احساس عدم تعادل و سرگیجه

یکی از مشکلات زندگی ماشینی در قرن ۲۱ که به نوعی زاییده تمدن و شهرنشینی است، سرگیجه‌هاست. این حالت توسط افراد مختلف به صورت مختلف بیان می‌شود. برخی از چرخش سریع محیط اطراف خود …

یکی از مشکلات زندگی ماشینی در قرن ۲۱ که به نوعی زاییده تمدن و شهرنشینی است، سرگیجه‌هاست. این حالت توسط افراد مختلف به صورت مختلف بیان می‌شود. برخی از چرخش سریع محیط اطراف خود یا چرخش خود در محیط به همراه عدم تعادل، تهوع و استفراغ شکایت دارند و برخی آن را به صورت احساسی چون سبکسری، فشار در سر یا حتی راه رفتن روی لبو مطرح می‌کنند. در واقع در تمامی موارد، یک احساس نامطلوب از موقعیت فرد و استقرار او در محیط اطراف وجود دارد.
انجام حرکات ظریف و تعادل از قبیل نشستن، بلند شدن، راه رفتن، دویدن، ورزش، رانندگی و بسیاری از حرکات چرخشی به هماهنگی چند عضو از اعضای بدن انسان نیاز دارد. حس بینایی، شنوایی و مخچه، راه‌های تعادلی ساقه مغز و ارتباطات آن با قشر مغز و نخاع از اعضای اصلی ایجاد نعمت تعادل و سالم حرکت کردن می‌باشند که اختلال در عملکرد هر کدام از این مراکز یا عدم هماهنگی بین آنها می‌تواند باعث احساس عدم تعادل و سرگیجه گردد. نوعی از سرگیجه که شروع حاد و شدیدی دارد و با تغییر وضعیت بدن ایجاد می‌شود، به علت بر هم خوردن تعادل مایعات و مواد معدنی شناور در مجاری حلزونی گوش میانی می‌باشد که با ورزش‌های خاص، استراحت و مصرف برخی داروها (در صورت نیاز) بهبود می‌یابد.
بیماری منیر، نوع دیگری از سرگیجه‌های حاد و شدید است که علاوه بر داشتن علائم تهوع، استفراغ و عدم تعادل چندین روز ادامه می‌یابد و سالی چندبار هم تکرار می‌شود. کاهش شنوایی و وزوز گوش هم می‌تواند همراه این بیماری باشد.
گاه این علائم در سنین بالاتر ایجاد می‌گردد که ناشی از اختلال در خون‌رسانی عروق مغزی مراکز تعادلی و گوش داخلی است. در این موارد باید در اسرع وقت به متخصص مربوطه مراجعه و ضمن تشخیص، درمان‌های لازم صورت گیرد. سکته‌های نواحی مخچه و خونریزی این مناطق نیز می‌تواند به صورت سرگیجه بروز کند. کاهش عملکرد عصب شنوایی یا ضایعات توموری این عصب در زوایای گوشی مغز هم از علل دیگر است.
سرگیجه می‌تواند یکی از علائم اولیه بیماری MS باشد که تشخیص زودرس و اهمیت دادن به آن ضروری است.
نوعی از میگرن و حتی نوعی از تشنج هم خود را به صورت سرگیجه گذرا نشان می‌دهد.
از موارد ارگانیک سرگیجه که بگذریم، مشکلات روحی عصبی و تنش‌های محیطی و زندگی ماشینی، روزمرگی خسته‌کننده، آلودگی آب و هوا و همچنین آلودگی صوتی ناشی از شهرنشینی و زندگی در کلانشهرها هم می‌تواند احساس نامطلوب در سر ایجاد کند که با سرگیجه واقعی متفاوت است. این‌گونه موارد بسیار شایع است و از نظر تمایز با سرگیجه واقعی و اختلال عضوی قابل اهمیت می‌باشد.
آنچه می‌توان از این مبحث و مجموعه علل سرگیجه نتیجه گرفت این است که چه در سرگیجه‌های دوره‌ای و چه ضایعات فضاگیر و توموری مناطق تعادلی مغز و چه انواع عصبی آن بایستی ضمن مراجعه به متخصص مربوطه و انجام معاینات و آزمایشات پاراکلنیکی تشخیص داده شود و به طور جدی در جهت رفع مشکل، پیگیری و اقدام شود.
البته ناگفته نماند که همیشه پیشگیری مهمتر از درمان است، لذا حتی‌المقدور از حضور در مناطق آلوده و پرسروصدا اجتناب کرده و به علائم هشداردهنده چون سرگیجه توجه کنید. بیماری‌های گوشی را به موقع درمان کرده و تا می‌توانید از میوه و سبزی تازه استفاده کنید. دوری از استرس‌های روحی که موجب تضعیف سیستم دفاعی بدن می‌گردد، می‌تواند تا حدودی از بروز این بیماری وحشت‌آور پیشگیری کند.

دکتر بهروز نیکنام
متخصص مغز و اعصاب