تنظیم شیر بلین چهار بوبین؛ راهنمای گام‌به‌گام

شیر بلین چهار بوبین یکی از مهم‌ترین اجزای سیستم هیدرولیک آسانسور است که وظیفه کنترل دقیق حرکت بالا و پایین کابین را بر عهده دارد. اگر این شیر به‌درستی تنظیم نشود، ممکن است آسانسور با تکان، تاخیر یا توقف ناگهانی همراه شود. بنابراین، تنظیم شیر بلین چهار بوبین یکی از مراحل حیاتی در نصب و سرویس آسانسورهای هیدرولیکی محسوب می‌شود.

در این راهنمای جامع، مراحل تنظیم شیر بلین را به‌صورت گام‌به‌گام توضیح می‌دهیم؛ از معرفی بوبین‌ها و عملکرد هر کدام گرفته تا نحوه تست و تنظیم دقیق پیچ‌ها. همچنین نکاتی درباره تفاوت عملکرد در دماهای مختلف، بارهای گوناگون و عیب‌یابی احتمالی ارائه می‌شود.

اگر شما نصاب یا سرویس‌کار آسانسور هستید و با قطعاتی مانند شیر برقی بلوک بالابری یا سیستم‌های کنترل فشار بلین سر و کار دارید، این مقاله دقیقاً برای شما نوشته شده است — تا بتوانید عملکرد آسانسور را نرم، ایمن و بی‌صدا تنظیم کنید.

آشنایی با عملکرد شیر بلین

شیر بلین چهار بوبین قلب کنترل جریان روغن در آسانسورهای هیدرولیکی است. این شیر به کمک چهار بوبین یا سولنوئید مجزا، جریان روغن را در مسیر بالا، پایین، توقف و لیولینگ کنترل می‌کند. هر بوبین با فعال‌شدن، مسیر خاصی را باز یا بسته کرده و حرکت کابین را با نرمی و دقت تنظیم می‌کند.

در سیستم‌های مدرن هیدرولیکی، وظیفه این شیر تنها کنترل جهت نیست، بلکه زمان، شتاب، و سرعت حرکت را هم تنظیم می‌کند. به همین دلیل کوچک‌ترین تغییر در پیچ‌های تنظیم یا خرابی بوبین می‌تواند باعث لرزش، ضربه یا توقف نامناسب آسانسور شود.

معرفی اجزای شیر بلین چهار بوبین

در بیشتر مدل‌های بلین (مثل EV100 و EV100.3)، ساختار شیر از چند بخش اصلی تشکیل می‌شود:

1. بلوک اصلی آلومینیومی یا چدنی – شامل مسیرهای داخلی جریان روغن.

2. بوبین‌ها (A، B، C و D) – هرکدام مسیر خاصی از روغن را باز یا بسته می‌کنند.

3. پیچ‌های تنظیم فشار و جریان – برای کنترل زمان و سرعت حرکت.

4. فیلتر روغن داخلی و محل نصب شیر برگشت.

5. کانکتورهای برقی و کابل تغذیه بوبین‌ها.

وظیفه هر بوبین به‌طور خلاصه به این شکل است:

• بوبین A: کنترل حرکت به بالا.

• بوبین B: کنترل کاهش سرعت هنگام توقف.

• بوبین C: تنظیم حرکت لیولینگ و توقف نهایی.

• بوبین D: تنظیم شتاب نرم و تاخیر شروع حرکت.

آماده‌سازی قبل از شروع تنظیم

پیش از اینکه هیچ پیچ یا بوبینی را دستکاری کنید، چند مرحله آماده‌سازی حیاتی باید انجام شود:

1. قطع کامل برق آسانسور و فشار سیستم.
   تا زمانی که برق و فشار قطع نشده باشد، نباید هیچ شیر یا پیچ تنظیمی را باز کنید.

2. بررسی سطح روغن هیدرولیک.
   سطح روغن باید کمی بالاتر از پورت مکش پمپ باشد.

3. هواگیری مدار.
   وجود حباب‌های هوا باعث نوسان فشار و بی‌اثر شدن تنظیمات می‌شود.

4. بررسی تمیزی فیلتر.
   فیلتر گرفتگی باعث تغییر رفتار بوبین‌ها و افزایش زمان واکنش شیر می‌شود.

5. ثبت وضعیت اولیه پیچ‌ها.
   با یک ماژیک یا عکس گرفتن از محل پیچ‌ها، همیشه بتوانید به حالت اولیه بازگردید.

6. دمای کاری مناسب.
   تنظیم شیر باید در دمای حدود ۳۰ تا ۴۰ درجه روغن انجام شود؛ در حالت سرد دقت ندارد.

