زندگینامه فرانسیس بیکن

فرانسیس بیکن فیلسوف انگلیسی قرن هفدهم زندگی خود را در خانواده ای از طبقات متوسط جامعه سپری نمود، دوران جوانی وی بیشتر مشغل فراگیری و تحصیل علم بود و در یادگیری علوم مختلف فضل …

فرانسیس بیکن فیلسوف انگلیسی قرن هفدهم زندگی خود را در خانواده ای از طبقات متوسط جامعه سپری نمود، دوران جوانی وی بیشتر مشغل فراگیری و تحصیل علم بود و در یادگیری علوم مختلف فضل و تبحری خاص به دست آورده بود. بیکن در عین اینکه بخشی از زندگی خود را صرف دانش اندوزی نموده بود سعی در نزدیکی به طبقات اشراف و قدرتمند جامعه را داشت، از این رو با اشتیاق فراوان هوس نزدیکی به پادشاه و خدمت دولت را داشت. در راه رسیدن به این مقصود خود که نمودی از جاه طلبی و قدرت پرستی بیکن بود، تلاش و کوشش بسیار از خود نشان داد و با تحمل زحمات و ناملایمات زیاد، سرانجام به مراد خود رسید.
دیری نپایید که به عضویت مجلس ملی منتخب گردید، سپس عنوان لرد دریافت، یعنی از طبقه اشراف شد و به مجلس اعیان رفت. خازنی مهر سلطنت و مقامات بلند دولتی به او واگذار کردند و به ریاست قضات کشور منصوب شد. اما احوال اخلاقیش نه با مقام علمی او متناسب بود و نه با مراتب. نه از فروتنی و تذلل ابا می کرد نه از خدعه و حیله باک داشت. عاقبت به جرم ارتشاء محکوم گردید. مجازاتش را پادشاه بخشید اما به حکم ضرورت از کار کناره کشید. پنج سال پس از آن به سبب سرما خوردگی که در ضمن بعضی کارهای علمی پیدا کرد، در سن ۶۵ در گذشت. (سال ۱۶۲۵)
با اینکه بیکن در زندگی خود همواره سعی در بالابردن پایگاه طبقاتی خود و رسیدن به جاه و مقام دنیوی بود، هیچ گاه از اشتغال به علم و بالا بردن سطح دانش خود کوتاهی نکرد. در تمام مدتی که در مقام دولتی و سلطنتی عضویت داشت و در خدمت پادشاه بود، به علم آموزی و تصنیف کتب مختلف نیز می پرداخت. از بیکن رساله ها و مصنفات گرانبهایی به یادگار مانده که اهم آنها همان است که شیوه علمی جدید را بر پایه ای استوار گذاشته است.
زندگی و مشغولات دنیوی فرصت و مجال لازم را برای کارهای علمی بیکن فراهم نکرد از این رو تصنیف اصلی و مهم وی ناتمام ماند، زیرا که در نیت مصنف می بایست مشتمل بر شش کتاب باشد و تنها دو کتاب اولش نوشته شده، و کتاب دوم نیز ناتمام مانده است. از چهار کتاب دیگر فقط بعضی قطعات در دست است. اما خدمتی که بیکن به عالم علم می توانسته است بکند همان است که در آن دو کتاب مضبوط شده، زیرا که قاعده و شیوه کسب علم را به دست داده است. در کتاب هایی که موفق به تکمیل آنها نشده است،
می‌خواسته نتیجه گیری و چکیده قاعده و دستوراتی موجود در رساله های قبلی را بیان نماید. ولیکن این کاری نبوده است که یک نفر به تنهایی بتواند انجام دهد بی شک نتیجه و مطالعات دانشمندان و نظریه پردازان قبلی از یک سو و فرصت ها و امکانات دولتی از سوی دیگر به پیشبرد این مسئله کمک شایانی نموده است.
کتاب اول که تمام و کامل است «پیشرفت دانش» نام دارد. کتاب دوم که نیمه تمام است «ارغنون جدید» نامیده می شود، این کتاب برای تحصیل علم روش و مسیری تازه را به جای منطق ارسطو که به ارغنون معروف است، بیان نموده است. بیکن در قسمتی از کتاب های خود، فواید علم و فضیلت و شرافت آن و لزوم نگاهداری و تجلیل و تکریم کمالات انسانی به طور خلاصه مطرح کرده، سپس طعن و اعتراضاتی را که به علم و علما وارد شده رد نموده و ثابت می کند که بسیاری از نسبت ها که به اهل فضل می دهند بهتان است. البته در این کتاب مسائل و مباحث گسترده ای در باب علم و تقسیم بندی آن مطرح گشته که این مسائل، دیدگاه و مبانی نظری بیکن را نسبت به علم و علما، جهان و قواعد حاکم بر آن نشان می دهد.

معصومه نعمتی
منابع:
کلیات تاریخ فلسفه به زبان ساده، دکتر ملیحه صابری نجف آبادی، تهران: انتشارات سمت: ۱۳۸۹.
سیر تاریخی اندیشه های سیاسی در غرب (از افلاطون تا نیچه)، دکتر احمد بخشایشی اردستانی، تهران: انتشارات آوای نور، چاپ چهارم ۱۳۸۸.
سیر اندیشه فلسفی در غرب، دکتر فاطمه زیباکلام، تهران: انتشارات دانشگاه تهران، چاپ دوم ۱۳۸۵.
سرگذشت فلسفه، برایان مگی، مترجم: حسن کامشاد، تهران: نشر نی.
تاریخ فلسفه غرب، برتراند راسل، مترجم: نجف دریابندری، تهران: پرواز، ۱۳۶۵.