آنکارا نیز روی آورده اند.

ˈآونی موتلوˈ استاندار کلانشهر استانبول بتازگی اعلام کرد؛ شمار پناهجویان سوری در این شهر بالغ بر 67 هزار نفر است.

در حالی که مقامات ترکیه از رقم یک میلیون و 150 هزار نفر سخن گفته و پیش بینی کرده اند شمار پناهجویان در پایان سال جاری میلادی به 1.5 میلیون نفر برسد، برخی منابع مدعی هستند هم اینک شمار غیر رسمی پناهجویان سوری در ترکیه به بیش از 1.5 میلیون نفر رسیده است.

دولت آنکارا به دنبال بروز ناآرامی ها در سوریه با تخریب روابط با دمشق و حمایت از معارضان سوری، اعلام کرد که درهای ترکیه را به روی پناهجویان سوری باز خواهد کرد و در این راه نیز انتظار چندانی از کمکهای بین المللی ندارد. در آن دوره که آنکارا بر این باور بود رژیم بشار اسد بزودی سرنگون شده و به گفته اردوغان در مسجد اموی نماز برپا خواهند کرد، انتظار نداشت با چنین هجمه ای از پناهجویان سوری روبرو شده و صدها هزار پناهجوی سوری را سه سال در خاک خود اسکان دهد.

اکنون کار به جایی رسیده که در جای جای ترکیه اعم از شهرهای بزرگ و شهرهای مرزی این کشور با سوریه، هر از گاهی درگیریهایی بین پناهجویان سوری و شهروندان ترکیه ای به بهانه های مختلفی روی می دهد.

نخست وزیر ترکیه اخیراً مدعی شد؛ محافلی در ترکیه با مبادرت به اقدامات تحریک آمیز می خواهند از بروز تنش بین مردم و پناهجویان سوریه بهره برداری سیاسی کنند اما وی نمی خواهد در شرایط فعلی که ترکیه به سوی انتخابات ریاست جمهوری به پیش می رود، آنها را افشا کند. اردوغان در همین حال گفت که البته اگر مجبور شود آنها را افشا خواهد کرد.

پروفسور ˈصدات لاچین ارˈ از کارشناسان امنیتی ترکیه و نزدیک به دولت آنکارا در مطلبی در تارنمای موسوم به ˈاینترنت خبرˈ با انتقاد تلویحی از سیاست اردوغان در قبال پذیرش 1.5 میلیون سوریه ای به خاک این کشور نوشت: به نظر لزومی به طرح ادعای اردوغان در خصوص اقدامات تحریک آمیز علیه پناهجویان سوری نیست و صرف شکل گیری چنین جامعه بزرگی در داخل مرزهای ترکیه و ظهور اقلیتی به نام سوری ها در این کشور، خود از همه نظر اعم از سیاسی، اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی مسأله آفرین است و لزومی به طرح سناریوها و ادعاهای مختلف در این راستا نیست.

او با اشتباه خواندن پذیرش پناهجویان سوری به درون مرزهای ترکیه می گوید: از همان ابتدا ترکیه می بایستی راهکاری برای اسکان این پناهجویان در درون مرزهای سوریه و در نزدیکی مرزهای خود با آن کشور می اندیشید تا کار به اینجاها نمی کشید.

ˈلاچین ارˈ با اشاره به نمونه هایی از تاریخ که کوچ های ناگهانی در مقیاس بزرگ، زمینه ساز فروپاشی امپراطوریها شده است، می نویسد بسیاری از تاریخ نگاران معتقدند فروپاشی امپراطوری رم ناشی از کوچ پذیری بزرگ از خارج بوده است.

او به اهمیت تحرکات جمعیتی در داخل کشورها و مهاجرت پذیری آنها از خارج بر امنیت کشورهای معاصر تأکید کرده و می نویسد: حتی کشورهای بزرگی مانند آمریکا و انگلیس در پذیرش گردشگران خارجی، دانشجویان و پناهجویان همواره تدابیر امنیتی خاصی را لحاظ و دروازه های خودرا بدون کنترل به روی خارجیان باز نکرده اند.

این کارشناس امنیتی با اشاره به ریسکهای امنیتی جدی ترکیه ناشی از حضور میلیونی پناهجویان سوری در ترکیه می نویسد: برخورد و کنترل با انسانهایی که همه چیز خود را در کشورشان از دست داده و پلی پشت سر خود برای بازگشت ندارند، بسیار دشوار است و ترکیه باید خیلی حواس خود را جمع کند.

