اِبْن‌ِ عَیّاش، ابوالفرج عبدالرحمان بن احمد، ملقب به زین‌الدین (ربیع‌الاول 772-11 صفر 853/ اکتبر 1370- 5 آوریل 1449)، مقری شافعی مذهب حجاز. وی در دمشق زاده شد و در همانجا نشأت یافت (سخاوی، 4/59). پدرش خود از مقریان شام بود (ابن جزری، 1/128؛ ابن حجر، 7/365). وی نزد استادانی چون عمادالدین بن کثیر، عمادالدین ابن سراج، زین‌الدین بن رجب حنبلی، شمس‌الدین ابن سند و رسلان ذهبی دانش آموخت. در دمشق از پدرش و نیز امین بن سلار، محمود بن شرف شاه طوسی و عمر بن شمس‌الدین ابن لبان و در حلب از فیروز تبریزی قرائت آموخت (سخاوی، 4/59 -60). در 787ق همراه پدرش به حج و سپس به بیت‌المقدس رفت. وی در 792ق (یا 791ق: ابن عماد، 7/277) طی سفری به قاهره، از محضر استاد پدرش، ابوالفتح محمد بن احمد عسقلانی، در قرائت بهره برد و از وی اجازه دریافت کرد و در اسناد به پای پدر رسید (سخاوی، 4/60؛ قس: ابن جزری، 1/128، 2/82). ابن عیاش نحو را از پدرش و عطاءالله دروالی هندی فراگرفت و از سراج‌الدین بلقینی و پدرش فقه آموخت (سخاوی، همانجا). وی از 809 یا 810ق در مکه اقامت گزید، اما پس از آن به یمن و چند بار به مدینه سفر کرد و در حرمین شریفین عهده‌دار تعلیم قرائات گردید. چنانکه ابن حجر از او با عنوان «مُقری´ الحرم» یاد کرده است (7/366؛ سخاوی، همانجا). ابن جزری و مقریزی نیز با عباراتی مشابه به مقام او در قرائت حجاز اشاره کرده‌اند (سخاوی، 4/60، 61). وی در 851ق به علت بیماری در مکه خانه‌نشین شد، ولی تا پایان عمر تدریس را رها نکرد (همو، 4/60). از ابن‌عیاش اثری با عنوان بالتهذیب فیما زاد علی‌الحِرْزَین‌التقریب، در قرائات بر جای مانده که نسخهٔ آن در کتابخانهٔ چستربیتی موجود است ( آربری، شم .(3661(3) همچنین لامیه‌ای در قرائات به نام غایهٔ المطلوب فی قراءهٔ خلف و ابی جعفر و یعقوب، به او نسبت داده‌اند (سخاوی، همانجا).