معرفی پیچ‌های تنظیم و کاربردشان

در شیرهای بلین چهار بوبین معمولاً ۵ پیچ اصلی برای کنترل رفتار آسانسور وجود دارد:

⚙️ توجه: هیچ پیچ نباید بیشتر از یک دور در هر مرحله تنظیم شود. تغییر زیاد باعث از بین رفتن تنظیم کارخانه‌ای می‌شود.

تنظیم مرحله بالا رفتن آسانسور

در این بخش عملکرد بوبین A بررسی و تنظیم می‌شود. هدف، شروع حرکت نرم و بدون ضربه است.

1. بوبین A را فعال کنید تا آسانسور به بالا حرکت کند.

2. اگر حرکت با تکان یا شوک همراه است، پیچ شماره ۲ را کمی ساعتگرد بچرخانید.

3. اگر حرکت بیش از حد کند است و پمپ فشار زیادی تولید می‌کند، همان پیچ را اندکی پادساعتگرد کنید.

4. در صورتی که تأخیر در شروع حرکت زیاد است، پیچ شماره ۱ را کمی باز کنید تا فرمان سریع‌تر عمل کند.

5. پس از هر تغییر، اجازه دهید آسانسور یک چرخه کامل حرکت انجام دهد و نتیجه را بررسی کنید.

تنظیم مرحله پایین آمدن آسانسور

در این بخش، بوبین‌های C و D کنترل حرکت به پایین را انجام می‌دهند. حرکت نزولی حساس‌تر است چون نیروی جاذبه نیز در جریان مؤثر است.

1. آسانسور را در بالاترین طبقه قرار دهید.

2. بوبین پایین (معمولاً C) را فعال کنید و حرکت را مشاهده کنید.

3. اگر حرکت با سرعت زیاد شروع می‌شود، پیچ شماره ۳ را ساعتگرد بچرخانید تا دبی کاهش یابد.

4. اگر حرکت بیش از حد نرم و زمان‌بر است، همان پیچ را کمی پادساعتگرد کنید.

5. در چند سانتی‌متر پایانی حرکت، برای رسیدن دقیق به طبقه، پیچ شماره ۴ را تنظیم کنید تا سرعت لیولینگ بهینه شود.

تنظیم توقف نهایی و نرمی آن

در لحظه رسیدن به طبقه، باید شیر به‌گونه‌ای عمل کند که حرکت به نرمی متوقف شود، بدون برگشت یا لرزش.

1. بوبین B یا D معمولاً در توقف نهایی فعال می‌شود.

2. اگر پس از توقف، کابین اندکی بالا یا پایین می‌رود، پیچ شماره ۵ را تنظیم کنید تا فشار تعادلی اصلاح شود.

3. اگر صدای تق‌تق یا لرزش وجود دارد، نشانه ناهماهنگی بین مسیر برگشت و مسیر فشار است؛ با تغییر جزئی در پیچ ۵ رفع می‌شود.

4. پس از تنظیم، آسانسور را چند بار در هر دو جهت تست کنید تا پایداری عملکرد تایید شود.

تست عملکرد در شرایط مختلف

بعد از تنظیم اولیه، باید سیستم را در دو حالت بدون بار و با بار کامل آزمایش کنید:

• اگر شتاب بالا در حالت بار کامل کمتر از حالت بدون بار است، پیچ ۲ را کمی بازتر کنید.

• اگر توقف در حالت بار کامل نرم‌تر از بدون بار است، پیچ ۳ را اندکی ببندید.

• برای دماهای پایین‌تر از معمول، پیچ‌ها باید اندکی بازتر باشند تا جریان روغن راحت‌تر عبور کند.

💡 نکته مهم: ویسکوزیته روغن تأثیر مستقیم بر عملکرد شیر دارد. در زمستان، حرکت کندتر و در تابستان سریع‌تر می‌شود. تنظیمات فصلی می‌تواند دقت عملکرد آسانسور را بالا ببرد.

مقادیر پیشنهادی تنظیم اولیه

در جدول زیر مقادیر تقریبی کارخانه برای شروع کار آورده شده است:

این مقادیر برای شروع مناسب‌اند اما باید در محل دقیق با توجه به وزن کابین، نوع پمپ و فشار کاری تنظیم شوند.

تنظیم شیر بلین چهار بوبین در شرایط مختلف کاری

۱. آسانسور مسافری

در آسانسور مسافربر، حرکت نرم و توقف دقیق از اهمیت بالایی برخوردار است. تنظیم پیچ‌ها باید به گونه‌ای باشد که:

• شتاب اولیه نرم و بدون ضربه باشد.

• کاهش سرعت در نزدیکی طبقات آرام و هموار باشد.

• توقف نهایی بدون لرزش یا برگشت انجام شود.

