مجموعه مقاله درباره فردوسی و شاهنامه

▪ دکتر جلال خالقی مطلق ▪ به کوشش؛ علی دهباشی ▪ چاپ سوم؛ ۱۳۸۸ ▪ شمارگان؛ ۱۱۰۰ نسخه ▪ ناشر؛ نشر افکار بیژن تلیانی؛ قضاوت درباره ارزش های اثری که در یک هزاره بزرگ ترین اثر ملی ایرانیان …

▪ دکتر جلال خالقی مطلق
▪ به کوشش؛ علی دهباشی
▪ چاپ سوم؛ ۱۳۸۸
▪ شمارگان؛ ۱۱۰۰ نسخه
▪ ناشر؛ نشر افکار
بیژن تلیانی؛ قضاوت درباره ارزش های اثری که در یک هزاره بزرگ ترین اثر ملی ایرانیان و مورد علاقه و ستایش همگان بوده یکی از شاهکارهای جهانی در امر حماسه شناخته شده است. برعکس آنچه در نظر اول تصور می شود، بسیار دشوار است، زیرا احتمالاً هرگونه قضاوت ستایش آمیزی در این قبیل موارد حمل بر مبالغه و تعصب خواهد شد. شاهنامه، که سده ها مورد عنایت و محفل آرای عوام و خواص بوده، امروز به کلی از دایره توجه و اشتغال فکری و ذوقی عموم بیرون رفته است و بنابراین هرگونه بحث جدی درباره این حماسه بزرگ ارزش و مفهومی فراتر از مرزهای پژوهش ادبی پیدا می کند و با یک «مساله مهم فرهنگی و اجتماعی و ملی» ارتباط می یابد. فردوسی منادی عزت و شرف ملت ایران و شاهنامه معتبرترین و موثق ترین سند هویت تاریخی و ملی ایران است. اگر کسانی شاهنامه را مجموعه افسانه ها و داستان های پهلوانی یا مجموعه داستان ها و سرگذشت پادشاهان بپندارند. قطعاً اشتباه می کنند. شاهنامه مجموعه منسجمی از اساطیر باستانی و روایات تاریخی سنتی و داستان های پهلوانی است که سرگذشت اقوام ایرانی را در چارچوب آرمان های ملی منعکس می سازد و شهریاران و پهلوانان شاهنامه «تا پایان داستان اسکندر» نماینده ادوار و حوادث فراموش شده و نمودار ازلی شخصیت انسان ایرانی و ایستادگی و پیکار و غم و شادی و بهروزی و تیره روزی و صلاح و فساد او به شمار می روند. شاهنامه داستان رویارویی خصلت های نیکان و بدان و پهلوانان و جباران و ایران و انیران و عناصر اهورایی و اهریمنی و جلوه گاه آرمان ها و امیدها و ناامیدی ها و روزهای تاریک و روشن مردم ایران و از این لحاظ در عرصه پهناور فرهنگ و ادبیات ایران منحصر به فرد و به نظر بسیاری از دانایان و پژوهندگان در ادب و فرهنگ سایر اقوام و ملل جهان بی نظیر است. جهان بینی ژرف و حکمت والای فردوسی در سراسر شاهنامه متجلی است ولی پیام اساسی شاهنامه بدون آگاهی از روح مجموعه منسجم روایات قابل فهم و درک نخواهد بود. در واقع شاهنامه در اجزا، پیام مشخصی ندارد ولی در نهایت تمام شاهنامه تبدیل به پیامی کلی می شود.
کتاب سخن های دیرینه دربرگیرنده ۳۰ گفتار است که توسط یکی از پژوهندگان و شاهنامه شناسان بنام نوشتار شد. دکتر خالقی مطلق عمری را در پژوهش و شناساندن شاهنامه سپری کرده است. این ۳۰ گفتار دارای این عناوین است؛ گریگور ماگیستروس؛ قطعاتی از اسطوره های ایرانی، یکی دخمه کردش زسم ستور، درباره عنوان داستان دوازده رخ، یکی مهمتری بود گردنفراز، جوان بود و از گوهر پهلوان، تطهیر معنوی با آب شاهنامه، اهمیت شاهنامه فردوسی، نگاهی کوتاه به فن داستانسرایی فردوسی، یادی از دانشمندی رنج دیده و ناکام؛ فریتس ولف، عناصر درام در برخی از داستان های فردوسی، افسانه بانوی حصاری و پیشینه قالب ادبی آن، آغاز و انجام داستان های شاهنامه، ایران در گذشت روزگاران، چند یادداشت بر مقاله «ایران در گذشت روزگاران»، چند یادداشت دیگر بر مقاله «ایران در گذشت روزگاران»، ایران گرایی در شاهنامه، مرداس و ضحاک، کیکاوس و کیاگسار، کیخسرو و کوروش، هوشنگ و دیاکو، برخی از باورداشت های همسان میان مآخذ هخامنشی و روایات شاهنامه، اهمیت و خطر مآخذ جنبی در تصحیح شاهنامه، اشتقاق سازی عامیانه در شاهنامه، نظری درباره هویت مادر سیاوش، تئودور نولدکه؛ دیوسپید مازندران «ترجمه»، تاریخ روز پایان نظم شاهنامه، تکرار در شاهنامه، یادداشت هایی بر مطالب کتاب.