حق غنی سازی و ناحقی تندروی

این گزارش نگاهی به سرخط اصلی خبرها و همچنین نوشته های سرمقاله نویسان و نویسندگان روزنامه های امروز دوشنبه پنجم اسفند ماه 1392 خورشیدی انداخته و مهم ترین موضوع های مورد توجه این روزنامه ها را بررسی کرده است.

**سخنان وندی شرمن در مورد برنامه هسته ای ایران

«وندی شرمن» معاون وزیر امور خارجه ی آمریکا که به تل آویو سفر کرده بود، روز شنبه در جمع خبرنگاران گفت: ایران در توافق نهایی، می تواند به غنی سازی در داخل برای مصارف علمی و عملی ادامه دهد و توقع برچیدن برنامه غنی سازی ایران غیر منطقی است.

شرمن که نماینده آمریکا در گفت و گوهای هسته یی گروه 1+5 با جمهوری اسلامی است، تصریح کرد: به مانند اسراییل آمریکا نیز می خواهد که در داخل ایران غنی سازی صورت نگیرد، اما این توقعی غیرمنطقی است.

این اذعان و اعتراف مهم یک مقام آمریکایی در روزنامه های امروز ایران بازتاب گسترده و متفاوتی داشت و بیشتر آن ها بر اساس رویکرد و جهت گیری خود با عنوان ها (تیترها)ی استباطی، این خبر را انعکاس دادند.

گروهی از روزنامه ها از اظهارات شرمن به عنوان اذعان یا اعتراف به حق غنی سازی ایران یاد کردند. روزنامه های « اعتماد، ایران، شرق، آرمان و مردم سالاری» در این گروه جای دارند.

روزنامه ی ایران در گزارش خود نوشت: پیش از این، در جریان توافق هسته ای ژنو، موضوع پذیرش حق غنی سازی ایران به محل بحث میان موافقان و مخالفان این توافق مبدل شده بود. منتقدان داخلی توافق ژنو ادعا داشتند که آمریکا حق غنی سازی را به رسمیت نشناخته و ایران خود را به توافقی نامتوازن متعهد کرده است...

ایران نوشت: نماینده آمریکا که پس از مذاکرات راهی تل آویو شده تا مقامات رژیم اسراییل را از جزییات دستاوردهای نشست سه روزه وین آگاه کند، برای نخستین بار در گفت وگو با رسانه های بین المللی قفل سکوت را شکست و با ادبیاتی نرم، از امیدواری کاخ سفید برای عادی شدن مناسبات با ایران سخن گفت. وی هشدار داد که دیگران نمی توانند در روند مذاکره با ایران مداخله کنند. اما مهمترین اظهارات شرمن در تل آویو آنجا بود که تاکید کرد ایران در توافق نهایی هسته ای، می تواند غنی سازی اورانیوم داشته باشد.

روزنامه ی «آرمان» در یادداشتی با عنوان «تحکیم حق غنی سازی» به قلم «سیدعلی خرم» سفیر و نماینده اسبق ایران در سازمان ملل متحد نوشت: از دو زاویه می توان به این اظهارنظر نگاه و قضاوت کرد. زاویه اول اینکه گویا آمریکا قصد دارد در موضوع غنی سازی ایران تشکیک ایجاد کند که این نگاه عموما مورد علاقه منتقدان جناحی دولت دکتر روحانی است. زاویه دوم اینکه درحقیقت خانم شرمن در چارچوب متن برنامه اقدام مشترک صحبت کرده و اظهارنظر وی حقوقی است و برخلاف انتظار منتقدان جناحی، اظهارنظر وی تحکیم کننده حق غنی سازی ایران است. بدین ترتیب نه تنها اظهارات خانم شرمن منفی نیست بلکه تاییدکننده تفاهم ژنو محسوب می شود.

