جنگ بین چین و ژاپن کابوس هولناک قاره آسیا خواهد بود

به گزارش ایرنا، نشریه آمریکایی ˈنشنال اینترستˈ در تازه ترین مقاله خود با عنوان ˈجنگ بین چین و ژاپن: وحشتناک ترین کابوس آسیاˈ به قلم ˈجیمز هولمزˈ، استاد استراتژی در ˈکالج جنگ دریاییˈ آمریکا نوشت:

ˈنباید احتمال وقوع جنگ در شرق آسیا را نادیده گرفت و اینکه خیال کنیم اگر چین و ژاپن با هم درگیر شوند، ایالات متحده بی تفاوت خواهد نشست، خیال خامی بیش نیست. درک عمیق و تمام و کمال ماهیت رقابت این دو کشور آسیایی یا احساساتی که در پی خواهد داشت، برای غربی ها دشوار است. پکن و توکیو هر دو مدعی حاکمیت بر جزایری هستند که چینی ها آنها را ˈدیایویوˈ و ژاپنی ها ˈسنکاکوˈ می نامند. چین خواهان تسلط و کنترل تردد در آب های ساحلی و حریم هوایی این جزایر است و از این رو ˈمنطقه دفاع هواییˈ جدید مشخص کرده است و برای بازنویسی قوانین مربوط به مدیریت منابع مشترک دریایی اقداماتی صورت داده است. منابع انرژی که زیر بستر دریا قرار دارند نیز مورد مناقشه هستند و بر سر محل ترسیم خطوطی که مناطق انحصاری تجاری دو کشور را مشخص می کنند، تنش ایجاد شده است.ˈ

نویسنده این مقاله که خود در جنگ اول خلیج فارس شرکت داشته است، در ادامه با اشاره به منافع مادی اندک و غیرقابل توجهی که در این جزایر ˈپرت و دور افتادهˈ وجود دارد، خاطر نشان کرد: ˈخطری که وجود دارد این است که غربی هایی که از خارج شاهد این رقابت هستند تصور کنند که فقط وقتی مناقشه بر سر سودهای کلان و قابل توجه باشد، احتمال درگیری و به بن بست رسیدن وجود دارد اما نکته اینجاست که بر اساس منطق هزینه – فایده استراتژیست های غربی ، منافعی که این جزایر کوچک در دریای چین جنوبی برای هر دو طرف دارند بسیار ناچیز است. از نظر آنها اینکه قدرت های بزرگ بر سر ˈصخره های خالی از سکنه در دریای چین شرقیˈ تا پای جنگ پیش بروند، گیج کننده است. برخی از تحلیلگران مسائل آسیا، از اینکه دو کشور تمایل دارند بر سر ˈمسائل ارضی اساسا بی ارزشˈ با یکدیگر کشمکش کنند، ابراز تنفر کرده اند.ˈ

هولمز که تحلیلگر مسائل امنیتی نشریه ˈدیپلماتˈ نیز هست در ادامه درباره علت ناتوانی تحلیلگران غربی از درک حل نشدن مناقشه ارضی اخیر بین چین و ژاپن، افزود:

ˈغربی ها می توانند تا حدی این مسائل را بفهمند اما از درک عمیق و همه جانبه آنها عاجزند. این درک عمیق، کامل و همه جانبه مستلزم آگاهی از مجموعه ای از اصول و مبانی مانند دین و فلسفه است که با منطق عقلانی صرف قابل فهم نیست. نبود چنین درک و تفاهمی موجب می شود یک رویکرد قاطع و جدی در قبال متحدان و همچنین دشمنان احتمالی اتخاذ نشود.ˈ

این تحلیلگر آمریکایی که محقق مهمان ˈدانشگاه ملی شانگهایˈ و اندیشکده هندی ˈایدساˈ نیز بوده است در بخش بعدی تاکید کرد: ˈرقابت بین پکن و توکیو حقایق استراتژیک تلخی را در بر دارد. این مناقشه فقط بر سر چند جزیره یا منطقه دفاع هوایی نیست بلکه امر مهمی مانند ˈنظم آسیاییˈ به خطر افتاده است. از دیرباز تاکنون، کشورها برای ایجاد یا حفظ نظم ها و ترتیبات منطقه ای هزینه های گزافی صرف کرده اند تا بستر مناسب برای تحقق منافع و آرمان های ملی خود را فراهم کنند. حکومت ها سعی می کنند کشورهای همسایه را از لحاظ فکری و عقیدتی با خود همراه کنند تا در یک فضای آرام و خالی از تنش، برای حفظ وضع موجود کوشش کنند.ˈ

