هموروئید (بواسیر): راهنمای جامع علت‌ها، علائم و روش‌های درمان در زنان و مردان

مقدمه

هموروئید یا بواسیر، یکی از شایع‌ترین بیماری‌های ناحیه نشیمنگاهی است که میلیون‌ها نفر در سراسر جهان، فارغ از جنسیت و سن، با آن دست‌وپنجه نرم می‌کنند. با این حال، به دلیل ماهیت این بیماری و محل بروز آن، بسیاری از افراد از صحبت کردن درباره آن یا مراجعه به پزشک احساس شرم می‌کنند. این سکوت می‌تواند منجر به تشدید علائم و پیچیده‌تر شدن فرآیند درمان شود. هدف این مقاله، شکستن این تابو و ارائه اطلاعاتی دقیق، علمی و کاربردی درباره علت‌ها، علائم و روش‌های درمان هموروئید در زنان و مردان است تا با آگاهی‌بخشی، گامی مؤثر در جهت حفظ سلامت و بهبود کیفیت زندگی افراد برداریم.

هموروئید (بواسیر) چیست؟

در انتهای راست‌روده و ناحیه مقعد، شبکه‌ای از عروق خونی به نام بالشتک‌های عروقی (Vascular Cushions) وجود دارد که به کنترل دفع مدفوع کمک می‌کنند. زمانی که این رگ‌ها تحت فشار مداوم قرار گرفته و متورم و ملتهب شوند، بیماری هموروئید به وجود می‌آید. هموروئیدها بر اساس محل تشکیل به دو دسته اصلی تقسیم می‌شوند:

هموروئید داخلی (Internal Hemorrhoids)

این نوع هموروئید در داخل کانال مقعد و بخش تحتانی راست‌روده ایجاد می‌شود. از آنجایی که این ناحیه فاقد اعصاب حسگر درد است، هموروئید داخلی معمولاً بدون درد است و شایع‌ترین علامت آن، خونریزی بدون درد حین اجابت مزاج است.

هموروئید خارجی (External Hemorrhoids)

این نوع در زیر پوست اطراف مقعد ایجاد می‌شود. این ناحیه دارای اعصاب فراوان است و به همین دلیل، هموروئید خارجی می‌تواند با درد، خارش، سوزش و تورم همراه باشد. گاهی ممکن است یک لخته خون در داخل هموروئید خارجی تشکیل شود که به آن "هموروئید ترومبوزه" می‌گویند و با درد شدید و ناگهانی همراه است.

علل شایع بروز هموروئید

فشار بیش از حد به وریدهای ناحیه لگن و مقعد، عامل اصلی ایجاد هموروئید است. این فشار می‌تواند ناشی از عوامل مختلفی باشد که برخی از آن‌ها بین زنان و مردان مشترک و برخی دیگر در یکی از جنسیت‌ها شایع‌تر است.

عوامل مشترک در زنان و مردان

• یبوست مزمن و اسهال: زور زدن بیش از حد حین دفع مدفوع یا اسهال‌های طولانی‌مدت، فشار زیادی به رگ‌های مقعدی وارد می‌کند.
• نشستن طولانی‌مدت: نشستن برای ساعات متمادی، به‌ویژه روی توالت، جریان خون را در ناحیه مقعد مختل کرده و فشار را افزایش می‌دهد.
• رژیم غذایی کم‌فیبر: کمبود فیبر در رژیم غذایی باعث سفت شدن مدفوع و بروز یبوست می‌شود.
• بلند کردن اجسام سنگین: این کار فشار داخل شکمی را به شدت افزایش می‌دهد و می‌تواند به رگ‌های خونی آسیب برساند.
• افزایش سن: با بالا رفتن سن، بافت‌های حمایتی عروق در ناحیه مقعد ضعیف‌تر شده و احتمال بروز هموروئید افزایش می‌یابد.
• چاقی و اضافه‌وزن: وزن اضافی، فشار بیشتری بر ناحیه لگن و وریدهای آن وارد می‌کند.

عوامل اختصاصی یا شایع‌تر در زنان

• بارداری: در دوران بارداری، به چند دلیل ریسک هموروئید افزایش می‌یابد:
  • افزایش فشار رحم: رشد جنین و بزرگ شدن رحم، فشار مستقیمی بر وریدهای لگنی وارد می‌کند.
  • تغییرات هورمونی: افزایش سطح هورمون پروژسترون باعث شل شدن دیواره عروق و مستعد شدن آن‌ها برای تورم می‌شود.
  • یبوست بارداری: تغییرات هورمونی و فشار رحم بر روده‌ها می‌تواند منجر به یبوست شود.
• زایمان طبیعی: فشار شدید وارد شده در حین فرآیند زایمان، یکی از دلایل اصلی بروز یا تشدید هموروئید در زنان است.

علائم و نشانه‌های هموروئید

علائم هموروئید بسته به نوع (داخلی یا خارجی) و شدت آن متفاوت است.

علائم هموروئید داخلی

• خونریزی بدون درد: مشاهده خون قرمز روشن روی دستمال توالت یا در کاسه توالت، اصلی‌ترین علامت است.
• پرولاپس (بیرون‌زدگی): در موارد پیشرفته‌تر، ممکن است توده هموروئید حین دفع از مقعد خارج شده و به صورت یک توده نرم احساس شود. این توده ممکن است خودبه‌خود به داخل بازگردد یا نیاز به بازگرداندن دستی داشته باشد.
• احساس ناراحتی و عدم تخلیه کامل: برخی افراد ممکن است احساس کنند که روده آن‌ها به طور کامل تخلیه نشده است.