روزنامه ی «مردم سالاری» این تیتر را انتخاب کرد: «پیام واضح شرمن به صهیونیست ها: امیدواریم کسی در مذاکرات مان با ایران دخالت نکند» و در گزارش خود نوشت: هرچند جریان افراطی در داخل آمریکا و ایران به دنبال مانع تراشی برسر این مذاکرات و توافقنامه ژنو هستند اما از زمان اجرای توافقنامه ژنو با وجود همه سختی ها، این امیدواری وجود دارد که دو طرف با درایت و اراده سیاسی بتوانند بر مشکلات موجود فائق شوند؛ نکته ای که می توان در نخستین مذاکرات برای رسیدن به گام نهایی دید و سرعت بخشی برای اتمام به این پرونده قطعا دست تندروها را برای مداخله گری کوتاه خواهد کرد.

روزنامه ی «کیهان» اما در گزارش خود به نقل از شرمن نوشت: این مهم است که مقامات اسرائیلی بدانند که گفت وگوها چگونه پیش می رود و از آنها ورودی (ایده) دریافت کنیم. احساس می کنیم که در وین پیشرفت حاصل شد و ما مسیری رو به جلو برای نحوه ادامه گفت وگوها داریم. به همه نگرانی های ما درباره برنامه هسته ای ایران باید پرداخته شود تا توافق حاصل شود. من می دانم که اسرائیل سوالات بسیاری درباره این گفت وگوها دارد و همچنین درباره اینکه ما بتوانیم اطمینان حاصل کنیم که ایران به سلاح هسته ای دست نخواهد یافت.

**هشدار نسبت به تندروی افراط گرایان

سخنان دیروز حجت الاسلام و المسلمین «ناطق نوری» عضو مجمع تشخیص مصلحت نظام در مراسم ختم مرحوم «ابوالفضل حاجی حیدری» از مبارزان انقلاب اسلامی و همچنین سخنان آیت الله «هاشمی رفسنجانی» رییس مجمع تشخیص مصلحت نظام در دیدار اعضای شورای سیاستگذاری و دبیران حزب «اراده ملت ایران» در مورد خطر رواج افراط و تفریط، به طور گسترده در کانون توجه روزنامه ها قرار گرفت.

بیشتر روزنامه های اصلاح طلب و طرفدار دولت این 2 خبر را در صفحه ی نخست خود بازتاب دادند، اما برخی روزنامه های اصولگرا و منتقد دولت این خبر را در صفحه های فرعی خود کار کردند.

روزنامه های قانون ، شرق و مردم سالاری تیتر نخست خود را به گزارشی در مورد سخنان ناطق نوری اختصاص دادند.

«تندروها و بی ترمزها از بدبختی های کشور» عنوان گزارش روزنامه ی «قانون» در این ارتباط بود. قانون در گزارش خود از قول ناطق نوری نوشت: هم اکنون یکی از بدبختی های کشور ما این است که گرفتار تندروها و بی ترمزها هستیم. حال چه چپ، چه راست باشد. تندروی و نامتعادل حرکت کردن به کشور و انقلاب ضربه می زند. ما میزان داریم و میزان ولی فقیه و ولی امر مسلمین است. معنا و ابعاد ولایت فقیه نیز بیان شده است. اوامر ولی، مولوی و ارشادی است و اینکه تکلیف مان در امور مولوی و ارشادی چیست نیز بیان شده است. حال برخی کاسه های داغ تر از آش هستند که اینها زمان امیرالمؤمنین هم بودند و آخر سر هم جزو خوارج شدند.

همچنین خبرها و گزارش های مرتبط با سخنان رییس مجمع تشخیص مصلحت نیز در روزنامه ها به فراوانی دیده شد. روزنامه ی «اطلاعات» در گزارش خود در این ارتباط از قول هاشمی رفسنجانی نوشت: تکیه بر مردم ماندگار، عقلانی و اعتدالی است و افراط، تندروی، جناح بازی و تعصبات کور باندی، آفت هر حرکت بالنده و انقلابی است که پایدار و ماندگار نخواهد بود... عده ای از مردم از آن تندروی ها (دهه ی نخست انقلاب و در مراحل بعد) رنجیدند، بعدها نیز شکل تندروی ها عوض شد که باید همه برای جلوگیری از پیشروی آن تلاش کنیم... منافع عمومی را عوامل وحدت آفرین تأمین می کنند و احزاب باید با تلاش مشترکشان منافع ملی را ارتقا دهند.