توصیه می‌شود در آسانسور مسافری، پیچ‌های ۲ و ۳ کمی ساعتگرد باز شوند تا حرکت نرمی ایجاد شود، اما سرعت لیولینگ (پیچ ۴) باید متعادل باشد تا زمان رسیدن به طبقه طولانی نشود.

۲. آسانسور باربر و خودروبر

برای آسانسورهای باربر و خودروبر، وزن کابین بیشتر است و بنابراین فشار روغن و زمان پاسخ شیر بلین اهمیت دارد.

• پیچ‌های شتاب و دسیلراسیون (۲ و ۳) باید کمی بسته‌تر باشند تا حرکت سریع‌تر و بدون تاخیر انجام شود.

• پیچ لیولینگ (۴) ممکن است کمی ساعتگرد باز شود تا هنگام توقف کابین سنگین، نرمی حفظ شود.

• توقف نهایی (۵) باید دقیق تنظیم شود تا پس از توقف، کابین اندکی بالا یا پایین نرود.

⚠️ نکته: همیشه بعد از تغییر پیچ‌ها، آسانسور را با بار واقعی تست کنید تا عملکرد واقعی سیستم مشخص شود.

نگهداری و سرویس دوره‌ای شیر بلین چهار بوبین

۱. بررسی بوبین‌ها و سیم‌پیچ‌ها

• هر ۶ ماه یک بار ولتاژ و جریان بوبین‌ها بررسی شود.

• هرگونه گرمای غیرمعمول یا صدای غیرطبیعی نشانه خرابی احتمالی است.

۲. تمیز کردن فیلتر و مسیر روغن

• فیلتر ورودی روغن باید هر ۶ تا ۱۲ ماه تمیز یا تعویض شود.

• مسیرهای روغن داخل شیر باید از ذرات و رسوبات پاک باشند تا جریان بدون مانع عبور کند.

۳. بررسی پیچ‌های تنظیم

• مقادیر پیچ‌ها باید به صورت دوره‌ای بررسی شوند تا تنظیم اولیه حفظ شود.

• تغییرات غیرمجاز یا باز و بسته شدن بیش از حد پیچ‌ها می‌تواند باعث ضربه و نوسان حرکت شود.

۴. ثبت تغییرات و سرویس‌ها

• هر بار سرویس یا تنظیم، در دفترچه نگهداری ثبت شود تا در صورت بروز مشکل، سابقه موجود باشد.

عیب‌یابی رایج در تنظیم شیر بلین

مشکل	علت احتمالی	روش رفع
لرزش کابین هنگام حرکت	بوبین یا پیچ شتاب نامناسب	پیچ ۲ را کمی تنظیم کنید، بوبین را تست کنید
توقف ناگهانی یا ضربه	کاهش سرعت یا لیولینگ اشتباه	پیچ ۳ و ۴ را مطابق جدول تنظیم کنید
حرکت کند یا تأخیر طولانی	پیچ تأخیر یا شتاب نامناسب	پیچ ۱ و ۲ را بازتر یا بسته‌تر کنید
برگشت کابین پس از توقف	فشار باقی‌مانده یا نشتی داخلی	پیچ توقف نهایی (۵) را اصلاح کنید، مسیر برگشت را بررسی کنید
صدای تق‌تق در توقف	ناهماهنگی جریان روغن	پیچ ۵ را کمی تغییر دهید، فیلتر را بررسی کنید

💡 نکته: هرگونه تغییر باید مرحله‌به‌مرحله و همراه با تست عملی انجام شود تا اثر هر پیچ به‌درستی مشخص شود.

جمع‌بندی و نتیجه‌گیری

تنظیم صحیح شیر بلین چهار بوبین نقش تعیین‌کننده‌ای در عملکرد روان و ایمن آسانسور دارد. با انجام تنظیم مرحله‌به‌مرحله، بررسی دقیق بوبین‌ها، کنترل پیچ‌ها و تست در شرایط واقعی، می‌توان از حرکت نرم، توقف دقیق و کاهش لرزش کابین اطمینان حاصل کرد.

همچنین نگهداری دوره‌ای، تمیز کردن فیلتر و ثبت تغییرات به افزایش عمر شیر و حفظ عملکرد دقیق آن کمک می‌کند. نکته مهم این است که انجام تنظیمات باید توسط تکنسین ماهر و با رعایت نکات ایمنی انجام شود تا هم سلامت سیستم و هم ایمنی مسافر حفظ شود.

با رعایت این راهنمای جامع، هر نصاب یا سرویس‌کار آسانسور قادر خواهد بود شیر بلین چهار بوبین را به‌صورت حرفه‌ای تنظیم کند و حرکت کابین را کاملاً نرم، ایمن و دقیق نماید.