لاچین ار با یادآوری اینکه با اشغال فلسطین توسط اسرائیل، پنج میلیون فلسطینی به کشورهای همسایه پناهنده شده و موجب بروز تزلزلی جدی در کشورهای لبنان و اردن شده است، مدعی شد: بحران پناهجویان سوری در ابعادی است که می تواند چند کشور منطقه را به ورطه سقوط بکشد و حتی از هم اکنون لبنان در تیررس قرار گرفته است.

به گفته وی، بین 5-4 میلیون سوریه ای به کشورهای همسایه پناهنده شده اند که یک میلیون آنها در لبنان بسر می برند که با لحاظ جمعیت لبنان، نسبت قابل توجهی را در جمعیت آن کشور تشکیل می دهند. این کارشناس ادعا کرده است اگر شرایط چنین پیش رود، لبنان بدتر از سوریه خواهد شد.

به گفته وی، اردن نیز در شرایط دشواری قرار دارد؛ بیش از 600 هزار سوریه ای نیز در آن کشور بسر می برند؛ اردن نیز مثل لبنان با خطرات جدی سیاسی اجتماعی روبروست.

لاچین ار مدعی است؛ با ورود پناهجویان سوری به عراق، سوریه همه بیماریهای سیاسی و امنیتی خود را نیز به عراق سرایت داده است که رها سازی آن، دیگر بسیار دشوار خواهد بود.

او با ادعای اینکه رقم 1.5 میلیونی پناهجویان سوری در ترکیه شاید به نسبت جمعیت 77 میلیونی این کشور رقم بسیار تکان دهنده ای نباشد، در عین حال ادعان کرد که ترکیه با ریسکها و خطرات امنیتی بسیار جدی روبروست.

لاچین ار با ادعای اینکه برخلاف گفته استاندار استانبول، شمار پناهجویان سوری در این شهر از 250 هزار نفر گذشته است، می نویسد: گردش آزاد و بدون کنترل 1.2 میلیون پناهجوی سوری در ترکیه، بسیاری از شهروندان را نگران کرده است و درگیریها و تنش هایی هم که اخیراً بین مردم و پناهجویان دیده می شود ناشی از نگرانیهای اقتصادی، اجتماعی و اخلاقی مردم است.

او با اشاره به افزایش متکدیان پناهجو و مشاهده ارتکاب برخی جرایم توسط پناهجویان و بروز انحطاط اخلاقی و سوء استفاده های جنسی از پناهجویان، تصریح کرده است: دولت باید هرچه زودتر انسجامی به این مسأله داده و سر و سامانی به حضور پناهجویان بدهد و گرنه در آینده شاهد درگیریها و حرکتهای اجتماعی گسترده تری علیه پناهجویان در ترکیه خواهیم بود.

شایان ذکر است تنها حدود 220 هزار نفر از پناهجویان سوری در ترکیه در 24 اردوگاهی که در شهرهای مرزی این کشور برپا شده، اسکان داده شده اند و بقیه در شهرهای مرزی و یا شهرهای بزرگ ترکیه در شرایط بسیار دشواری در حاشیه شهرها و با امکانات بسیار محدود زندگی می کنند.

قطع رابطه اقتصادی ترکیه با سوریه، شهرهای مرزی این کشور با سوریه را که در سالهای روابط روبه توسعه ترکیه با سوریه شاهد رونق اقتصادی جدی بود، با رکود سختی مواجه ساخته و حضور پناهجویان در این شهرها بار مالی مضاعفی را بر دوش اقتصاد این مناطق گذاشته است. رسانه های ترکیه گزارش می دهند که اصناف و کسبه دیگر در شرایطی هستند که حتی از فعالیت های اقتصادی بسیار محدود پناهجویان سوری ناراضی هستند و می گویند در شرایطی که با تنگنای جدی در بازار روبرو هستند نمی خواهند سهمی از تجارت خودرا به پناهجویان واگذار کنند.

کارشناسان می گویند؛ تازه این یک بعد از مسأله سیاستهای اشتباه آنکارا در قبال سوریه است و آنکارا با چنین رویکردی به نوعی دروازه های خودرا به روی رویدادهای پیچیده سیاسی و اقتصادی و اجتماعی، امنیتی و نظامی خاورمیانه گشورده است.

لاچین ار با تأکید بر اینکه ˈبحران پناهجویان سوری یکی از بزرگترین ریسکهایی است که در تاریخ جمهوری ترکیه با آن روبرو شده ایمˈ می گوید: به تعبیری دیگر جنگ داخلی سوریه، گام به گام می تواند به ترکیه منتقل شود.

خاورم/2011**1504