هولمز که به طور تخصصی درباره استراتژی های دریایی آمریکا، چین و هند تحقیق و پژوهش می کند در ادامه با اشاره به پیروزی های ژاپن در نبردهای دریایی سال های 1894 و 1895 میلادی، از جمله نابودی ناوگان دریایی چین و تصرف مناطقی مانند ˈپورت آرتورˈ در شبه جزیره ˈلیاتونگˈ، نبردهای دریایی توکیو در اواخر قرن نوزدهم را سرآغاز تلاش های این کشور برای امن کردن قاره آسیا برای برقراری یک امپراتوری ژاپنی دانست.

صاحب این نوشتار در بخش بعدی نخستین جنگ بین چین و ژاپن را ˈجنگی محدود با تبعات نامحدودˈ توصیف کرد و نظم کنونی موجود در آسیا را از تبعات پیروزی ژاپن در آن جنگ و انعقاد پیمان ˈشیمونوسه کیˈ دانست که مطابق آن تایوان تحت تصرف ژاپن درآمد. هولمز در این خصوص تاکید کرد: ˈدر واقع، از سال 1895 تاکنون، جهت گیری سیاست خارجی چین در جهت الغا و فسخ این پیمان بوده است و ژاپنی ها تلاش کرده اند معاهده مذکور را تحکیم کنند. به عبارتی، امپراتوری ژاپن طی یک جنگ محدود، چین را از قله هرم قدرت آسیا به زیر کشید و چین نیز به نوبه خود تلاش کرد به گونه مشابه و از طریق دیپلماسی اجبار آمیز محدود تلافی کند و جایگاه خود را باز پس گیرد. استراتژیست های کلاسیک چین به رهبران این کشور دستور می دهند که از طریق اعمال زور اندک در پی دستاورهای عمده باشند. پکن آشکارا چنین فرصتی را در دریای چین شرقی غنیمت شمرده و امیدوار است آسیا را به مکانی امن برای (ترویج) سرمایه داری کمونیستی اقتدارگرای خاص خود تبدیل کند.ˈ

هولمز در ادامه با اشاره به جنگ های ژاپن با روسیه در اوایل قرن بیستم، دومین جنگ این کشور با چین از 1937 تا 1945 و جنگ اقیانوس آرام طی سال های 1941 تا 1945 و اثرات آنها بر سیاست گذاری های آمریکا در خصوص منطقه شرق آسیا، تاکید کرد:

ˈمقامات آمریکا مصرانه معتقدند که اینکه پرچم کدام کشور در این جزایر و آب های آن به اهتزاز در آید، نفع خاصی برای واشنگتن ندارد. این حرف گرچه درست است اما حفظ سیستمی که این کشور از بعد از جنگ جهانی دوم تاکنون ریاست آن را بر عهده گرفته است، به نفع ایالات متحده است. به این ترتیب، هر گونه درگیری در آینده چیزی فراتر از جنگ بین چین و ژاپن خواهد بود.ˈ

نویسنده این مقاله که سابقه عضویت در اندیشکده آمریکایی ˈویلسونˈ و اندیشکده اروپایی ˈموسسه فرانسوی روابط بین المللˈ را نیز در کارنامه حرفه ای خود دارد در بخش بعدی، به پیش بینی تبعات برتری چین در این مناقشه برای آمریکا پرداخت:

ˈاگر آمریکا اجازه دهد که چین یک بار نظم موجود را بر هم بزند، چه تضمینی وجود دارد که این اتفاق دیگر تکرار نشود؟ و اگر چین این کار را بکند، شاید قدرت های منطقه ای دیگر هم در نقاط دیگر دنیا به اقدامات مشابهی دست بزنند. به این ترتیب، آمریکا درگیر کشمکشی خواهد شد که بر سر اصول در گرفته است. به این خاطر است که جزایر سنکاکو و منطقه دفاع هوایی برای آمریکایی ها مهم است. بعید است که هر دولتی در آمریکا بتواند از دخالت در درگیری نظامی بین چین و ژاپن خودداری کند.ˈ

