فرفره‌ ـ چرخ‌جایرو Gayro

در دید فیزیکی، فرفره جسمی است که حول محورش با سرعت زیاد می‌چرخد و نسبت به محورش متقارن است یا تقارن مرکزی دارد. البته جرمش از حد مشخصی نباید کمتر باشد، در غیر این‌صورت خواص جالبش …

در دید فیزیکی، فرفره جسمی است که حول محورش با سرعت زیاد می‌چرخد و نسبت به محورش متقارن است یا تقارن مرکزی دارد. البته جرمش از حد مشخصی نباید کمتر باشد، در غیر این‌صورت خواص جالبش آشکار نمی‌گردد. به‌طور کلی علاوه بر هندسه متقارن باید سرعت و جرم نسبتاً زیادی داشته باشد.
اگر فرفره را روی یک سطح افقی به گردش در آورید و سپس زاویه سطح را نسبت به افق تغییر دهید، فرفره در همان راستای نخستین باقی می‌ماند یعنی تغییر زاویه صفحه زیرین نسبت به افق هیچ تأثیری در تغییر زاویه محور فرفره ندارد. در حول محور نخستین و به موازات افق زمین به چرخش خود ادامه می‌دهد به این خاصیت صلبیت یا سفتی می‌گویند.
ازینرو صلبیت عبارتاز مقاومت فرفره در مقابل هر نیروئی است که بخواهد آنرا از حالت تعادل خارج کند و بچرخاند، این خاصیت به سه عامل بستگی دارد.
۱) جرم فرفره
۲) سرعت چرخش
۳) فاصله جرم از مرکز.
یکی دیگر از خواص فرفره که به‌دلیل وجود گشتاور در آن ظاهر می‌شود. این است که اگر شما به فرفره یا محورهای آن نیروئی وارد کنید فرفره به سمتی که شما انتظار دارید منحرف نخواهد شد بلکه در جهتی دیگر خواهد چرخید واکنش نیروئی که وارد کردید ۹۰ درجه بعد و در جهت چرخش، ظاهر خواهد شد به این خاصیت، خاصیت انحراف مسیر گویند..
پس بنا به تعریف خاصیت انحراف مسیر عبارت از تغییر زاویه‌ای در جهت چرخش، بعد اعمال نیرو است. میزان (سرعت) انحراف مسیر نیز به سه عامل بستگی دارد.
۱) مقدار و جهت نیروی اعمالی
۲) ممان اینرسی فرفره
۳) سرعت زاویه فرفره
برای استفاده از این خواص، جایرو را در یک قاب قرار می‌دهند و این قاب رادر قاب دیگری که محور آن عمود بر محور چرخ جایرو باشد، قرار می‌دهند. در این حالت به این‌وسیله ژیروسکوپ می‌گویند.
● کاربردهای فرفره
چرخ‌ها (چرخ دوچرخه، اتومبیل و غیره، آرمیچرها، دیسک‌های گردان و...) به‌طور کلی سه نوع فرفره (جایرو) در هواپیما به‌کار می‌رود. یکی مخصوص نشان دادن پائین بالا بودن بال‌های نوک هواپیماست. در این نوع جایرو، قاب دستگاه نشان دهنده به هواپیما وصل است. به‌دلیل همان اصل صلبیت، جایرو که با سرعتی حدود ۴۰ هزار یا ۶۰ هزار دور در دقیقه باقی می‌ماند و هواپیما به دور آن می‌چرخد، البته بالا یا پائین بودن نوک هواپیما به صورت برعکس نشان داده می‌شود تا قسمت بالای آن به‌عنوان آسمان آبی رنگ است هنگام بالا رفت نوک هواپیما سطح آبی رن بیشتری را نمایان کند. یک ژیروسکوب دیگر که تنها در طول محور X می‌چرخد و دو محور دیگر آن ثابت شده‌اند سمت هواپیما را نسبت به شمال مغناطیسی نشان می‌دهد. به این ترتیب که وقتی جهت هواپیما عوض می‌شود قاب آن می‌چرخد و سمت جدید را نشان می‌دهد. جهت ژیروسکوپ نسبت به شمال با دستگاهی که فاصله بین خطوط طولی مدارهای مغناطیسی زمین به‌نام Fluxvalve رااندازه می‌گیرد تنظیم شده است و همیشه در جهت شمال مغناطیسی خواهد بود.