روزنامه های «ابتکار» و «ایران» هم با مخرج مشترک هشدار نسبت به تندروی و افراط گرایی این موضوع را در قالب یک گزارش بازتاب دادند.

ابتکار در گزارش خود با عنوان «روایت هاشمی و ناطق نوری از تندروی افراط گرایان» نوشت: روز گذشته در دو مراسم مختلف دو تن از مسوولان نظام اسلامی در این باره (خطر افراط گرایی) اظهار نظر کردند. آیت الله هاشمی رفسنجانی از رنجش مردم از تندروهای اول انقلاب سخن گفت و حجت الاسلام ناطق نوری نیز از آن ها به «بی ترمز» هایی که عامل بدبختی کشورند، نام برد. تاکید این مسوولان در این روزها که فضای امید و اعتدال در کشور به وجود آمده، نشان از اهمیت موضوع دارد.

** بهارستان تشنه اعتدال

ساز مخالف برخی بهارستان نشینان با دولت در مورد سیاست های داخلی و خارجی در ماه های گذشته انتقادهای زیادی را در سطح داخلی برانگیخته است. به رغم تاکید زهبر انقلاب و مسوولان ارشد نظام در مورد حفظ وحدت و وفاق ملی، اما سیاست های جهت دار برخی نمایندگان مجلس، همچنان بر سر راه دولت -در عمل به وظایفش- دست انداز ایجاد می کند.

این مساله باعث شد روز گذشته «علی لاریجانی» رییس مجلس شورای اسلامی به منظور ایجاد تعادل در مجلس و جلوگیری از اظهارنظرهای نسنجیده ی برخی نمایندگان در مورد برنامه هسته یی در نشست غیر علنی با آنان گفت و گو کند. این خبر در روزنامه های امروز بازتاب متفاوتی داشت.

گروهی از روزنامه ها از سخنان روز گذشته ی لاریجانی با نمایندگان به عنوان اتمام حجت و تذکر رییس مجلس به نمایندگان تندرو تعبیر کردند. روزنامه ی «شهروند» عنوان «تذکر لاریجانی به منتقدان ژنو» را برای گزارش های خود انتخاب کرد. در همین پیوند روزنامه ی «آفتاب یزد» گزارش خود را با عنوان «اتمام حجت لاریجانی با تندروهای مجلس» مزین کرد.

همچنین «لاریجانی علیه اقلیت اصولگرای مجلس» عنوانی بود که روزنامه ی «اعتماد» در این ارتباط انتخاب کرد. گروهی از روزنامه ها مانند روزنامه ی آرمان بخش دیگری از سخنان لاریجانی مبنی بر این که «نمایندگان مستند حرف بزنند» در گزارش خود برجسته کردند.

گروهی دیگر از روزنامه ها با رویکردی تحلیلی این موضوع را بررسی کردند.

روزنامه ی شرق در گزارشی با عنوان «فرمان اعتدال در بهارستان» از تلاش های رییس مجلس برای همدلی دولت و مجلس گفت و نوشت: در شرایطی که تعداد تذکرها و سوال ها و کارت های زرد به دولت یازدهم رو به فزونی دارد، رییس مجلس مدتی است که با سیاست های تعاملی، مشغول رایزنی با طیف‏ های فکری مختلف در مجلس است و بنا دارد سطح همدلی میان بهارستان و پاستور را افزایش دهد.

از سوی دیگر برخی روزنامه ها از تداوم سیاست های غیر معتدل در مجلس به رغم تلاش های رییس مجلس برای جلوگیری از تندروی گزارش کردند.

روزنامه ی ابتکار در عنوان (تیتر) نخست خود را به گزارشی با عنوان « بازار داغ امضا علیه وزیران» اختصاص داد و با اشاره به تلاش هایی در مجلس برای جمع آوری امضا به منظور پرسش از وزیر امور خارجه، وزیر اطلاعات و وزیر آموزش و پرورش نوشت: در حالی که رئیس مجلس و برخی از نمایندگان ِ با نفوذ خانه ملت در روزهای گذشته بر همکاری مجلس با دولت و ایجاد فضایی آرام برای فعالیت قوه مجریه تاکید بسیار کرده اند، برخی از نمایندگان یک جریان خاص هر روز در تصمیمی تازه اقدام به جمع آوری امضاء در صحن علنی مجلس علیه وزرای دولت می کنند ... در این میان آن چه که جالب توجه به نظر می رسد این است که دست اندرکاران این تصمیمات از یک طیف سیاسی خاص می باشند.

