اِبْن‌ِ مُجاوِر، ابوالفتح نجم‌الدین یوسف بن حسین بن محمد بن حسین فارسی (549 -601ق/1154- 1205م)، وزیر، شاعر، ادیب و نحوی. وی در دمشق پا به عرصهٔ وجود نهاد و در قاهره دیده از جهان فروبست. پدرش که مردی زاهد، متدین و صوفی مسلک بود، از شیراز به دمشق آمد و به حلقهٔ صوفیه پیوست و سرانجام در مکه مجاور گردید. بدین سبب خود به مجاور (ابن سعید، 19، مقریزی، الخطط، 2/41) و فرزندان و اعقابش به ابن مجاور شهرت یافتند. ابن مجاور در دمشق از ابوالقاسم علی بن حسن بن هبهٔالله شافعی (نک: ه د، ابن عساکر)، محمود بن زنگی آق سنقر، وزیر ابوالمظفر سعید ابن سهل فلکی و در اسکندریه از ابوطاهر اسماعیل بن مکی بن عوف دانش آموخت (منذری، 2/31). پس از تکمیل تحصیلات خود در مسجد اموی مجلس درسی دایر کرد و در آنجا به تعلیم قرائت قرآن و نحو و ادبیات به فرزندان بزرگان از جمله عثمان فرزند صلاح‌الدین ایوبی پرداخت و درپی آن به مقام والایی که شایستهٔ آن بود، دست یافت. عثمان در آغاز، امور خود را به ابن مجاور واگذار کرد، سپس در زمانی که از سوی پدر فرمانروای مصر گردید، او را به وزارت برگزید و بعداز وفات پدر که سلطنت را به دست گرفت، کلیهٔ امور دولتی را به وی سپرد. ابن مجاور همنشین و هم صحبت ادبا و شعرا بود و با وجود مقام شامخی که در شعر و ادب داشت، در مباحثات آنان شرکت می‌کرد (ابن سعید، همانجا؛ مقریزی، السلوک، 1(1)/70؛ ابن جوزی، 8(1)/ 353-354).