اِبْن‌ِ مَخْلَد، ابوالعلاء صاعد (د 276ق/889م)، وزیر المعتمد خلیفهٔ عباسی و کاتب الموفق برادر و ولیعهد او که به همین سبب به ذوالوزارتین ملقب شد. وی از مسیحیان کَسکَر بود (صابی، 130؛ ذهبی، 13/327؛ صفدی، 16/233) که به پشتیبانی الموفق به وزارت رسید. به گفتهٔ ابن خلکان (1/281) معتمد به خوش گذرانی مشغول بود و از رسیدگی به احوال رعیت غفلت می‌کرد؛ موفق رشتهٔ کارها را در دست داشت و چون در 267ق مانع از رفتن و پیوستن برادرش معتمد به احمد بن طولون شد، او را به ابن مخلد سپرد و در واقع نزد او بازداشت کرد. ابن مخلد در امور نظامی نیز فعالیت داشت که از جمله جنگ با صاحب الزنج (طبری، 9/628 -629) و عمرولیث صفار را می‌توان نام برد. عمرو در این جنگ شکست خورده به فارس و کرمان عقب‌نشینی کرد. ابن مخلد با پیروزی بازگشت و مورد استقبال سران سپاه قرار گرفت (ابن اثیر، 7/419)، ولی مدتی بعد موفق بر او خشمگین شد و به طمع ثروت زیاد او که آن را در حدود 2 میلیون دینار و 5 هزار رأس چهارپا و 3 هزار بردهٔ سیاه و سفید تخمین زده‌اند، دستور داد تا او و پسران و برادرش عبدون را بازداشت کنند (ذهبی، همانجا). برخی از نویسندگان مغضوب شدن ناگهانی او را ناشی از فعالیتهای مذهبی برادرش عبدون که مسیحی باقی مانده بود، می‌انگارند ( 2 EI). به گفتهٔ شابشتی چون ابن مخلد از فارس برگشت و با مطالبهٔ پول برای تجهیز لشکر از سوی موفق روبه‌رو شد و از انجام دادن این کار طفره رفت، موفق پسر خود را مأمور دستگیری او و وابستگانش کرد (ص 271- 272)، اما چون دیگر مغضوبان با او بدرفتاری نشد (صفدی، 16/235). عبدون نیز پس از مرگ برادر و رهایی از زندان به دیرقُنّی رفت و به عبادت پرداخت (شابشتی، 270). رفتار ابن مخلد را پس از مسلمان شدن و به مقامات دولتی رسیدن، ستوده‌اند. او بسیار احسان می‌کرد و شبها به عبادت می‌پرداخت (ذهبی، همانجا؛ صفدی، 16/233).