اِبْن‌ِ عاصِم، ابوبکر محمد بن محمد بن عاصم قیسی اندلسی غرناطی (760-829ق/1359-1426م)، ادیب و فقیه مالکی. ابن عاصم در غرناطه متولد شد. در همان شهر پرورش یافت و علوم را از دو دایی خود ابوبکر ابن جُزَی‌ّ و ابومحمد ابن جزی و نیز از ابواسحاق ابراهیم بن الحاج‌ّ، ابوسعید بن لُب‌ّ، ابوعبدالله قیجاطی، ابوعبدالله ابن علاّق، ابوالحسن علی بن منصور اشهب، ابومحمد عبدالله تلمسانی، ابواسحاق شاطبی، ابوعبدالله بلنسی و دیگران فراگرفت (بابا تنبکتی، 289- 290). فرزندش قاضی ابویحیی مطالب مفصلی دربارهٔ او نوشته که بابا تنبکتی (همانجا) آن را نقل کرده است، اما این مطالب بیشتر در مدح و ستایش اوست و جز نکاتی معدود اطلاعی از زندگی او به دست نمی‌دهد. گفته‌اند او در آغاز، پیشهٔ صحّافی و کتابفروشی داشته و سرانجام به قاضی القضاتی غرناطه رسیده است (فروخ، 6/626). مدتی نیز کاتب (وزیر) یوسف ثانی، الغنی بالله، صاحب غرناطه بوده است (پالنثیا، 429). ابن عاصم علاوه بر پایهٔ رفیعش در فقه، در قرائت و ادب نیز مهارت داشته و بیشتر تألیف او به صورت ارجوزه و قصیده است. در نحو بین قیاس و سماع جمع می‌کرده و گرایش به رأی بصریان داشته است (بابا تنبکتی، 280؛ مقری، 7/20). آثار: از 10 کتاب او که در منابع آمده، 4 اثر زیر بر جای مانده است: 1. تحفهٔ الحکّام فی نکت العهود و الاحکام، ارجوزه‌ای در فقه مالکی است در 1698 بیت. ابن ارجوزه که به تحفهٔ ابن عاصم و العاصمیهٔ نیز معروف است، مکرّراً چاپ شده است، از جمله چاپی است با ترجمهٔ فرانسوی توسط هودا1 و مارتل2 (الجزیره و پاریس، 1892-1893م) و چاپی دیگر به کوشش برشه3 (الجزیره، 1958م). بر این رساله که از مراجع فقه مالکی است، گروهی شرح و تفسیر نوشته‌اند که از آن جمله تفسیرهای محمد بن احمد میّاره و محمد بن سودهٔ تاودی و علی بن عبدالسلام تسولی وعثمان بن مکی تَوْزری را می‌توان نام برد؛ 2. حدائق الازهار (یا حدیقهٔ الازاهر) فی مستحسن الاجوبهٔ و المضحکات و الحکم و الامثال و الحکایات و النوادر (فاس، بدون تاریخ)؛ 3. مهیع (مرتقی) الوصول الی معرفهٔ علم الاصول (فاس بدون تاریخ)؛ 4. منظومهٔ فی مبادی‌ء النّحو، نسخهٔ خطی موجود در رباط (علوش، 1/356؛ برای اطلاعات بیشتر در مورد آثار او نک: II/341 GAL, .(GAL,S,II/375