کارکرد ارزش ها

ارزش ها معیارهایی هستند که به فرهنگ کلی و به جامعه معنا می دهند. یکی از دلایلی که معنای الگوهای رفتاری فرهنگ های بیگانه را نمی فهمیم برای این است که ما ارزش های فرهنگ آن ها را نمی …

ارزش ها معیارهایی هستند که به فرهنگ کلی و به جامعه معنا می دهند.
یکی از دلایلی که معنای الگوهای رفتاری فرهنگ های بیگانه را نمی فهمیم برای این است که ما ارزش های فرهنگ آن ها را نمی شناسیم.ارزش ها سازمان می یابند و به صورت یک »آرمان« در می آیند که جامعه آن را به افراد خود عرضه می کند؛ این آرمان با آینده ساده ای که همگان بدان توجه دارند فرق دارد.این آرمان راهنمای اندیشه ها و اعمال است ،ارزش های یک جامعه مهم است زیرا هنجارهای آن جامعه را تحت تاثیر قرار می دهد.واژه ارزش در زبان فارسی اسم مصدر ارزیدن و دارای معانی: قدر، مرتبه، استحقاق می باشد و در زبان انگلیسی معادل Value به معنی رتبه، ارزیدن، قدرو اهمیت دادن است. در اصطلاح جامعه شناسی ارزش اجتماعی عبارت است از چیزی که مورد پذیرش همگان است.می توان گروه های متفاوتی از ارزش ها ارائه کرد که مهمترین آن ها از نظر Joseph. Hfichter عبارتند از : » ارزش های قانونی، اقتصادی ، اخلاقی ، سیاسی، فرهنگی و مذهبی« در نهایت تمام این ارزش ها به دلیل عمومی، جبری و خارجی بودن، » اجتماعی« خوانده می شوند به همین علت تمام این ارزش ها در حقیقت انواعی از ارزش های اجتماعی هستند.به نظر آلپورت، ارزش ها صفات هستند و آن ها عمیق ترین علایق و انگیزش های ما را نشان می دهند.آلپورت اعتقاد داشت که هر کسی به درجاتی دارای یک تیپ از ارزش هاست اما، یکی یا دو تا از آن ها در شخصیت فرد غالب خواهد بود که عبارتند از:
ـ ارزش های نظری: به کشف واقعیت مربوط هستند و ویژگی آن ها رویکرد تجربی، عقلانی و منطقی به زندگی است.
ـ ارزش های اقتصادی: به این مربوط می شوند که چه چیزی سودمند و عملی است.
ـ ارزش های هنر شناختی: به تجربیات هنری و به شکل، هماهنگی و زیبایی مربوط هستند.
ـ ارزش های اجتماعی: به روابط انسانی، از خود گذشتگی و نوع دوستی مربوط هستند.
ـ ارزش های سیاسی: به نیرو، نفوذ و مقام شخص در همه تلاش ها و نه فقط در فعالیت های سیاسی مربوط هستند.
ـ ارزش های مذهبی: به عرفان و در کل به شناخت دنیا مربوط هستند.(شولتز،۱۳۷۹)
● علت اختلاف در ارزش گذاری ها و راه حل آن
به نظر می رسد که علت اصلی اختلاف در ارزش گذاری ها یکی از این دو امر باشد: نداشتن درکی درست از کمال مطلوب، به درستی نداند که فلان کار خاص چه تاثیری در رسیدن او به آن کمال دارد. بنابراین اگر بخواهیم اختلافات ارزشی از میان جوامع انسانی برداشته شود و همه افراد و جوامع درکی مشترک از ارزش ها و ضد ارزش ها داشته باشند، ضمن تصحیح درک انسان ها از کمال مطلوب، باید علاوه بر بهره گیری از عقل و فطرت آدمی به دامان شرع و پیام معصومان الهی پناه آورد.
● کارکردهای ارزش ها
حضور ارزش های اجتماعی، برخی نتایج اجتماعی را به بار می آورد.
همین نتایج، کارکردهای عمومی ارزش های اجتماعی را تشکیل می دهد که اهم آن ها عبارتند از:
الف) به اعتبار وجود ارزش های اجتماعی است که نظام قشربندی اجتماعی امکان پذیر می شود.به کمک ارزش های اجتماعی، فرد می تواند مقام، موقعیت و پایگاه خودش را در قضاوت دیگران تعیین کند.
ب) ارزش های اجتماعی توجه را روی اشیای مادی که در فرهنگی مطلوب، مفید یا اصلی تلقی می شوند متمرکز می کند. فرد طلب، تحصیل و تملک شیئی که چنین ارزیابی شده باشد را سزاوار می یابد.
پ) ارزش های اجتماعی شیوه های مطلوب اندیشیدن و عمل کردن را در فرهنگ تعیین می کنند.
ت) ارزش های اجتماعی راهنمایی برای انتخاب و ایفای نقش های اجتماعی هستند.آن ها هم هدف و هم انگیزه برای عمل ایجاد می کنند. ث- ارزش ها همانند نوعی مراقبت اجتماعی و فشار اجتماعی عمل می کنند.
ارزش ها اشخاص را وادار می کنند که مطابق رسوم اخلاقی مستقر در جامعه عمل کنند، آن ها را به » خیر« تشویق می کنند و به آن ها احساس رضایت باطنی القا می کنند.
از طرف دیگر، ارزش ها همانند عامل بازدارنده در برابر رفتارهای نکوهیده اجتماعی عمل می کنند و الگوهای رفتاری ممنوع را نشان می دهند و احساس شرم، خطاکاری و مجرم بودن را که نتیجه نقض قوانین، مقررات و هنجارهای پذیرفته شده اجتماعی هستند قابل درک می کنند.
ج) ارزش ها وسیله ای برای تحقق هم بستگی اجتماعی هستند.اشخاص معمولا به سوی کسانی جذب می شوند که ارزش ایشان مشترک است.
ارزش های مشترک در ردیف مهم ترین عوامل ایجاد و حفظ هم بستگی اجتماعی است.
سعیده ابوالحسن نژاد