سلاح های شیمیایی و استانداردهای دوگانه آمریکا

انقلاب صنعتی و تسلط انسان بر طبیعت همراه بود با دسترسی گسترده انسان به ابزارهای نوین جنگی. این ابزارها که در پی پیشرفت علم در عرصه های فیزیک و شیمی ساخته می شدند، نوآوری های تازه ای بودند که توانایی انسان ها در جنگ را بسیار افزایش دادند.

از مهمترین این موفقیت های علمی در زمینه تولید ابزارهای جنگی در دوره مدرن، دستیابی انسان به سلاح های شیمیایی بود که از زمان اختراع، قدرت کشتار گسترده ای را در اختیار کشورها قرار دادند تا در جنگ ها بر دشمنان خود چیره شوند.

نخستین بار کشورهای اروپایی از سلاح های شیمیایی و گازهای سمی در جنگ علیه خود استفاده کردند. تاریخ نوین جنگ های شیمیایی به سال 1899 میلادی (1278 خورشیدی) و نبرد انگلستان با بوئرها (کشاورزان مهاجر هلندی) در آفریقای جنوبی برمی گردد.

در آن جنگ، ارتش انگلستان از توپ های حاوی اسید پیکریک استفاده کرد که اثر تهوع زا داشتند (1).

اما در جنگ جهانی اول بود که مواد شیمیایی به عنوان یک سلاح کشتار جمعی وحشت همگان را برانگیخت.

در آن دوران، کشورهای اروپایی به ویژه نیروهای آلمانی از سلاح های شیمیایی علیه جبهه روبرو استفاده گسترده ای کردند و دهها هزار نفر را به کام مرگ فرستادند.

سطح تلفات استفاده از سلاح های شیمیایی در جنگ جهانی اول به اندازه ای بود که همگان نسبت به خطرات چنین سلاح هایی به شدت ابراز نگرانی کردند و همین باعث شد پس از جنگ، کشورهای پیروز در ماده 70 قرارداد ورسای بندی را با عنوان «ممنوعیت هرگونه استفاده از گازهای خفه کننده سمی و سایر گازها و تمام مایعات مشابه و مشتقات آنها» تصویب کنند (2).

از این تاریخ، بحث ممنوعیت استفاده از سلاح های شیمیایی به چالشی برای جامعه جهانی تبدیل شد.

تا پیش از جنگ جهانی دوم، دارندگان سلاح های شیمیایی فقط کشورهای غربی بودند. همین امر عاملی بازدارنده در روابط کشورهای غربی با یکدیگر بود اما در سال های پس از جنگ جهانی دوم با ایجاد نظام دوقطبی و استقلال کشورهای استعمار شده، سلاح های شیمیایی در سطح جهانی گسترش یافت و دامنه آن به کشورهای تازه استقلال یافته نیز رسید.

از این تاریخ به دلیل رقابت بلوک های شرق و غرب در عرصه جهانی از یک سو و دستیابی آسان کشورهای غیرغربی به سلاح های شیمیایی از سوی دیگر، سیاست های دوگانه کشورهای غربی در برخورد با سلاح های شیمیایی و دارندگان آن آغاز شد.

استانداردهای دوگانه ای که برخی کشورهای غربی مانند آمریکا در برخورد با استفاده کنندگان سلاح های شیمیایی به کار می برند باعث شده است تاکنون تلاش ها برای نابودی این سلاح ها با موفقیت کامل همراه نباشد.

آمریکا خود بارها از این نوع سلاح علیه کشورهای دیگر استفاده کرده است که نمونه بارز آن را می توان در جنگ ویتنام دید.

آمریکا در سال 1997 میلادی (1376 خورشیدی) به کنوانسیون منع استفاده از سلاح های شیمیایی پیوست و قرار شد تا سال 2007 میلادی ذخایر شیمیایی خود را منهدم سازد.

این مهلت تا سال 2012 میلادی تمدید شد. با وجود این، تاکنون واشنگتن فقط 25 هزار تن از ذخایر 40 هزار تنی خود را (در سال 1967 میلادی) از میان برده است و بر پایه برآوردهای ارتش آمریکا، نابودی کامل ذخایر شیمیایی این کشور تا سال 2023 میلادی زمان می برد (3).

اوج سیاست های دوگانه آمریکا در برخورد با گسترش دادن و بکارگیری سلاح های شیمیایی را می توان در یورش عراق به ایران و جنگ تحمیلی هشت ساله و همچنین روند کنونی در سوریه دید.

در هر 2 مورد، آمریکا فقط به دنبال منافع خود بوده و برخوردی متضاد در ارتباط با استفاده از سلاح های شیمیایی داشته است.

** صدام و برخورد دوگانه آمریکا

جنگ هشت ساله عراق علیه ایران اوج استفاده از سلاح های شیمیایی طی یک درگیری مسلحانه بود.

«صدام حسین» رییس جمهوری معدوم شده عراق، در این جنگ به طور گسترده از سلاح های شیمیایی علیه مواضع نظامی و غیرنظامی در خاک ایران و حتی مناطق کردنشین کشور خود استفاده کرد.