**رویدادهای اوکراین و 2 نگاه

سرانجام پس از سه ماه کشمکش میان دولت و مخالفان، کاخ ریاست جمهوری اوکراین به دست معترضان افتاد و «ویکتور یانوکوویچ» رییس جمهوری مورد حمایت روسیه در برابر مخالفان طرفدار غرب، عقب نشینی و عرصه ی قدرت را ترک کرد.

روزنامه های امروز با رویکردهای متفاوت رخدادهای اوکراین را بررسی کردند. گروهی آن را ناشی از دخالت قدرت های خارجی دانستند و گروهی آن را به رقابت نیروهای سیاسی داخل اوکراین نسبت دادند، گروهی دیگر هم از طرح ها (سناریوها) ی پیش روی این کشور گفتند.

روزنامه ی «رسالت» در سرمقاله ی خود با عنوان « بعد از اوکراین نوبت شقه شدن کدام ملت است؟» دلیل رخدادهای روزهای گذشته اوکراین را دخالت قدرت های بزرگ دانست و نوشت: وضع اسفبار امروز اوکراینی ها، فقط مشکل آنها نیست. در واقع، همه مردم دنیا از تکرار چنین صحنه های دلخراشی از مداخله کشورهای بزرگ در تعیین مقدرات یک کشور مستقل نگران اند. مداخله جهان گستر آمریکا و روسیه و اروپا و ناتو، برای مدت های مدید است که دامن همه کشورها را گرفته است و آنها تبدیل به قدرت های تجاوزگر و اصطلاحاً امپریالیستی شده اند که البته با ژست حقوق بشر، چهره کریه گذشته را از خود دور کرده اند و ظاهری انسان دوست به خود می گیرند. اوکراین، پس از مواردی مانند یوگسلاوی سابق و سودان و عراق و افغانستان و لیبی، اولین نبوده و آخرین هم نخواهد بود. باید برای این دشواری فکری کرد.

روزنامه ی ایران اما در سرمقاله ی خود رقابت نیروهای طرفدار غرب و روسیه در داخل اوکراین را امری با پیشینه (مسبوق به سابقه) دانست و نوشت: تحولات و وقایع اوکراین و بخصوص سقوط دولت در کی یف، پرده ای تازه از برخورد صفر و صدی با وقایع و پدیده های سیاسی و اجتماعی در عرصه رسانه را به منصه ظهور رسانده است. واقع آن که سقوط دولت در اوکراین بدین صورت حتی برای روس ها هم آن چنان غمبار نیست که تصور کنند رقیبانشان در کاخ سفید هم اکنون به شادخواری بابت این وقایع مشغولند و از این رو حاکمان روس باید به زاری بنشینند. البته زمینه های گرایش به غرب و اروپا و گرایش به روسیه در اوکراین همواره موجب رقابت های سیاسی - اجتماعی است.

ایران در ادامه در تکاپوی راهکاری برای ایجاد ثبات در کی یف نوشت: برقراری ثبات، از سرگیری گفت وگوهای ملی و تقسیم مناصب و منافع متناسب با واقعیات و ظرفیت ها و روندهای دموکراتیک البته راه دور و درازی است که پیش روی اوکراین، دوستان و همسایگانش قرار دارد، اما تنها با پیموده شدن این مسیر است که می توان گفت اوکراین تحول مطلوب و قابل توجهی را پشت سر گذاشته است.

