درباره کتاب تنوع دین در روزگار ما

● تنوع دین در روزگار ما: دیداری دوباره با ویلیام‌جیمز ▪ نوشته: چارلز تیلور ▪ ترجمه: مصطفی ملکیان ▪ نشر شور ۱۳۸۷ ▪ شمارگان ۱۱۰۰ نسخه مصطفی ملکیان، چهره شناخته شده فضای فرهنگی …

● تنوع دین در روزگار ما: دیداری دوباره با ویلیام‌جیمز
▪ نوشته: چارلز تیلور
▪ ترجمه: مصطفی ملکیان
▪ نشر شور ۱۳۸۷
▪ شمارگان ۱۱۰۰ نسخه
مصطفی ملکیان، چهره شناخته شده فضای فرهنگی ایران، هفته گذشته با انتشار ترجمه کتابی از چارلز تیلور با نام «تنوع دین در روزگار ما» به عرصه نشر بازگشته است. ملکیان به حوزه دین‌شناسی علاقه وافر دارد و پروژه فکری او با نام «عقلانیت و معنویت» به همین حوزه می‌پردازد. ملکیان اما در این سال‌ها بسیار کم‌کار بوده است. در واقع مدت‌ها بود کتابی جدی از او در حوزه نشر ندیده بودیم. بیشتر کتاب‌هایی که نام او را بر جلد داشتند، کتاب‌هایی بودند که او ویراستاری کرده بود یا در ترجمه آن مقدمه نوشته بود. بسیاری این کم‌کاری را به وسواس ملکیان نسبت می‌دهند؛ وسواسی که باعث شده بسیاری از کتاب‌هایی که توسط او ترجمه شده‌‌اند هیچگاه بر ویترین کتابفروشی‌ها، جای خوش نکنند. البته ملکیان این روزها با دو سخنرانی در حمایت از خاتمی -رئیس‌جمهور سابق- فعالیت در عرصه عمومی را از سر گرفته است با این اوصاف امید است انتشار کتاب «تنوع دین در روزگار ما» طلیعه حضور دوباره او در عرصه فکری ایران باشد. روزگاری او در مجله نقد و نظر حضوری درخشان داشت و بسیاری از ترجمه‌های درخشان در حوزه دین‌شناسی را در این مجله ارائه کرد. اما ماجرای کتاب «تنوع دین در روزگار ما» از این قرار است که پس از گذشت حدودا یک قرن از اینکه ویلیام‌جیمز درسگفتارهای مشهور گیفرد خود را ارائه کرد (سخنرانی‌هایی که بعدا در کتاب «تنوع تجربه دینی» چاپ شد) چارلز تیلور، فیلسوف و نظریه‌پرداز اجتماعی و سیاسی کانادایی و استاد دانشگاه مک‌گیل به بازخوانی نظریات او با توجه به شرایط و اوضاع سال‌های پایانی سده بیستم پرداخته است. جیمز در بررسی امر دینی چند پیش‌فرض داشت که شرح آنها، راز علاقه ملکیان به او را هم بازمی‌گشاید. به نظر جیمز این امری خصوصی و نه عمومی است و مضاف بر آن دین امری است متعلق به حوزه احساس و نه حوزه عقلانی. از این جهت جیمز در برابر دورکیم قرار می‌گیرد که از دین به عنوان یک امر اجتماعی سخن می‌گفت. اگر دورکیم نگاه جامعه‌شناختی به امر دین داشت، جیمز از منظر روان‌شناسی به آن می‌نگرد. چارلز تیلور اما سعی کرده است از منظر فلسفی و جامعه‌شناختی امر دین را بررسی کند و البته آرای ویلیام‌جیمز را نقطه اتکای خود قرار دهد. از آنجا که منبع الهام تیلور، درسگفتارهای جیمز بوده است، ملیکان در مقدمه‌ای مفصل به تشریح آرای جیمز پرداخته است. تیلور اما با بازخوانی آرای جیمز و بررسی وضع موجود دینداری در جهان نتیجه می‌گیرد، نه‌‌تنها سکه دین از رواج نیفتاده است که روز‌به‌روز شخصی‌تر، باطنی‌تر، متعهدانه‌تر و پارسایانه‌تر می‌شود. به گمان تیلور در درازمدت چشم‌انداز معنوی گسترده‌ و الزام‌های دینی تنگ‌تر می‌شود. از جمله نکات کتاب ترجمه ترکیب «PELIGIOUS EXPERINCE» است که قبلا به تجربه دینی ترجمه می‌شد. اما ملکیان برای ترکیب معادل «حال دینی» را قرار داده است. او را در پایان مقدمه‌اش به تشریح علت این معادل‌گذاری پرداخته است.
کتب به جز مقدمه ۴۰ صفحه‌ای مترجم شامل یک مقدمه و چهار فصل است. این کتاب را نشر شور روانه بازار کرده است.

ماهان شیرازی