جلد نخست 'نگاهی به تاریخ و ادبیات ایران', اختصاص دارد به بررسی تاریخ و ادبیات مردم ایران از روزگار پیش از اسلام تا اوایل قرن هفتم .نگارنده در این کتاب, طبقه‌بندی تاریخی را ملاک تقسیم زبان و ادبیات ایرانی قرار داده تاریخ زبان‌ها و ادبیات ایرانی را به سه بخش 'حوزه تاریخی ایران باستان', 'حوزه تاریخی ایران میانه 'و 'حوزه تاریخی ایران نو 'تقسیم کرده است ;از این رو, در آغاز هر فصل زمینه تاریخ سیاسی ـ اجتماعی هر دوره, سپس سیر فرهنگ, ادبیات و زبان را در آن برهه از زمان مطالعه و بررسی می‌نماید .در کتاب همچنین برخی شاعران و نویسندگان قرن چهارم تا اوایل قرن هفتم معرفی شده نمونه‌ای از اشعار آنها نیز درج گردیده است .این کتاب برای درس دو واحدی 'تاریخ ادبیات 'در دوره کارشناسی زبان و ادبیات فارسی در نظر گرفته شده است .