با پیشرفت تکنولوژی ماشین‌های نساجی تولید انواع فرش‌های ماشینی شروع شد.
اجزاء اصلی یک فرش ماشینی را تار، پود و نخ پرز تشکیل می‌دهد، هر کدام ازاین دسته نخ‌ها بسته به نوع مصرف در ماشین طی عملیات مقدمات بافندگیشکل ویژه خود را از نظر بسته به نوع نخ پیدا می‌کند. نخ‌های تار زمینه بر روی اسنوی ماشین بافندگی، نخ‌های پرزبرروی قرقره‌هائی کوچک (بوبین‌های استوانه‌ای بدون فلانژ) و نخ‌های پود طی یک عملیات به شکل خاصی به نام کپس در می‌آیند. نخ‌های تار زمینه و زنجیری که برای بافتن یکفرش ویلتون مورد استفاده قرار می‌گیرند قبل از مصرف بر روی ماشی، آهار زده می‌شوند و سپس برای پله‌پیچی و بوبین پیچی پیچیده می‌شوند که به این عملیات چله چیی‌تر می‌گویند. در مورد بعضی از محصولات برای ماشین‌های مانند اکسمینستر نخ‌ها بدون اینکه آهار بخورند پیچیده می‌شود که این عملیات را چله‌پیچی خشک می‌نامند. آهار زدن نخ‌ها به عللی بستگی دارد که بالا رفتن مقاومت، جلوگیری از پرز دادن، دوام و پایداری نخ ازآن جمله می‌باشند. در مورد قالب ویلتون نخ‌های تار پرکننده ممکن است همراه با ۲ تا ۳ نخ جوت ۱۵/۱ s باشند که استعمال این نخ‌ها برای ایجاد یک سختی اساسی در فرش می‌باشد باید دقت کرد در موقع چله‌پیچی نخ‌ها طی یک کشش منظم و فشار کافی پیچیده شدن نخ‌ها اشکالاتی در هنگام بافت و تغییر شکل فرش از بافت را بدنبال دارد.
علت انتخاب نخ کنفی در پود ایجاد یک حالت سختی و استحکام برای پشت فرش می‌باشد. این نخ‌ها به شکل بسته‌های مخروطی شکل به کارخانه می‌رسند در مورد ماشین‌های اکسمینستر به همان شکل استفاده می‌شوند. اما برای قرار گرفتن در داخل ماکوی ماشین‌هائی که با روش ویلتون قالی می‌بافند به ناچار به شکل کپس در می‌آید کپس‌ها دارای طول متغیر بین ۹in تا ۱۸in و قطری برابر ۵/۱ in _ ۱in می‌باشند. کپس در روی یک ماشینی با سرعت بالا بر روی یک اسپیندل متحرک پیچیده می‌شود که پس از پر شدن آن به همان شکل از روی اسپیندل بدون داشتن میله داخلی (ماسوره) درون ماکو قرار می‌گیرد. نقش اسپیندل کنترل قطر کپس و نگهداشتن ماشین به‌طور اتوماتیک در هنگام رسیدن کپس به طول مورد نظر می‌باشند.