روزنامه ی مردم سالاری از خطر جنگ داخلی در اوکراین گفت و نوشت: روی کاغذ اوکراین دو پاره شده است؛ سمت غربی اوکراین در دست غرب گرایان است، آنها کی یف و مراکز قدرت سیاسی را در دست دارند. حامیان روسیه با پرچم سرخ زیر مجسمه لنین گردهم جمع شده اند. ترس از تشکیل مراکز قدرت رقیب روز شنبه پدیدار شد زمانی که یانوکوویچ پس از ترک پایتخت در تلویزیون ظاهر شد و از شهری در شرق اوکراین با مردم سخن گفت. وی اعلام کرد که از قدرت کناره گیری نکرده و قصد چنین کاری را هم ندارد و در حال مشورت با حامیان خود است تا برای آینده برنامه ریزی کند و همزمان کنگره حامیان روسیه در اوکراین با حضور چندنماینده دوما آغاز به کار کرد.

یک مساله قابل توجه دیگر به اوضاع جنوب کشور به ویژه منطقه کریمه باز می گردد که روابط نزدیکی با روسیه دارد. سیاستمداران طرفدار روسیه در این منطقه خواستار خودمختاری هستند. اگر یانوکوویچ قصد دارد شرق اوکراین را با خود همراه کند، غرب کشور هم که پایگاه ملی گرایان اوکراینی است به طور قطع با بسیج نیروهای خود به این اقدام واکنش نشان خواهد داد تا از تمامیت ارضی (یکپارچگی سرزمینی) کشورشان دفاع کند و این یعنی آغاز جنگ داخلی اوکراین که تجربه تجزیه کشورهای پسا شوروی است.

**ماهواره

روزنامه ی مردم سالاری در گزارشی با عنوان « ماهواره، نه یا آره؛ قارچ های آهنی که برپشت بام ها می رویند» با اشاره به امکان استفاده درست و نادرست از ماهواره، به بازگویی آثار ویرانگر برخی سریال های ماهواره یی و ارایه راهکارهای رویارویی با موج روزافزون گرایش به این سریال ها در ایران پرداخت.

مردم سالاری در گزارش خود نوشت: حالا مخاطب به مرحله ای رسیده که از لحاظ تعداد برنامه های تلویزیونی به اشباع رسیده و به دنبال کیفیت برنامه ها است ... در این بین شبکه ای موفق تر است که مخاطب بیشتری را جذب کند و کنترل تلویزیون آن شبکه را جستجو کند... شبکه های تلویزیونی داخلی در جذب مخاطب موفق عمل نکرده اند و افت کیفیت این برنامه ها هر روز بیشتر از دیروز است.

در این گزارش آمده است: می توان شبکه های ماهواره را با کیفیت بالای برنامه های تلویزیون داخلی شکست داد؛ برنامه هایی که این روزها حرفی برای گفتن ندارند و با کیفیت پایین و تعداد اندک خود به خود میدان را خالی کرده و راه را برای شبکه های ماهواره ای باز می کنند. شبکه هایی که از قصور ما استفاده می کنند تا نقش خود را پررنگ تر کرده و جای خود را در بین خانواده های ایرانی باز کنند.

این روزنامه در یادداشتی دیگر با عنوان « گرایش به ماهواره، نیاز اجتماعی یا واکنش اجتماعی؟» به قلم «رضا سیف پور» کارشناس رسانه نوشت: شکی نیست ماهواره یک ابزار تکنولوژیک بوده و در ذات خود نمی تواند چیز بدی باشد اما این مهم نیز غیر قابل انکار است که اگر هزاران شبکه تلویزیونی از صدها خاستگاه فرهنگ، در هرخانه ای وارد شود حداقل حاصل آن سرگردانی و سرگشتگی فرهنگی است. بخصوص در شرایطی که دستگاه های متولی فرهنگ ما هنوز برای تثبیت مبانی فرهنگی این خانه ها، نه تنها آنگونه که باید کاری نکرده اند بلکه خود در چندگانگی سیاستگذاری گرفتارند.

سیف پور در ادامه نیاز مردم به اطلاعات و اخبار و سرگرمی را از دلایل اصلی گرایش مردم به ماهواره برشمرد و مقابله با گسترش فرهنگ استفاده از ماهواره را نه برخورد سلبی با آن که بازنگری در راهبرد (استراتژی) رسانه ای و ارتقای سطح سواد رسانه ای مردم در کشورمان دانست.

**گروه پژوهش های خبری

پژوهش**9275**1459