تابعیت

یکی از مهمترین مباحث، در حقوق مدنی اشخاص، بحث تابعیت است که نحوه ی اعطای آن به افراد در کشورهای گوناگون متفاوت است.

یکی از مهمترین مباحث، در حقوق مدنی اشخاص، بحث تابعیت است که نحوه ی اعطای آن به افراد در کشورهای گوناگون متفاوت است. برخی کشورها مانند ایالات متحده، به صرف تولد در فرد در سرزمینشان تابعیت خود را به وی می دهند و در واقع او را تبعه ی کشور خود می دانند؛ اما برخی دیگر از کشورها نیز انتقال تابعیت را تنها از طریق خونی محقق می دانند. به این معنا که باید پدر یا مادر فرد تابعیت آن کشور را دارا باشند تا فرزندانشان نیز تبعه ی آن کشور شناخته شوند. در این میان کشورهایی نیز همچون ایران وجود دارند که برای اعطای تابعیت، تلفیقی از هردو سیستم خاک و خون را به کار میبرند.
همین تفاوت سیستم اعطای تابعیت است که سبب میشود بعضا شاهد افراد دو یا چند تابعیتی باشیم، چراکه برای مثال تصور کنید کودکی از پدر و مادری مثلا آلمانی در ایالات متحده متولد میشود؛ در اینجا هم آلمان وی را تبعه ی خود می شناسد و هم ایالات متحده به وی تابعیت آمریکایی اعطا میکند!
قوانین تابعیت ایران در قانون مدنی کشورمان، به خوبی و روشنی ذکر شده است و هم اشخاصی را که تبعه ی ایران شناخته میشوند مشخص کرده است و هم شرایط ورود به تابعیت ایران را.
از جمله افرادی که براساس قانون مدنی کشورمان از بدو تولد ایرانی شناخته می شوند، عبارتند از کلیه ساکنین ایران به استثنای اشخاصی که تبعیت خارجی آنها مسلم باشد و در توضیح این بیان می افزاید، تبعیت خارجی کسانی مسلم است که مدارک تابعیت آنها مورد اعتراض دولت ایران نباشد؛ در اینجا ما به خوبی اجرای اصل اعطای تابعیت براساس خاک را میبینیم. همچنین براساس سیستم اعطای تابعیت براساس خون، کسانی که پدر آنها ایرانی است، اعم از اینکه متولد ایران باشند یا نباشند نیز ایرانی محسوبند. در ادامه، قانون مدنی ایران، افرادی را نیز که در ایران متولد شده و پدر و مادرشان معلوم نباشد و یا کسانی را که در ایران از پدر و مادر خارجی که یکی از آنان نیز در ایران متولد شده باشد، به وجود آمده باشند را نیز ایرانی می داند.
اما مواردی که یک خارجی می تواند تابعیت ایران را کسب کند، علاوه بر آنکه هرشخص خارجی که به سن هجده سال تمام رسیده باشد و دیگر شرایط مندرج در ماده ۹۷۹ قانون مدنی را داشته باشد، در صورت درخواست، چنین امکانی دارد، موارد دیگری را نیز شامل می شود؛ از جمله زنی که دارای تابعیت خارجی است و شوهری ایرانی اختیار نماید و یا کسانی که در ایران از پدری که تبعه ی خارجی بوده است به وجود آمده باشد و بلافاصله پس از رسیدن به هجده سالگی، یکسال دیگر در ایران اقامت کرده باشند، نیز تابعیت ایران را کسب خواهند نمود. این افراد از کلیه ی حقوقی که برای ایرانیان مقرر است، بهره مند خواهند بود، مگر موارد استثنایی چون تصدی مقام ریاست جمهوری، وزارت، عضویت شورای نگهبان، نمایندگی مجلس شورای اسلامی، قضاوت و مواردی دیگر که در ماده ۹۸۲ قانون مدنی، به خوبی احصا شده اند.
نویسنده: خدایار سعیدوزیری ـ روزنامه آفرینش