اِبْنِ قاسِمِ غَزّی، ابوعبدالله شمسالدین محمد بن قاسم بن محمد ابن محمد (859 - 918ق/1455-1512م)، فقیه شافعی و ادیب. سخاوی (8/286) او را ابن غرابیلی خوانده است. ابن قاسم در غزّه تولد و نشأت یافت و در همانجا به فراگیری علوم مختلف از قبیل حدیث، فقه و ادبیات روی آورد و قرآن را حفظ کرد. وی در 881ق/1476م به مصر رفت و تحصیلات خویش را نزد مشایخ مشهور آنجا، از جمله بدرالدین ماردانی که حساب و جبر را به وی آموخت و جوجری، حصنی، جمالالدین کورانی و دیگران ادامه داد. سپس در جامع ازهر به تدریس پرداخت و همراه با آن به افتاء و خطابت در جامع القلعه نیز مشغول بود. او با مشاهیر مصر در آن روزگار مانند شهابالدین ابشیهی و سخاوی ارتباط داشته و به ویژه با سخاوی اطلاعات علمی و کتاب مبادله میکرده است. سخاوی تنها کسی است که از زندگی ابن قاسم با تفصیلی بیشتر سخن گفته است (8/286)، ولی در منابع دیگر فقط نام نوشتههای او آمده است. چون سخاوی پیش از ابن قاسم غزی درگذشته است به وفات وی اشارهای ندارد، اما حاجی خلیفه (2/1140) تاریخ درگذشت وی را ثبت کرده است. آثار: مهمترین اثر باقیمانده از ابن قاسم فتح القریب المجیب فی شرح الفاظ التقریب است که نام دیگر آن القول المختار فی شرح غایهٔ الاختصار است (ابن قاسم، 2) و نخستین بار در 1278ق، در قاهره به صورت سنگی به چاپ رسیده و پس از آن بارها تجدید چاپ شده است. به علاوه در 1310ق در سنگاپور همراه با شرحی به زبان مالایایی، و در 1894م در لیدن با ترجمهای به فرانسه توسط وان دن برگ1 به چاپ رسیده است. بر این کتاب شروحی نیز نوشته شده که از آن جمله شرح ابراهیم باجوری است که از 1272ق به بعد چندین بار در مصر چاپ شده و زاخاو ترجمهٔ بخشی از آن در کتاب «فقه اسلامی2» منتشر کرده است.آثار خطی: 1. حاشیهٔ علی شرح الجار بردی لشافیهٔ ابن الحاجب، چند نسخه از آن در هالهٔ آلمان، انستیتوی خاورشناسی شوروی و پترزبورگ موجود است (طعمه، شم 74؛ خالدوف، شم 7441 ؛ )؛ GAL,S,I/536 2. حواشی علی حاشیهٔ الخیالی، که شرح عقائد نسفی است و نسخهای از آن در کتابخانهٔ دانشگاه پرینستون موجود است (حتی، شم 1552 )؛ 3. فتح الرب المالک بشرح الفیّهٔ ابن مالک، که نسخههای آن در کتابخانههای ازهریهٔ مصر و ظاهریهٔ دمشق موجود است (ازهریه، 4/285؛ ظاهریه، 377-379؛ برای دیگر آثار خطی، نک: آلوارت، شم 7027 ; 2 ESC، شم 1494 ؛ آصفیه، 2/42).