ارسطو و نظام سیاسی مطلوب

ارسطو فیلسوف برجسته یونان باستان با مطالعه انواع حکومت های موجود در زمان خود به طبقه بندی و شرح انواع حکومت می پردازد و در این میان سعی دارد تا بین نظام های سیاسی مطلوب و نامطلوب …

ارسطو فیلسوف برجسته یونان باستان با مطالعه انواع حکومت های موجود در زمان خود به طبقه بندی و شرح انواع حکومت
می پردازد و در این میان سعی دارد تا بین نظام های سیاسی مطلوب و نامطلوب از دیدگاه خود تمایز قائل شود. وی در کتاب “سیاست” در بحث از انواع و اشکال حکومت ها به حکومت جمهوری اشاره می کند.
وی در مقدمه این کتاب، جمهوری را مشتق از واژه ی Polis می داند که در یونان به معنای قانون اساسی یا نوع حکومت به کار می رفته است. ارسطو polis را به معنای جامعه منظم سیاسی می داند که دارای ارتباطات
بین المللی و صاحب شخصیت جهانی است و سازمان های داخلی آن را Demos یا مردم می نامد، که دموکراسی نیز از همین ریشه اخذ شده است.
شهروند یا polites نیز از ریشه مشترک Republique و polis گرفته شده و به کسی اطلاق می شود که با شهر به عنوان یک نهاد سیاسی و سازمان های داخلی در آن در ارتباط مستقیم است و در مسائل سیاسی مشارکت دارد.
ارسطو حکومت توده مردم را بهتر از حکومت فردی یا حکومت گروه کوچکی از صاحبان فضیلت می داند، وی در این باره
می نویسد: ”...... این نظر که حکومت توده مردم بهتر از حکومت گروه کوچکی از صاحبان فضیلت است، به ظاهر موجه و حتی درست می نماید. زیرا توده مردم اگر چه هر فردشان از فضیلت بی بهره باشد، چون گرد هم آیند، مجموعا و نه یکایک، بیشتر از آن گروه کوچک دارای فضیلت می شوند، هم چنان که جشنی که به همکاری و یاری همگان باشد پرشکوه تر از آن است که فقط] به کوشش و [ هزینه یک نفر بر پا گردد. به همین سان افراد چون گرد هم آیند فضیلت خرد خواه را بر یکدیگر می افزایند و به انسان واحدی همانند می شوند که دست ها و پا و حواس بی شمار دارند اما ازابعاد اخلاقی و عقلی ایشان شخصیتی یگانه پدید آمده باشد.”
وی در رساله “سیاست” هنگام بحث از انواع حکومت ها، حکومت جمهوری را نوع پنجم از انواع حکومت ذکر می کند ؛ وی می نویسد در گذشته از این چهار نوع ( الیگارشی، پادشاهی، دموکراسی و آریستوکراسی ) نوع پنجمی نیز هست که عنوان آن میان همهانواع حکومت مشترک است. ( زیرا آن را پولیتی یا جمهوری می نامند ) ولی چون این نوع] پنجم[ بسیار به ندرت تحقق می پذیرد، گاه از دید نویسندگانی که حکومت ها را طبقه بندی می کنند پوشیده می ماند.”
ارسطو حکومت جمهوری را آمیخته ای از الیگارشی و دموکراسی می داند. همچنین وی در تقسیم بندی حکومت ها به دو گروه خوب و بد، جمهوری را در زمره ی حکومت های خوب قرار داده و معتقد است: “ جمهوری حکومتی است که هدفش خیر و صلاح همگان است و به دست اکثریت خردمند اداره می شود.”
از این رهگذر به نظر می رسد که جمهوری از نظر ارسطو یکی از حکومت های خوب محسوب می گردد؛ چرا که معیار خوبی حکومت از دید ارسطو، توجه به خیر و منافع عمومی جامعه می باشد.

گلناز مقدم فر
منابع
ارسطو، سیاست، ترجمه ی حمید عنایت، ( تهران، شرکت انتشارات علمی و فرهنگی، چاپ چهارم،۱۳۸۱ )
علی بیگدلی، تاریخ اندیشه ی سیاسی در غرب، ( تهران، عطا،۱۳۷۶ )،
بارونز بکر، تاریخ اندیشه ی اجتماعی، ترجمه یوسفیان، مجیدی ( تهران، فاخته،۱۳۷۲ )