در آزمون تشريحي، سؤالات به صورت انشايى يا تشريحى داده مىشوند. اين نوع سؤالها، رايجترين نوع آزمونهاى معلم ساختهاند. به علت سهولت تهيه، بيشتر معلمان، بويژه آنانى که در تهيه پرسشهاى عينى تبحر کمترى دارند، اين نوع پرسشها را بر پرسشهاى عينى ترجيح مىدهند. اين نوع پرسشها براى اندازهگيرى سطوح بالاى هدفهاى آموزشى در حيطه شناختي، مانند تحليل، ترکيب و قضاوت ارزشيابى بسيار مفيدند؛ زيرا در اين سؤال، بر خلاف بسيارى از انواع پرسشهاى عيني، شاگرد به جاى بازشناسى پاسخهاى درست از پاسخهاى احتمالي، بايد اطلاعات را به ياد آورد، منظم سازد، سازمان ببخشد و تحليل يا بيان کند. در اين نوع آزمون، براى پاسخگويى آزادى عمل بيشترى وجود دارد و از آن مىتوان براى اندازهگيرى عملکردهاى پيچيدهتر يادگيري، مانند ترکيب يا آفرينندگي، ارزشيابي، تنظيم فکر، سازمان دادن، تحليل محتوا، تلفيق کردن و بسط دادن مطالب استفاده کرد.
محدوديتهاى آزمونهاى انشايى يا تشريحى
۱. ممکن است نظر تصحيح کننده در قضاوت دخالت کند و از دقت و عينيت نمرات بکاهد.
۲. تصحيح اوراق اينگونه پرسشها، بويژه زمانى که تعداد شاگردان زياد باشد، بسيار وقتگير است.
۳. ضعف قدرت نگارش ممکن است موجب شود که شاگرد نتواند آنچه را مىداند به روشنى بيان کند.
۴. امکان سنجش در بسيارى زمينهها، مانند سرعت انتقال و انتخاب، آمادگى ذهنى و غيره نيست.