َبوالْحَسَنْ خانِ اَرْدَلانن،حاج فخرالملک(د1306ش/1927م)، از امرا و وزرای عصر قاجار. وی پسر رضاقلی خان بود و مادرش، دختر عباسمیرزا نایبالسلطنه، طوبی خانم نام داشت. خسروخان پدر رضاقلی خان، داماد فتحعلی شاه و امانالله خان،جد او،هر دو از والیان کردستان بودند(مستوفی،2/421؛حبیبآبادی،4/1142؛بامداد،1/32).ابوالحسن خان در 1279ق/1862م در تهران زاده شد و چون از سوی مادر نسب از قاجاریان میبرد،در ابتدای جوانی در زمرهٔ غلامبچههای دربار ناصرالدین شاه بود و بعدها در شمار پیشخدمتان و درباریان متنفذ وی درآمد(مستوفی،3/296؛بامداد،همانجا).ابوالحسن خان با دختر عزالدوله عبدالصمد میرزا،برادر ناصرالدین شاه،ازدواج کرد(مستوفی،2/421)و در 1306ق همراه با ناصرالدین شاه به سفر فرنگ رفت.در سال بعد به هنگام بازگشت از همین سفر،شاه به او لقب فخرالمک داد(اعتمادالسلطنه،674؛مستوفی،3/296؛ بامداد، همانجا)و در 1308ق نشان تمثال به وی داده شد(اعتمادالسلطنه،744؛ قس:صدیقالممالک،256).ابوالحسن خان از این پس مناصب متعددی به دست آورد:در 1310ق ادارهٔ «احتسابیه» به او واگذار شد و بعد لقب امیر تومانی گرفت(همو،264-265) و در 1312ق به فرماندهی فوج عرب و عجم بسطام رسید(همو، 293). اعتمادالسلطنه به سبب سوءاستفادهٔ ابوالحسن خان از جیرهٔ سپاه در این مقام، سخت از او انتقاد کرده است(ص 1008).پس از مرگ ناصرالدین شاه، ابوالحسن خان در دربار مظفرالدین شاه نیز نفوذ بسیار یافت.در 1314ق به جای شاهزاده عضدالدوله به حکومت همدان منصوب شد و در 1316ق حکومت عراق عجم یافت(صدیقالممالک، 328، 347؛ افضلالملک، 298). در 1319ق/1901م ریاست «ایل و سوارهٔ دویران خمسه» را بر عهده گرفت(صدیقالممالک،386).در 1321ق به وزارت تجارت رسید(همو،404) و در همین ایام به مخالفت با عینالدوله صدر اعظم برخاست و به دنبال آن مظفرالدین شاه در ذیعقدهٔ 1322 او را از وزارت عزل و از دربار تبعید کرد و حکومت عراق عجم را به او سپرد(مستوفی، 2/59؛صدیقالممالک،412؛سپهر،104-105).برخی،از رفتار وی در زمان وزارتش به تندی انتقاد کردهاند و گفتهاند که تجار از او بسیار ناراضی بودند(همو، 105).در 1324ق از عراق عجم فراخوانده شد و در 19 ذیحجهٔ همان سال در سلطنت محمدعلی شاه بار دیگر به وزارت تجارت منصوب شد(مغیثالسلطنه،129؛ناظمالاسلام،2/79-80).سال بعد،در پی قتل حاکم زنجان، حکومت آن شهر را به وی سپردند(اردلان،26؛نیز نک:احتشامالسلطنه،163).وی چندی حکومت خوزستان و یزد را نیز بر عهده داشت(مستوفی،2/421).ابوالحسن خان در 1333ق/1915م و در دوران سلطنت احمدشاه به حکومت استراباد منصوب شد،اما روسها با این انتصاب مخالفت کردند و ابوالحسن خان از مقام خود استعفا کرد.با اینهمه دیرزمانی نگذشت که بار دیگر به حکومت استراباد بازگشت(مقصودلو،1/455-479)، ولی این بار نیز بنا به گزارش نمایندهٔ دولت انگلیس در استراباد،به سبب بیکفایتی و ناخشنودی مردم و سرانجام مخالفت روسها از منصب خود عزل شد(همو،1/479).او دو مرتبهٔ دیگر بر استراباد حکومت یافت و هر دو بار به سبب ناخرسندی و شکایات مردم و حزب دمکرات آنجا ناکام ماند(همو،2/563-564،586-592).وی سرانجام در 1306ش در تهران درگذشت(مستوفی،3/169؛قس:بامداد،1/33،که وفات او را در 1305ش آورده است.