اِبْنِ قاصِح، ابوالبقاء نورالدین علی بن عثمان بن محمد عذری، (716-801ق/1316-1399م)، مقری شافعی مصر. آثار به جا مانده از ابن قاصح گویای آن است که وی به نجوم و هیأت و ریاضیات نیز آگاه بوده است. نام او گاه به صورت «علی بن محمد بن عثمان» (نک: ابن قاصح، 413) و کنیهٔ وی به شکل ابوالقاسم و ابوالحسن نیز آمده است (همو، 3، 413). او شاطبیه را از مجدالدین اسماعیل کفتی فرا گرفت و از میدومی، ابن ابی حوافر، رحبی و مقدسی اجازهٔ روایت یافت (سخاوی، 5/260). ابن قاصح همچنین قرائتهای دهگانه و غیر آن را بر ابوبکر ابن جندی خواند (ابن جزری، 1/555) و در جامع ماردانی به تعلیم قرائت پرداخت (ابن حجر، 4/72). وی در این زمینه شاگردانی نیز تربیت کرد، از جمله برهانالدین صالحی که برخی از تصانیف وی و آثار پیشینیان را همچون: المستنیر ابن سِوار، ارشاد المبتدی قلانسی و الکافی ابن شریح، از او فرا گرفت و روایت نمود (سخاوی، همانجا). زراتیتی و زینالدین رضوان نیز از شاگردان ابن قاصح به شمار میروند (همانجا). آثار چاپی: 1. تلخیص الفوائد فی شرح اتراب القصائد، که شرحی است بر رائیهٔ شاطبی در رسم مصحف و نخستین بار در 1973م در مصر به چاپ رسیده است؛ 2. سراج القاری´ المبتدی و تذکار المقری المنتهی، که شرحی است بر شاطبیه (حرز الامانی) و تألیف آن در 759ق به انجام رسیده است (ابن قاصح، 413). این کتاب در 1293ق در بولاق به چاپ رسیده و بارها تجدید چاپ شده است. آثار خطی: 1. اتفاق القراء، که دو نسخه از آن در کتابخانههای انستیتوی خاورشناسی شوروی و پترزبورگ موجود است (نک: خالدوف، شم )؛ GAL,S,II/212;221 2. تحفهٔ الانام فی الوقف علی الهمزهٔ لحمزهٔ وهشام، که نسخههای آن در کتابخانههای بانکیپور، گارت و آصفیه محفوظ است ( بانکیپور، شم 1293 ؛ حتی، شم 1216 ؛ ، GAL,S همانجا)؛ 3. تحفهٔ الطلاب فی العمل بربع الاسطرلاب، که نسخهای از آن در دارالکتب مصر یافت میشود (خدیویه، 5/232)؛ 4. درهٔ الافکار فی معرفهٔ اوقات اللیل و النهار، که نسخهای از آن در موزهٔ بریتانیا موجود است (ریو، 523 -522 )؛ 5. قرهٔ العین فی الفتح و الامالهٔ و بین اللفظین. از این کتاب نسخههای بسیاری در دست است که از آن میان میتوان نسخههایدارالکتب مصر، ازهریهوبرلین را ذکرکرد (خدیویه، 1/109؛ ازهریه، 1/122؛ آلوارت، شم 550 -549 )؛ 6. مصطلح الاشارات فی القراءات الزوائد المرویهٔ عن الثقات. دو نسخه از آن در کتابخانههای آستان قدس (آستان، 2/234) و کوپریلی (کوپریلی، 1/36) موجود است؛ 7. المنهل العذب المسیَّب فی شرح العمل بالربع المجیَّب، که نسخهای از آن در کتابخانهٔ واتیکان موجود است ، GAL,S) همانجا)؛ 8. نزههٔ المشتغلین فی احکام النون الساکنهٔ و التنوین (مرعشی، شم (3)/5479؛ تیموریه، 3/235). ضمناً آثار دیگری نیز در قرائت و نجوم به ابن قاصح نسبت داده شده که یافت نشدهاند (نک: سخاوی، همانجا؛ حاجی خلیفه، 2/1163، 2041).