مولفه های حمل و نقل پایدار

یکی از ستون های اصلی آنچه توسعه پایدار نامیده می شود ایجاد سامانه ترابری پایدار است. پیش نیاز گسترش و بهبود وضع اقتصادی جوامع استقرار و راه اندازی امکانات حمل و نقل عمومی با …

یکی از ستون های اصلی آنچه توسعه پایدار نامیده می شود ایجاد سامانه ترابری پایدار است. پیش نیاز گسترش و بهبود وضع اقتصادی جوامع استقرار و راه اندازی امکانات حمل و نقل عمومی با کارآیی زیاد می باشد. حمل و نقل بار و مسافر در درون و بین شهرها نیاز به امکانات زیر بنایی مانند جاده، ریل، فرودگاه و وسایل نقلیه دارد و فراهم آوردن یا استفاده از این امکانات باید به گونه ای باشد که با کمترین هزینه بیشترین کارآیی را داشته باشد.در اینجا هنگامی که سخن از هزینه به میان می آید منظور فقط پرداخت پول برای اجرای سامانه نیست بلکه مراد کل هزینه ای است که جامعه و محیط پیرامون آن باید برای اجرای یک طرح هزینه نمایند.
در یک دید کلا ن هر رفت و آمد و سفری تاثیر خاص خود را بر کل جهان برجای می گذارد و بنابراین هر جابه جایی می بایستی بیشترین کارآیی را چه از نظر هزینه و سود و چه از نظر سازگاری با محیط زیست داشته باشد. آنچه مدت هاست به عنوان یک اصل علمی، تجربه و پذیرفته شده ارزان تر و با صرفه تر بودن جابه جایی با راه آهن و حمل و نقل ریلی است که ضمنا بیشترین سازگاری را با محیط زیست دارد. این سازگاری هنگامی بیشتر است که حتی اجرای سامانه راهآهن هیچگونه خدشه ای به طبیعت و محیط زیست وارد نیاورد و شناخت کشورهای توسعه یافته از همین اصول ا ست که گسترش خطوط آهن را در سرلوحه خود برای دستیابی به توسعه پایدار قرار داده اند. ژاپن به عنوان یکی از کشورهایی که زیر بنای گسترش خود را بر اتصال ریلی اقصی نقاط خود قرار داده مثال خوبی است. کشورهای دیگر هم از این الگو پیروی نموده ویا در حال اجرای چنین الگویی هستند. نویسنده تلا ش دارد با بهره گیری از منابع موجود برخی از شاهکارهای حمل ونقل بین شهری جهان را معرفی نماید.
شاهکار ژاپنی ها در این زمینه ساخت اولین تونل راه آهن طویل جهان به نام تونل سیکان است. تونل سیکان با طول ۵۳/۹ کیلومتر با عبور از زیر بستر دریا شهر Aomori و جزیره هونشو را به جزیره هوکایدو وصل می نماید. این تونل در سال ۱۹۸۸ تکمیل و راه اندازی شد. ۲۳/۳ کیلومتر از این تونل از زیر بستر دریا عبور می کند. در سال ۱۹۵۶ پنچ شناور مسافربری در تنگه Tsugaru که بین دو جزیره هوکایدو و هونشو قر ار دارد گرفتار طوفان شده و ۱۴۳۰ مسافر این کشتی ها غرق شدند. این سانحه و ترافیک روز افزون بین این دو جزیزه راهآهن ملی ژاپن را بر آن داشت که امکان ساخت تونلی از زیر بستر دریا را برای اتصال دو جزیره بررسی نماید. بهبود وضع اقتصادی ژاپن باعث شد که تردد مسافران بین دو جزیره در دهه بین ۱۹۵۵ تا ۱۹۶۵ دوبرابر گردد و فقط در سال ۱۹۶۵ بیش از چهار میلیون نفر با کشتی بین این دو جزیره مسافرت کردند. به همین ترتیب حمل بار نیز در دهه فوق ۱/۷ برابر افزایش یافت و به ۶/۲۴ میلیون تن در سال رسید. بالاخره در سپتامبر سال ۱۹۷۱ ساخت تونل بین دو جزیره آغاز گردید. به موجب برنامه مقطع تونل مزبور می بایستی در ابعاد و استحکامی باشد که قطارهای شبکه شینکانسن بتوانند از آن عبور نماید. با توجه به وضعیت دشوار زمین شناسی کار ساخت تونل بسیار مشکل بود و ۳۴ تن از کارکنان در جریان ساخت این تونل جان خود را از دست دادند.
جالب آنکه در جریان ساخت تونل رشد اقتصادی ژاپن به دلیل اولین بحران نفتی سال ۱۹۷۳ کند گردید و در نتیجه پیش بینی رشدی که در سال ۱۹۷۱ برآورد شده بود به وقوع نپیوست. قبلا پیش بینی شده بود که اقتصاد تا ۱۹۸۵ به طور صعودی رشد خواهد داشت حال آنکه پس از اوج رشد در سال ۱۹۷۸ اقتصاد ژاپن سیر نزولی یافت. پیشرفت صنعت هواپیمایی و ساخت کشتی های مدرن و مطمئن هم باعث شد امکانات مسافرت دریایی مطمئن تر و سفر هوایی ارزان تر در اختیار مردم قرار گیرد. این وضعیت انتقاداتی را متوجه پروژه تونل در دست اجرای سیکان نمود. به هر حال تونل مزبور در ۱۳ مارس ۱۹۸۸ گشایش یافت. ساخت و راه اندازی این تونل ۵۳۸/۴ میلیارد ین معادل ۳/۶ میلیارد دلار آمریکا هزینه داشت.
در حال حاضر قطارهای با ریل کم عرض از دو تونل رفت و آمد مسافران را جابه جا می کنند ولی در آینده با تغییر عرض ریل، قطارهای تندرو شینکانسن خواهند توانست از این تونل عبور نموده و مسافران را به مقصد ساپورو برسانند. تمهیدات کافی ایمنی برای فرار مسافران، تخلیه دود، آژیر خطر حرارتی، افشانک های خودکار آب و غیره در سراسر مسیر نصب شده و تلویزیون نصب شده در مسیر در هنگام خطر مسافران را به نقاط امن راهنمایی می کند. دو ایستگاه این مسیر در زیر دریا ساخته شده اند و مسافران در هنگام بروز خطر می توانند از طریق این دو ایستگاه و از راه تونل های کوتاه تر به سطح زمین فرار کنند.

منبع: روابط عمومی و بین الملل
شرکت راه آهن شهر تهران و حومه (مترو )