اَبوالْحُسِیْنْ کاتِب,احمد بن سعد ,ادیب شاعر و کاتب سده4ق/10م.روایات مربوط به او از حمزه سرچشمه گرفته, به یاقوت واز انجا به منابع دیگر راه یافته است.بعید نیست این حمزه همان حمزه اصفهانی (دح350_360ق)باشد.از روایات حمزه (یاقوت,3/38)درمی یابیم که ظاهراً خلیفه القاهر بالله اواو را بر امر خراج اصفهان گماشته بود واو در جمادی الاول 321وارد اصفهان شد ,اما گویا در این نوبت به کار نپرداخته است.زیرا در همین روایات می خوانیم که دو سال بعد از جانب عماد الدوله دیلمی که در ان هنگام فارس را از چنگ کار گذارن خلیفه عباسی به در اورده بود(قس:دانشنامه),به تنظیم امور از جمله امر خراج اصفهان مشغول شد .سپس در سال 324ق, جم اوری مالیات را به پسرش ابولقاسم سعدبن احمد سپردند وخود او را در شوال همان سال معزول ساختند (یاقوت ,همانجا ).پس از ان دیگر خبری از او در دسترس نیست .روایت حمزه را منابع بعد چون صفدی(6/385)و سیوطی (1/308), شاید به سبب گنگی اغاز ان مختصر کردندو یاقوت (3/39_40) داستان مرد گول که در زمان مأموریت او ادعای پیامبری می کرد ,اورده است.حمزه (یاقوت,3/39) او وابومسلم محمد از مشاهیر شرق غرب و از بزرگترین کاتبان رسائل خوانده و 5 کتاب به ابوالحسن نسبت داده است :1الاختیار من رسائل ,که به گفته یاقوت تا ان زمان همانندی نداشته است 2فِقَرالبلغا که نیز گزیده رسائل بوده است 3.الحلی و الثیاب 4 کتاب المنطق 5کتاب الهجا.علاوه بر این سزگین(GAS,II/633_634)اشاره می کند که رسائل احمد بن علویه اصفهانی را نیز گرداوری کرده بوداست.مجموعه اشعاری که یاقوت از اثار او نقل کرده,4 قطعه است:یکی (در10بیت)پاسخ به یک معماست دیگری قطعه ای (در 7 بیت)در مدح ابن عمید , سوم قطعه ای (در 5بیت) خطاب به این لره(نک:ه د, بندار اصفهانی) است که غلامی سیاه را به پسری گرفته بود و خلاصه قطعه ای (در10بیت) سخت متکلف دارد که_به همین سبب_در منابع دیگر نیز تکرار شده است . هر یک از ابیات این قطعه , به بخشهایی تقسیم شده که اگر هر بخش را با بخشهای مشابه , در ادبیات دیگریکجا بخوانیم شعری دیگر حاصل می شود.حاجی خلیفه که اثار ابوالحسین را برشمرده (2/1280,1413,1464,1471),تاریخ وفات او را در حدود 350قدانسته است .مأخذ:حاجی خلیفه ,کشف دانش نامه :سیوطی بقیه الرعاه,به کوشش محمد ابولفضل ابراهیم ,قاهره, 1384ق/1964م صفدی خلیل ابن ایبیک الوافی بالوفایات به کوشش س.ددرینگ ,بیروت 1392ق/1972م یاقوت ,ادبا ,نیز, GAS.بخش ادبیات عرب</p>