وی طی جنگ تحمیلی 252 بار از سلاح شیمیایی (شامل عامل اعصاب، گاز خردل، سیانور، عوامل خفه کننده و...) علیه ایران استفاده کرد (4).

همدستی کشورهای غربی در تامین مواد اولیه برای بغداد، سکوت آنها در برابر جنایات صدام و چشم پوشی از اقدام های ضد حقوق بشری وی در جنگ، صدام را در استفاده از سلاح های کشتار جمعی علیه اهداف انسانی بیشتر تشویق کرد؛ به طوری که وی به استفاده از این سلاح علیه مردم خود و سرکوب کردها روی آورد.

آمریکا که به استناد مدارک گوناگون از حملات شیمیایی عراق علیه ایران خبر داشت نه فقط در برابر آن سکوت کرد، بلکه حتی به وی کمک های اطلاعاتی بسیاری را داد.

«دونالد رامسفلد» فرستاده ویژه «رونالد ریگان» رییس جمهوری وقت آمریکا، مسوول ساخت زرادخانه های شیمیایی و بیولوژیک (زیستی) صدام حسین در زمان جنگ با ایران بود. وی در دیداری که با صدام داشت ترتیب کمک های نظامی زیادی را به صدام داد. این کمک ها شامل «عامل سیاه زخم» و حشره کش هایی با قابلیت استفاده دوگانه می شد که به عنوان اجزای کلیدی سلاح های شیمیایی و بیولوژیک صدام در جنگ با ایران به شمار می آمد (5).

اما پس از یورش عراق به کویت بود که آمریکا به حملات رسانه ای گسترده ای علیه صدام دست زد و تلاش کرد سلاح های شیمیایی وی را به عنوان یک خطر جدی برای منطقه و حتی جهان مطرح کند.

اوج این استاندارد دوگانه را می توان در حمله سال 1382 خورشیدی آمریکا به عراق به بهانه نابودی سلاح های کشتار جمعی این کشور دید.

**سوریه و تناقض سیاست آمریکا

امروزه سیاست دوگانه آمریکا در برخورد با سلاح های شیمیایی در مساله سوریه همچنان ادامه دارد.

آمریکا به بهانه استفاده دولت سوریه از سلاح شیمیایی بحث حمله نظامی به سوریه را مطرح کرد اما سرانجام با فشارهای روسیه و پشتیبانی جمهوری اسلامی ایران وارد عرصه ای نشد که از آغاز نیز به دلیل هزینه های گوناگون آن، خواستارش نبود.

هر چند از همان آغاز گزارش های گوناگون نشان می داد تروریست ها و شورشیان مخالف دولت، از سلاح شیمیایی استفاده کرده اند، اما شایعه پراکنی گسترده رسانه های غربی از شفافیت سازی در ماه های نخستین جلوگیری کرد.

با این همه، همان گونه که شواهد بعدی نشان داد این تروریست های تکفیری مسلح بودند که با پشتیبانی برخی کشورها به ترکیب های مورد استفاده در سلاح های شیمیایی دست یافتند و از آن علیه اهداف غیر نظامی استفاده کردند (6).

همه این ها در حالی بود که دولت سوریه بارها مطرح کرده بود سلاح های شیمیایی این کشور فقط یک ابزار بازدارنده در برابر بمب های اتمی رژیم صهیونیستی است.

با وجود این، پس از فضا سازی های دشمنان سوریه بر سر نابودسازی سلاح های شیمیایی، دمشق برای اثبات حسن نیت خود پیشقدم شد و به سازمان های بین المللی اجازه داد به تمام مراکز و کارخانه های تولید این سلاح ها دسترسی یابند و آنها را از سوریه خارج کنند.

در این مورد هم دوباره دیدیم آمریکا همچنان با طرح مباحث واهی، دولت سوریه را متهم و از تروریست ها پشتیبانی می کند.

** نتیجه گیری

استفاده از سلاح های کشتار جمعی توسط هر کشور یا گروه، اقدامی ضد انسانی است که هیچ گونه توجیهی را برنمی تابد. از این رو، نابودی این نوع جنگ افزار اراده همه کشورها را می طلبد.

این نکته را باید در نظر داشت که نابودی سلاح های کشتار جمعی در جهان فقط به سلاح های شیمیایی و زیستی محدود نمی شود، بلکه دیگر انواع سلاح های کشتار جمعی مانند بمب های هسته ای نیز باید به منظور تامین امنیت جهان از میان برداشته شوند.

در کنار این مساله، باید به استانداردهای دوگانه کشورهای غربی به ویژه آمریکا در نابودی ذخایر خود و نیز برخورد با کشورهای دارنده سلاح های کشتار جمعی اشاره کرد که خود یکی از سدهای بلند بر سر راه نابودی سلاح های کشتار جمعی است.

منابع:

1-http://dsrc.ir/View/article.aspx?id=3023

2-ibid

3-http://www.armscontrol.org/factsheets/cbwprolif

4- http://dsrc.ir/View/article.aspx?id=3023

5- http://www.globalresearch.ca/americas-chemical-weapons-hypocrisy-conspiracy-and-a-forgotten-history/5358082

6-http://www.yjc.ir/fa/news/4374687

از مهدی جوکار - گروه تحقیق و تفسیر خبر

پژوهشم**م.ج**1961**1358