علائم هموروئید خارجی

• درد و ناراحتی: به‌ویژه هنگام نشستن یا فعالیت.
• خارش و سوزش: تحریک پوست اطراف مقعد.
• تورم و التهاب: وجود یک یا چند توده حساس در اطراف مقعد.
• خونریزی: در صورت خراشیده شدن یا آسیب دیدن.

چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد؟

اگرچه هموروئید معمولاً خطرناک نیست، اما نادیده گرفتن علائم آن کار درستی نیست. مهم‌ترین دلیل برای مراجعه به پزشک، اطمینان از تشخیص صحیح است. خونریزی از مقعد می‌تواند علامت بیماری‌های جدی‌تری مانند شقاق، فیستول، بیماری التهابی روده (IBD) و حتی سرطان روده بزرگ باشد. بنابراین، در صورت مشاهده هر یک از علائم زیر، حتماً به پزشک مراجعه کنید:

• هرگونه خونریزی از مقعد.
• درد شدید و مداوم.
• توده‌ای که پس از چند روز بهبود نمی‌یابد.
• تغییر در عادات روده‌ای که بیش از یک هفته طول بکشد.
• احساس سرگیجه یا ضعف همراه با خونریزی (که می‌تواند نشانه کم‌خونی باشد).

رویکردهای درمانی: از خودمراقبتی تا مداخلات پزشکی

خوشبختانه، گزینه‌های متعددی برای درمان هموروئید وجود دارد که از تغییرات ساده در سبک زندگی تا روش‌های پیشرفته پزشکی را شامل می‌شود.

درمان‌های خانگی و تغییر سبک زندگی

این روش‌ها سنگ بنای اصلی پیشگیری و درمان هموروئید در مراحل اولیه هستند:

• افزایش مصرف فیبر: مصرف روزانه ۲۵ تا ۳۵ گرم فیبر از طریق میوه‌ها، سبزیجات، غلات کامل و حبوبات.
• نوشیدن آب کافی: حداقل ۸ لیوان آب در روز به نرم شدن مدفوع کمک می‌کند.
• حمام سیتز (Sitz Bath): نشستن در یک لگن آب گرم به مدت ۱۰ تا ۱۵ دقیقه، چند بار در روز، به کاهش درد، خارش و التهاب کمک می‌کند.
• اجتناب از زور زدن: به محض احساس نیاز به دفع، به توالت بروید و از زور زدن خودداری کنید.
• فعالیت بدنی منظم: ورزش به بهبود عملکرد روده و کاهش فشار وریدی کمک می‌کند.
• استفاده از پمادها و شیاف‌های موضعی: داروهای بدون نسخه می‌توانند به طور موقت علائم را تسکین دهند.

درمان‌های پزشکی و تخصصی

اگر روش‌های خانگی مؤثر نبودند، پزشک ممکن است درمان‌های پیشرفته‌تری را توصیه کند:

• بستن رگ با حلقه لاستیکی (Rubber Band Ligation): یک روش رایج برای هموروئید داخلی که در آن یک حلقه لاستیکی در پایه هموروئید قرار داده می‌شود تا جریان خون آن قطع شود.
• اسکلروتراپی (Sclerotherapy): تزریق یک محلول شیمیایی به داخل هموروئید برای کوچک کردن آن.
• لیزر درمانی: استفاده از انرژی لیزر برای سوزاندن و کوچک کردن بافت هموروئید، که یک روش کم‌تهاجمی با دوره بهبودی سریع است.
• هموروئیدکتومی (Hemorrhoidectomy): جراحی برای برداشتن هموروئیدهای بزرگ، خارجی یا داخلی که به سایر درمان‌ها پاسخ نداده‌اند. این روش مؤثرترین راه درمان موارد شدید است.

نتیجه‌گیری: اهمیت تشخیص و درمان به‌موقع

هموروئید یک بیماری شایع و قابل درمان است که می‌تواند کیفیت زندگی را به شدت تحت تأثیر قرار دهد. شناخت علت‌ها و علائم آن، اولین گام برای مدیریت صحیح این بیماری است. به یاد داشته باشید که نادیده گرفتن علائمی مانند خونریزی مقعدی به دلیل شرم یا ترس، می‌تواند منجر به تأخیر در تشخیص بیماری‌های جدی‌تر شود. بنابراین، اقدام به‌موقع و مشورت با یک متخصص، کلید دستیابی به تشخیص دقیق و انتخاب بهترین روش درمانی است.

در این مسیر، انتخاب یک مرکز تخصصی و معتبر نقشی حیاتی دارد. کلینیک تخصصی و آنلاین عرب عامری با بهره‌گیری از دانش روز و تیمی مجرب، به عنوان مرجعی جامع برای پاسخگویی به تمام نیازهای شما در زمینه تشخیص و درمان بیماری‌های نشیمنگاهی، از جمله هموروئید، آماده ارائه خدمات است. با اعتماد به متخصصان، می‌توانید با آسودگی خاطر و در سریع‌ترین زمان ممکن، سلامت خود را بازیابید.