تايوان در جنوب شرقى سرزمين اصلى چين روبروى استان فوجيان قرار گرفته است. مساحت آن ۳۶،۰۰۰ کيلومتر و مربع و شامل جزاير تايوان، پنگ خوا (Penghua) و ۸۰ جزيره کوچک ديگر مى‌باشد.


در سال ۱۹۴۹ مقامات کومين دانگ به جزيره تايوان رفتند. در سال ۱۹۵۰ که جنگ کره آغاز شد آمريکا ناوگان هفتم خود را به سمت تايوان روان ساخت و در آنجا نيرو پياده کرد. در سال ۱۹۵۴ مقامات آمريکا و تايوان يک قرارداد دفاع متقابل امضاء کرده و تايوان رسماً از سرزمين مادرى جدا شد.


در اوايل دهه ۱۹۵۰ مائو و چوئن لاى اعلام داشتند صلح بايستى مدنظر قرار گرفته و تمام ميهن پرستان متعلق به يک فاميل بزرگ مى باشند و اظهار اميدوارى کردند که مقامات تايوانى نمايندگانى به پکن يا هر منطقه مناسب ديگرى اعزام دارند تا با حزب کمونيست چين در مورد حل مسالمت‌آميز مسئله تايوان در زمان مناسب بحث و مذاکره نمايند.


دولت جمهورى خلق چين کوشش‌هايى براى حل مسئله تايوان به عمل آورده است. هنگامى که پرزيدنت نيکسون در فوريه ۱۹۷۲ از چين ديدار کرد، دو طرف بيانيه شانگهاى را منتشر نمودند.


در اول ژانويه ۱۹۷۹ روابط چين ـ آمريکا رسماً برقرار شد و آمريکا دولت چين را تنها دولت قانونى چين که تايوان بخشى از آن است، برسميت شناخت. در همان زمان قطع روابط سياسى با تايوان، فسح قرارداد متقابل و خروج تمام نيروهاى نظامى خود از تايوان را اعلام نمود. در اين شرايط دولت چين سياست وحدت مسالمت‌آميز و يک کشور، دو سيستم را اعلام نمود. اصول اين سياست عبارتند از:


- فقط يک چين وجود دارد و تايوان بخش غيرقابل تفکيک چين هست


- در لواى يک چين، سيستم سوسياليستى در سرزمين مادرى سيستم سرمايه‌دارى در تايوان براى مدت طولانى در کنار هم به زندگى ادامه خواهند داد.


- بعد از وحدت مجدد، تايوان از درجه بالايى از خود مختارى برخوردار است.


- وحدت ملى از طريق ابزارهاى صلح‌آميز يعنى از طريق تماس و مذاکره امکان‌پذير است.


در روز سال نو ۱۹۴۹ در نشريه کميته پايدارى کنگره ملى خلق از ميهن پرستان تايوانى دعوت بعمل آورده شده بود که درصدد وحدت مجدد باشند. بدنبال آن دولت چين پيشنهاد کرد که دو طرف امکان تبادل مرسوله‌هاى پستي، تجارت، نقل و انتقال از طريق هوايى و دريايى را فراهم آورده و اقداماتى بعمل آورند که روابط دو طرف توسعه يابد. از نظر اقتصادى نير قوانينى تدوين کرده که از حقوق تجار تايوانى حماى بعمل آورده و امکان سرمايه‌گذارى تجار تايوانى در سرزمين مادرى را فراهم آورده است.


در ۱۱ ژوئن ۱۹۹۰ در مذاکراتى راجع به حل مسئله تايوان جيانگ زمين دبيرکل کميته حزب کمونيست چين تأکيد کرد تمام مسائل مورد بحث قرار خواهند گرفت تا طرفين تنگه تايوان راه‌ها و چگونگى وحدت کشور را از طريق مسالمت‌آميز مورد بررسى قرار دهند.


در دسامبر ۱۹۹۰ حزب کمونيست چين يکسرى پيشنهاداتى ارائه داد که حزب کمونيست چين و گومين دانگ بايستى در اولين فرصت بمنظور تقويت روابط دو طرف تنگهٔ تايوان با يکديگر ارتباط و مذاکره داشته باشند و دو طرف هر چه زودتر ارتباط مستقيم پستي، تجاري، هوايى و کشتيرانى برقرار نمايند تا تماس‌هاى افراد بيشتر شده و مبادلات بخصوص مبادلات تجارى افزايش يابد. بدين منظور انجمن غيردولتى روابط دو طرف تنگه تأسيس شد تا با بنياد تايوانى مبادلات دو طرف تنگه ارتباط برقرار نمايد و راجع به امور معمول و اقتصادى مذاکره نمايد. رؤساى دو سازمان در آوريل ۱۹۹۳ مذاکراتى داشتند. در اکتبر ۱۹۹۸ بدنيال ديدار رئيس بنياد تايوانى از شانگ‌هاى و پکن، يادداشت تفاهمى در ۴ بند راجع به مسائل سياسي، اقتصادى و ديگر موضوعات امضا گرديد.


