بالبی

● مقدمه: بدون شک نظریه دلبستگی یکی از برجسته ترین و مهمترین دستاوردهای روانشناسی معاصر است. برخی از پژوهشگران نظریه دلبستگی را به عنوان رستاخیز دوباره روانکاوی و عامل مهم …

● مقدمه:
بدون شک نظریه دلبستگی یکی از برجسته ترین و مهمترین دستاوردهای روانشناسی معاصر است. برخی از پژوهشگران نظریه دلبستگی را به عنوان رستاخیز دوباره روانکاوی و عامل مهم هحیای دوباره این مکتب می دانند .از نظر جان بالبی دلبستگی یکی از نیازهای بنیادین انسان است.
● تاریخچه - بالبی(۱۹۹۰-۱۹۰۷)
در لندن به دنیا آمد وی تحصیلات خود را در روانپزشکی و روانکاوی به پایان رساند .از سال ۱۹۳۶ به طور عمده کار راهنمایی کودکان بود و با تحقیقاتی که روی کودکان شیرخوارگاها انجام داد فهمید که این کودکان فرصت برقراری روابط عاطفی و گرم و دیر پا با مادر و جانشینان او را ندارند.چنین مشاهده ای بالبی را متقاعد ساخت که نمی توان بدون توجه به تعامل مادر-کودک فرایند رشد را درک کرد.وی در این راستا نظریه دلبستگی خود را مطرح ساخت و برای پاسخ به سوالات خود به کردارشناسی روی آورد.(علیلو۱۳۸۲)
● تعریف دلبستگی:
تمایل کودک به برقراری نوعی رابطه نزدیک با افراد معین و احساس امنیت بیشتر در حضور این افراد دلبستگی نامیده می شود(هیلگارد)
مفاهیم کلیدی در کردارشناسی که در نظریه دلبستگی مطرح می شود:
۱) رفتار غریزی:رفتار غریزی ویژه نوع است و توسط محرک خاص راه اندازی می شود.
۲) نقش پذیری: واکنش های جاندار در طول دوره خاصی رخ می دهد. قبل و بعد از این زمان رخ نمی دهد.
۳) دوره حساس: این دوره مناسب ترین زمان برای بروز توانمندی های ویژه است(برک۱۳۸۳)
● مراحل دلبستگی بالبی:
۱) مرحله پیش دلبستگی(تولد تا سه ماهگی): در آغاز کودک واکنش های غیر انتخابی به انسان ها دارد .
۲) دلبستگی در حال شکل گیری(سه تا شش ماهگی): کودکان در این مرحله افراد آشنا را می شناسند ول در مقابل جدایی عکس العمل نشان می دهند.
۳) دلبستگی واضح(شش ماهگی تا سه سالگی): در صورت جدایی از والدین اعتراض می کنند.
۴) تشکیل رابطه متقابل(سه سلگی به بعد): کودکان در این مرحله از مذاکره و مشارکت استفاده می کنند(برک۱۳۸۲-کرین۱۳۷۲-علیلو۱۳۸۲)
▪ علل دلبستگی وکودکان به مادر یا نگهدارنده کودک در سه پدیده مشهود است:
۱) یک تکیه گاه بهتر می تواند کودک را آرام کند
۲) کودکان برای بازی کردن بیش از هرکس دیگری به سراغ تکیه گاه می روند
۳) کودکان در حضور تکیه گاه کمتر می ترسند(مهشید یاسایی)
● طبقه بندی دلبستگی بر اساس موقعیت نا آشنا:
۱) دلبستگی ایمن:کودکان در هنگام رفتن مادر ناراحت می شوند
۲) دلبستگی ناایمن اجتنابی: در مرحله بازگشت مادر از تعامل با او پرهیز می کنند .
۳) دلبستگی ناایمن دو سوگرا: در هنگام بازگشت مادر هم در جستجوی برقراری رابطه با او هم از او فرار می کند
۴) دلبستگی آشفته: در هیچکام از این گروه ها قرار نمی گیرد(یاسایی)
عاملی که باعث تفاوت های کودکان در زمینه دلبستگی می شود رابطه کودک با مراقب اصلی خصوصا مادر است(هیلگارد)
● عوامل موثر بر کیفیت دلبستگی:
حساسیت – در دسترس بودن - پاسخگو و حامی بودن- فرصت برقراری یک رابطه نزدیک- کیفیت پرستاری – ویژگی های جسمانی یا روانی – شرایط خانوادگی (مظاهری-بشارت و همکاران)
● تاثیر نوع دلبستگی در رفتار کودکان در آینده:
▪ کودکان دلبسته ایمن: اجتماعی- نقش رهبری – پیش قدم در فعالیتها – مورد توجه دیگران
▪ کودکان ناایمن اجتنابی: گوشه گیر – دو دل – به راحتی دچار خشم می شوند
▪ کودکان ناایمن دم سو گرا : همسران رمانتیک و در صد طلاق بالا


تهیه کننده/ مهران آرزومند کارشناس ارشد روانشناسی تربیتی
منابع:
*کاپلان و سادوک (۱۹۹۸) خلاصه روانپزشکی-مترجم: پور افکار. تهران. ارجمند
*کرین. ویلیام (۱۳۷۹) پیشگامان روانشناسی رشد .ترجمه: فدایی. تهران. اطلاعات
*مظاهری. محمد علی (۱۳۷۹)الگوی دلبستگی کودکان پیش دبستانی.مجله روانشناسی
* برک . لورا (۲۰۰۱) روانشناسی رشد ترجمه: یحیی سید محمدی.تهران .ارسباران
* هنری ماسن. پاول – رشد شخصیت کودک . مترجم : مهشید یاسایی .ماد . (۱۳۸۰)
* قربانی. نیما (۱۳۸۲) روان درمانگری پویشی کوتاه مدت . تهران . سمت
* علیلو . مجید (۱۳۸۲) دیدگاه اتولوژیک رشد کودک . گزارش درس روانشناسی رشد
* بشارت و همکاران (۱۳۸۰) بررسی رابطه سبکهای دلبستگی و مکانیسم های دفایی. مجله روانشناسی
* بالبی . جان (۱۹۵۰) روانشناسی کودک . مترجم: میثاقیان. تهران .عارف
* ریتال اتکینسون و دیگران . زمینه روانشناسی هیلگارد. مترجم: براهنی. تهران . رشد