کپس‌ها بهتر است در شرایط مرطوب نگهداری شوند تا نخ‌ها دارای قابلیت انعطاف بیشتری در هنگام کوبیدن پود باشند. قبل از بافندگی، کپس‌ها ممکن است در داخل یک محلول ضعیف آهار برای ایجاد خاصیت چسبندگی بهتر خیسانده شود و قبل از اینکه به ماشین بافندگی بر سد خوب خشک شده باشد. نخ‌های پرز بر روی بسته‌های کوچک نخ مخروطی یا استوانه‌ای پیچیده می‌شوند. این بسته‌ها در مورد بافندگی روی ماشین ماسوره‌ای اکسمینستر به‌طور خاصی قفس‌گذاری می‌شوند.
برای ماشین اکسمینستر گیره‌ای و ماشین ویلتون که مکانیزم انتخاب رنگ و سیستم ژاکارد دارند، بسته‌ها در پشت ماشین بافندگی قفسه‌گذاری می‌شوند در مورد این قفسه‌گذاری چون مکانیزم ژاکارد حق فرمان به تک‌تک نخ‌ها جدا از هم باشند به‌عبارت دیگر مانند قفسه‌گذاری برای ماشین ماسوره‌ای اکسمینستر نمی‌توان دو نخ را با هم و از یک بسته بر روی ماشین آورد همان‌طور که قبلاً نیز اشاره شد، سیستم قفسه‌گذاری ماشین ماسوره‌ای اکسمینستر کلاف‌های رنگ شده داخل یک سیلندر استوانه‌ای فلزی یا چوبی که به‌راحتی حول یک محور می‌چرخد، قرار داده می‌شوند سر نخ پس از عبور از راهنماهای نخ به بوبین وصول می‌شودکه بوبین تحت تماس با یک غلتک می‌چرخد. بوبین‌ەای نخ خاب در قفسه ماشین قالی بافی in ۳/۵ قطر، in۴ طول و ۵ تا ۶ اونس وزن دارند (وزن نخ).
اهمیت چله‌پینی اسنوها (برای قالی ویلتون رویه برویه) ـ اسنوهای ماشین‌های قالی بافی از نظر چله‌چینی تأثیر بسیار زیادی در خصوصیات پرز (یکسان بودن اندازه خواب در تمام سطح قالی) و هم‌چنین کیفیت قالی دارد. اسنوها باید به‌طور صحیح پیچیده شده باشند (حلقه‌های نخ یک قسمت روی قسمت دیگر پیچیده نشده باشند) و تا آنجائی که ممکن است منظم و یکنواخت باشد این موضوع از موجدار بودن خواب در روی قالی جلوگیری می‌کند.
● محاسبه تعداد نخ در هر اسنو
قبل از محاسبه ذکر این نکته ضروری است چون در ایران از ماشین‌های واندویل استفاده می‌کنند لذا مبنای این محاسبات بر پایه این ماشین و قالی‌های رویه برویه بافته شده و بر روی این ماشین انجام می‌شود با توجه به شکل جلوی ماشین بافندگی، جائی است که بافنده می‌ایستد و وردها از جلو شماره‌گذاری می‌شود.
با توجه به کیفیت قالی مورد نظر می‌توان چهار یا شش سر نخ تار از هر دندانه شانه عبور داد. معمولاً برای محصول با کیفیت بالا از هر دندانه شانه شش نخ تار عبور می‌دهند.
فرفره وقتی فرفره به سرعت می‌چرخد، سرعت محیطی قسمت‌های مختلف صفحهٔ فرفره بسیار زیاد است.
و در نتیجه سرعت ناچیزی که شما داده‌اید، با سرعت دایره‌ای زیاد هر نقطه، بسیار نزدیک به این سرعت دورانی می‌باشد و حرکت فرفره تقریباً تغییر نمی‌کند. بنابراین روشن است که چرا وقتی می‌خواهند فرفره‌ها را بیندازند، گوئی فرفره مقاومت می‌کند هرچه فرفره بزرگتر و سنگین‌تر باشد و سریع‌تر بچرخد به‌همان نسبت در برابر انداختن، بیشتر عکس‌العمل نشان می‌دهد.