در طول چند سال گذشته بعلت کوشش‌هاى به عمل آماده همکارى اقتصادى و تجارى بين طرفين مداوماً گسترش يافته است. بطوريکه در سال ۱۹۹۹ تايوان هفتمين شريک تجارى چين بود. در اين سال حجم صادرات چين به تايوان ۴ ميليارد دلار و وارداتش ۵/۱۹ ميليارد دلار بود. افراد در قالب تورهاى گروهى و يا بصورت انفرادى از دو طرف ديدار داشته‌اند. مبادلات فرهنگي، علمي، تکنولوژيکي، ورزشى و ديگر زمينه‌ها افزايش يافته و در بعضى مسائل به توافق‌هاى اوليه دست يافته‌اند.


لى پنگ در ارائه گزارش کار دولت به دومين اجلاس هشتمين کنگره ملى خلق در مارس ۱۹۹۴ گفت: ما اعلام مى‌داريم که اختلافات دو طرف تنگهٔ تايوان بايستى از طريق افزايش تماس‌ها و مذاکرات براساس اصل يک چين حل گردد. اين خواست تمام مردم چين است که به طريق مسالمت‌آميز با يکديگر متحد شوند. هر کار يا کششى که در جهت منافع مليت چين نباشد واهى و بيهوده خواهد بود. ما به مقامات تايوان اميد داريم و اميد بيشترمان به مردم تايوان هست. ما اميدواريم که طرف تايوانى اهميت زيادى براى منافع همه جانبه جانبه ملت قائل بوده و در صدد توسعه روابط برآيند و براى وحدت مسالمت‌آميز کوشش نمايند.


در ۳۰ ژانويه ۱۹۹۵، جيانگ زمين دبيرکل کميته مرکزى حزب و رئيس جمهورى در سخنرانى خود تحت عنوان تداوم مبارزه براى وحدت مجدد سرزمين مادري ۸ پيشنهاد ارائه نمود؛ مانند توجه به اصل يک چين، مذاکرات مسالمت‌آميز دو طرف بطور گام به گام، تقويت همکرى و مبادلات اقتصادى طرفين، حفظ ميراث‌هاى فرهنگى و آداب و رسوم توسط طرفين، خوش آمد به تمام احزاب سياسى و افراد تايوانى و تبادل نظريه با آنها، ديدار وحدت مسالمت‌آميز به عمل آورد ولى قول نمى‌دهد که از زور استفاده ننمايند. اگر چه دولت مرکزى گاه از طرق مسالمت‌آميز و گاه با توسل به تهديد و زور سعى در وحد با تايوان داشته است لکن هنوز در اين راه به جز چند موفقيت کوچک نظر ديدار تايوانى‌هاى از سرزمين اصلى و يا سرمايه‌گذارى تجار تايوانى در چين ... نتوانسته است گام‌هاى اساسى بردارد وتنش بين دو طرف همچنان باقى است. تايوان با پشتانى آمريکا همچنان دم از حفظ استقلال مى‌زند و آمريکا با تجهيز تايوان سعى مى‌کند با اهرم قراردادن تايوان از چين امتياز بگيرد و آن کشور را در مسيرى که مى‌خواهد هدايت نمايد.


از طرف ديگر چين مرتباً اعلام مى‌دارد که خواهان وحدت محدود هست و در اين رابطه حتى اگر تايوان مقاومت نمايد بدون هيچ تأخيرى از زور استفاده خواهد کرد. لذا اين مسئله باعث شده که هسته ناامنى در تنگه باقى بماند و کل آسيا را به خطر اندازد.


ناگفته نماند که بدنبال وحدت هنگ کنگ و ماکائو با سرزمين مادرى فشار داخلى روى رهبران اين کشور براى وحدت با تايوان زياد شده است. در سرمقاله ۲۲ مه سال ۲۰۰۰ روزنامه خلق آمده است، مسئله تايوان بالاخره حل خواهد شد. وحدت کامل کشور انجام خواهد گرفت. ما هرگز اجازه نخواهيم داد اين مسئله به تأخير بيافتد.) همچنين جورونگ جي نخست وزير چين در سخنرانى مارس ۲۰۰۰ خود اعلام داشت مردم چين آماده هستند که خون خود را ريخته و زندگى خود را قربانى نمايند تا از تماميت ارضى و حاکميت سرزمين مادرى دفاع نمايند.


به اين ترتيب بايد منتظر آينده نشست و نظاره‌گر روند تحولات در اين مورد شد.