هولمز سپس با ˈحیاتیˈ خواندن منافع توکیو، پکن و واشنگتن در این مناقشه، افزود:

ˈامکان دارد هر سه این کشورها تمایل داشته باشند برای تامین منافع و اهداف مورد نظر خود، هزینه های گزافی را در طولانی مدت بپردازند اما بهتر است که همگی آنها ˈعقلانیت استراتژیکˈ در پیش گیرند و برای دستیابی به اهداف خود توسل به حداقل زور و ترجیحا پرهیز از جنگ را مد نظر قرار دهند. اما روی دیگر سکه این است که شاید در نظر آنها واگذاری سرزمین، حاکمیت یا آزادی در دریا از جنگ هم بدتر باشد.ˈ

وی در ادامه راجع به احساساتی که درگیری نظامی احتمالی در دریای چین شرقی بین سربازان و مردم چین، ژاپن و آمریکا رقم خواهد زد نوشت: ˈچینی ها و ژاپنی ها کاملا آگاهند که مسئله حفظ وضعیت بعد از جنگ سال 1895 در بین است و دستیابی به چنین هدفی، انجام هر اقدامی با هر گستره ای را لازم و بحق می داند. اما مسئله برای آمریکایی ها تفاوت دارد. در ظاهر منافع آمریکا در این ماجرا اتنزاعی و غیرمادی هستند و سوال این است که چه تعداد از شهروندان عادی آمریکا به معنای واقعی اهمیت حفظ نظم موجود را در زندگی روزمره خود درک می کنند؟ به این ترتیب، دو کشوری که عمیقا برای اهداف خود ارزش قائل اند در دریای چین شرقی مقابل یکدیگر صف آرایی خواهند کرد که یکی از آنها توسط یک متحد قدرتمند در آن سوی آب ها حمایت می شود. واشنگتن و توکیو اهداف آنی مشترک دارند و آن حفظ نظمی است که به سردمداری آمریکا در شرق آسیا برقرار شده است و اجماع در خصوص محیط پیرامونی و چگونگی مدیریت آنها می تواند عاملی باشد که اتحاد مذکور را تقویت و تحکیم کند. از سوی دیگر ماهیت منافع آمریکا و ژاپن در شرق آسیا با یکدیگر تفاوت دارد و صرف هدف مشترک ممکن است نتواند این اتحاد را پایدار نگه دارد. به عبارتی، اهمیتی که هریک از این دو کشور برای اهداف خود قائلند می تواند در تداوم یا گسست اتحاد ژاپن و آمریکا در صورت وقوع جنگ نقش کلیدی بازی کند. روشن است که منافع حاکمیتی و سرزمینی توکیو در خطر است و توجه و انرژی که برای این مناقشه صرف می کند را توجیه می کند اما مسلم است که جامعه و دولت آمریکا به این اندازه برای نگهبانی و حفظ نظم حاکم بر آب های شرق آسیا ارزش قائل نیست. به این ترتیب ممکن است ژاپن، میزان تعهد آمریکا را زیر سوال ببرد و واشنگتن از اینکه وارد جنگ شده است، پشیمان شود.ˈ

جیمز هولمز، نویسنده کتاب ˈستاره سرخ بر فراز اقیانوسیهˈ در پایان نوشت: ˈبه این ترتیب، جنگ چین و ژاپن می تواند بر سر مسائلی که به نظر غربی ها بی اهمیت می رسند، روی دهد. این جنگ که یک جنگ ائتلافی خواهد بود می تواند ناگوار، گسترده و طولانی شود. ممکن است اتحاد ژاپن و آمریکا در ابتدا محکم به نظر بیاید و گسست های پنهانی در لایه های زیرین آن از نظرها مخفی بماند. اما در صورت طولانی شدن درگیری و کمرنگ شدن عزم و اراده آمریکایی ها ممکن است این اتحاد از هم بپاشد. اینها مسائلی هستند که لازم است اکنون و قبل از وخیم شدن اوضاع مورد بررسی قرار گیرند. باید حقایق استراتژیک را با تمام وجود و به معنای واقعی کلمه درک کرد.ˈ

مترجمام**9330 ** 1514



James R. Holmes