آثار پارینه سنگی در مراغه

طی بررسی های باستان شناسان در منطقه مراغه آثاری از انسان های پارینه سنگی در شهرستان مراغه یافت شده که اهمیت منطقه مورد اشاره را دو چندان می کند.

مراغه با تاریخ درخشان خود در قرون اسلامی، نشان می دهد که پیشینه قوی دارد که قدمت آن را باید در دوران های خیلی قدیمی تر که هزاران سال قبل از مسیحیت نیز باشد جستجو کرد. خوشبختانه بررسی های که طی چند دهه اخیر در منطقه صورت گرفت این واقعیت را نشان داد که این منطقه، قدمتی نزدیک به صد هزار سال دارد، که این آثار دال بر وجود انسان های در این منطقه است که در دوره ی پارینه سنگی در اینجا زندگی می کردند. پارینه سنگی قدیم در ایران تقریبا از صد هزار سال پیش شروع می شود و تنها در سه منطقه آثاری از آن یافت شده است. که یکی از این مناطق محدوده مراغه، تبریز و میانه است.
خانم هند صادق کوروس، دانشیار دانشگاه تهران در آذربایجان شرقی و در منطقه ی محدود به تبریز، مراغه و میانه در سال ۱۳۴۵ بررسی های سطحی که انجام دادند موفق شدند چند نمونه دست افزار سنگی بدست آورند که بنا به عقیده ی ایشان این آثار شواهدی بر حظور انسان در دوره پارینه سنگی در این منطقه است و این انسان ها متعلق به همان گروه های انسانی است که حدود نیم میلیون سال قبل بطور پراکنده از اسلواکی تا چین زندگی می کردند و با فن آتش آشنایی داشتند. متاسفانه این بررسی ها تا سال ۱۳۷۹ متوقف بود تا اینکه در این سال بررسی های که توسط آقایان رضا غفاری و فریدون بیگلری در منطقه مراغه به عمل آمد و ایشان موفق شدند در حاشیه رودخانه ورجوی آثاری از دوره ی پارینه سنگی میانه را در منطقه کشف کنند که بیشتر این آثار تراشه ابزارهای سنگی بود.
این ابزارها که بیشتر در دامنه جنوبی کوه گرد داغی یافت شدند که در مجموع ۷۶ نمونه سنگ تراش خورده است که تا کنون در ایران مشابه آن(چنین ابزاری) گزارش نشده است. و آگاهی باستان شناسان از صنایع پارینه سنگی میانی منحصر به منطقه زاگرس است(بیگلری فریدون، ۱۳۸۲). با توجه به مشابهت های صنایع ورجوی با برخی از صنایع اواخر پلیستوسن میانی و اوایل پلیستوسن جدید غرب آسیا، به طور موقت این ابزارها به اواخر پارینه سنگی قدیم و به احتمال قویبه پارینه سنگی میانی منتسب کرد. تنها مجموعه های پارینه سنگی میانی دیگری که در بررسی ها یافت شده در کنار رودخانه ها، مجموعه های در غرب کشور و در منطقه کرمانشاه بوده است.
این بررسی ها نشان می دهد که شهرستان مراغه تقریبا از صد هزار سال قبل محل زندگی بوده است. و آثار انسانی که در کشور در مناطق انگشت شماری یافت شده است ارزش منطقه مراغه را دو چندان می کند و امید است در بررسی های آتی شاهد کشف آثار گرانبهایی از دوران های مختلف تاریخی در مراغه باشیم چرا که بی شک این منطقه یکی از مستعد ترین مناطق زیست در دوران های باستان بوده است.
لازم به ذکر می باشد که پارینه سنگی قدیم ۱۰۰۰۰۰و پارینه سنگی میانی۴۰۰۰۰ قدمت دارند.

سعید ستارنژاد کارشناس باستان شناسی از دانشگاه سراسری محقق اردبیل
سال بیست و یک/ شماره(۱۹۷۳) / یکشنبه ۶ اسفند ماه ۱۳۹۱
نشریه رصد