یوگا راهکاری مناسب در پیشگیری از اعتیاد

آموزش مهارتهای هیجانی- شناختی- رفتاری – اجتماعی از طریق یوگا راهکاری مناسب در پیشگیری از اعتیاد می باشد . در سبب شناسی اعتیاد عوامل فردی و اجتماعی متعددی همچون روابط خانوادگی، …

آموزش مهارتهای هیجانی- شناختی- رفتاری – اجتماعی از طریق یوگا راهکاری مناسب در پیشگیری از اعتیاد می باشد .
در سبب شناسی اعتیاد عوامل فردی و اجتماعی متعددی همچون روابط خانوادگی، گریز از فشارهای زندگی و نیازهای روانی، فقر و عوامل سیاسی- اقتصادی ، در دسترس بودن مواد، اختلال هیجانی، فشار گروه همسالان، از خود بیگانگی و پوچی، کنجکاوی ، خود درمانی و…. مطرح است که همگی نقش بسزایی در اعتیاد دارند ولی به نظر می رسد آنچه در بروز
اعتیاد نقش مهمتری دارد عدم سلامت روانی خود فرد است که وی را وادار می سازد از مواد مخدر به عنوان ” مفر” و یا “ کسب لذت ” استفاده کند.
تحقیقات نشان می دهد بسیاری از افراد برای تسکین عواطفی که موجب درماندگی آنها می شود مثل اضطراب، خشم، افسردگی و یا برای رهایی از تفکرات منفی ، به مواد پناه می برند و عده ای دیگر به علت تاثیرات مثبت حاصل از مصرف مواد مانند کسب آرامش جسمی و روانی، سرخوش بودن، احساس قدرت و هویت به مواد روی می آورند.
از میان چند صد دانش آموز که به مدت دو سال مورد بررسی قرار گرفتند کسانی که درماندگی عاطفی بیشتری را گزارش کرده بودند به بالاترین میزان مصرف مواد مخدر و یا الکل رو آوردند و در پژوهشی دیگر ۱۱ تا ۱۵ درصد نوجوانان سیگار کشیدن خود را نشانه جذاب بودن و احساس قدرت می دانستند و بدین وسیله نیازهای روانی خود را ارضاء می کردند.
به نظر می رسد دلایل روانشناختی بهتر می تواند پاسخگوی این سوال مهم باشد که چرا بعضی افراد پس از مصرف مواد به آن وابسته و معتاد می شوند و بعضی دیگر نه .بنابراین راهکارهایی که با رویکردی روان شناختی در جهت افزایش سطح سلامت و بهداشت روانی افراد گام برمی دارند در پیشگیری از اعتیاد نقش مؤثرتری ایفا می کنند.
یکی از مباحثی که امروزه در زمینه بهداشت روانی مطرح است “‌شناخت خود” می باشد. شناخت خود شیوه مناسبی است که تحت عناوین مختلفی مانند رشد اجتماعی، مهارتهای زندگی ، دانش اجتماعی و عاطفی ، مهارتهای خودیاری و… در بسیاری از کشورها آموزش داده می شود و روز به روز در حال گسترش و توسعه بیشتر است. هدف مشترک این برنامه ها آموزش مهارتهای هیجانی - شناختی - رفتاری - اجتماعی و افزایش سطح صلاحیت های عاطفی و اجتماعی در افراد است که مشکلات خاص افراد از جمله سیگار کشیدن و مصرف مواد مخدر را نیز مورد هدف قرار می دهد.
در زمینه ” شناخت خود” انجام تکنیک های یوگا یکی از مؤثرترین روشهایی است که سطوح مختلف آگاهی و شناخت خود از جمله آگاهی جسمی و بدنی – عاطفی و هیجانی – ذهنی و فکری را در فرد افزایش می دهد .
یوگا یک روش زندگی درست و متعادل است و برای هر فردی در هر سن و موقعیتی مفید و قابل استفاده است و شامل تکنیک های مختلفی از جمله وانهادگی، تصویر سازی ذهنی ، کنترل تنفس، کنترل حواس و…. می باشد. امروزه در پزشکی و روانشناسی از یوگا و یا بخشهایی از آن در پیشگیری و درمان بسیاری از بیماری ها استفاده می شود. این روش با تغییر الگوهای رفتاری وشناختی و آموزش سبک زندگی متعادل همراه با آگاهی و آرامش ، سلامت جسمی- ذهنی – روانی و اجتماعی افراد را تضمین کرده و باعث رشد و خود شکوفایی آنها می شود و تاثیرات مفیدی را در زندگی فردی و اجتماعی افراد به همراه دارد. اثر بخشی تمرینات یوگا در کاهش استرس و افزایش سلامت جسمی و روانی انسان از مدتها پیش ثابت شده است و انجام این تمرینات از طرف سازمان بهداشت جهانی توصیه شده است.
انجام تمرینات یوگا با رفع تنش های جسمانی ، عاطفی و هیجانی و افکار پریشان و مزاحم و با ایجاد سکوت ذهنی و تمرکز و بصیرت سبب آرامش جسمانی –احساسی و ذهنی شده ،هوش هیجانی و کنترل درونی فرد و توانایی سازگاری وی با دیگران و محیط را افزایش می دهد . بنابراین باعث بهبود عملکردهای رفتاری - شناختی – عاطفی و اجتماعی فرد می شود و به طور کلی مهارت زندگی کردن در سایه خرد، عشق و آرامش را به وی می آموزد.
شناسایی و ابراز احساسات ،مقابله با فشارهای روانی، برقراری ارتباط مؤثر با دیگران، همدلی ،‌بینش و بصیرت، حل تعارضات ، اثر بخشی، مسئولیت پذیری ،‌پیوستگی مثبت با انسانها و از جمله با خانواده و….همگی از ویژگی های افرادی است که از روشهای یوگا استفاده می کنند. بنابراین تکنیک های مختلف یوگا یکی از بهترین شیوه های “ شناخت خود ” و در نتیجه روش مناسبی برای پیشگیری از اعتیاد می باشد.

نویسنده:
نرگس عیوضی
کارشناس ارشد روانشناسی شخصیت
مربی یوگا
عضو کمیته بهداشت و پژوهش های پزشکی انجمن یوگا