عدالت نقطه مقابل افراط و تفریط است

یک پژوهشگر دینی با اشاره به وجود تعاریف متعدد از عدالت در فرهنگ اسلامی، گفت: آن‌چه حکما، فلاسفه، علمای اخلاق و حتی فقها در مورد عدالت توافق دارند این است که عدالت نقطه اعتدال بین افراط و تفریط است.

به گزارش خبرنگار خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا)، حجت‌الاسلام محمد سروش محلاتی در مراسم شب نوزدهم ماه رمضان در حسینیه دارالزهراء (س) به ویژگی‌ عدالت امیر المومنین (ع) اشاره کرد و گفت: آن‌چه در میان مسلمانان و حتی غیرمسلمانان با نام علی (ع) قرین شده عدالت حضرت است.

وی افزود: درباره ماهیت عدالت تعاریف زیادی وجود دارد اما یک تعریف از عدالت در فرهنگ اسلامی ریشه‌دار است و مورد توافق حکما، فلاسفه، علمای اخلاق و حتی فقها قرار دارد و آن این است که عدالت، نقطه وسط و نقطه اعتدال بین افراط و تفریط است و بر این اساس عادل کسی است که دچار افراط و تفریط نیست.

وی ادامه داد: بر اساس این تعریف برای عدالت دو نقطه مقابل وجود دارد؛ یکی نقطه افراطی‌گری و دیگری نقطه تفریط و کندروی اما مشکل اینجاست که شاخص عدالت کجاست و تندی و کندی با چه معیاری شناخته می‌شود. چه بسا تندترین افراد و افراط‌ترین گروه‌ها خود را حد وسط عدالت می‌نامند و برعکس کسانی که از اعتدال برخوردار هستند به عنوان افرادی اهل سازش که به اصول پایداری ندارند معرفی می‌شوند.

این پژوهشگر دینی خاطرنشان کرد: در مفهوم این‌که عدالت در برابر افراط و تفریط قرار دارد تردیدی نیست اما چه کسی است که خود را افراطی بداند.

وی با بیان این‌که «حسب اعتقاد شیعیان امیرالمومنین(ع) معیار و شاخص رفتار عادلانه است»، افزود: بعد از درگذشت پیامبر اسلام 25 سال زمینه افراطی‌گری در جامعه جاهلی به وجود آمد. حضرت علی(ع) کمتر از پنج سال حکومت کرد و در آن دوران هم جامعه مبتلا به افراطی‌گری شد. فراهم شدن زمینه افراطی‌گری در آن دوره مربوط به شورشی بود که علیه عثمان اتفاق افتاد. در آن زمان حضرت علی(ع) به خلیفه معترض بود و او را تایید و توجیه نمی‌کرد اما نقش مستقیم و حضور فعال بین انقلابیون هم نداشت و معتقد بود در مورد کاری که آینده‌اش را نمی‌توان پیش‌بینی کرد نباید عجله به خرج داد اما انقلابیون می‌گفتند که نباید آن‌ها را دعوت به سازشکاری کرد. آن‌ها جز با کناره‌گیری خلیفه رضایت نمی‌دهند.

وی به یکی از جلوه‌های افراطی‌گری در آغاز دوران حکومت امیر المومنین (ع) اشاره و تصریح کرد: انقلابیون معتقد بودند علی(ع) حق است و کسانی که این را نمی‌پذیرند باید با شمشیر به حساب‌شان رسیدگی کرد. جلوه دوم افراطی‌گری این بود که در آن دوران افرادی بودند که مورد اتهام قرار می‌گرفتند اما در عین حال حرکت عملی علیه حضرت علی(ع) هم انجام نداده بودند. انقلابیون به امیر المومنین(ع) فشار می‌آوردند که باید تکلیف اینها را یکسره کرد.

این پژوهشگر مسایل دینی یادآور شد: نمود دیگر افراطی‌گری در آن دوران این بود که افرادی در جامعه آن روز بودند که ضدانقلاب نبودند و طرفدار معاویه هم نبودند اما در عین حال با حکومت حضرت علی (ع) نیز همراهی و همکاری نمی‌کردند. انقلابیون می‌گفتند اگر این‌ها با حکومت حضرت علی(ع) همکاری نمی‌کنند باید اساس‌شان را جمع کنند و امکانات حکومت اسلامی خرج این‌ها نشود.

وی با بیان این‌که «اطرافیان امیر المومنین(ع) روحیه‌ای افراطی داشتند و نقطه ضعف‌شان عملکرد تند در برابر دشمن بود»، خاطرنشان کرد: حضرت علی(ع) در عین حال که با معاویه می‌جنگید، تلاش می‌کرد افراطی‌گری اطرافیان خود را کنترل کند در واقع یک افراطی‌گری در جبهه مقابل و بین خوارج و تکفیری‌ها بود و یک افراطی‌گری در بین اطرافیان حضرت علی(ع) که ایشان پنج سال با آن درگیر بود.

وی با بیان این‌که «حضرت علی(ع) به تنهایی افراطی‌گری‌ها را کنترل می‌کرد»، افزود: این‌که کسی به حضرت علی(ع) علاقه داشته باشد با این‌که کسی عدالت علی(ع) را داشته باشد و گرفتار افراطی‌گری نشود دو موضوعی است که با یکدیگر فاصله دارد. یک نوع افراطی‌گری به شهادت رساندن حضرت علی (ع) و ضربه زدن به فرق ایشان بود و نوع دیگر افراطی‌گری هم این بود که با وجود سفارش حضرت علی (ع) در مورد قاتلش جنازه ابن‌ملجم را در گونی گذاشتند و آتش زدند.

محلاتی در پایان ابراز امیدواری کرد که شیعیان پیرو واقعی امیر المومنین (ع) باشند و عدالت علی در زندگی و جامعه عینیت یابد.

به گزارش ایسنا، این مراسم با برگزاری مراسم احیاء از سوی حجت‌الاسلام محتشمی‌پور همراه بود.

گفتنی است در سال‌های گذشته و بعد از انتخابات سال 88 از برگزاری مراسم احیا در حسینیه دارالزهراء (س) ممانعت به عمل آمده بود.

انتهای پیام