موسیقی بوشهر و تغییرات

برای بررسی تغییر و تحولات موسیقی بوشهر در چند دهه اخیر،ابتدا می بایست به موارد استفاده موسیقی بوشهر در مراسم مختلف اشاره نمود.در چند دهه اخیر موسیقی بوشهر موقع کار،مراسم …

برای بررسی تغییر و تحولات موسیقی بوشهر در چند دهه اخیر،ابتدا می بایست به موارد استفاده موسیقی بوشهر در مراسم مختلف اشاره نمود.در چند دهه اخیر موسیقی بوشهر موقع کار،مراسم عزاداری امامان شیعه و پیامبر اسلام،مراسم تشییع جنازه افراد معمولی،مراسم شادی،تشویق ورزشکاران،خواباندن کودکان،کنسرت های موسیقی و نمایش های تاتر و فلیم های سینمایی،برنامه های رادیویی و تلویزیونی ،جشن ها و عزاداری های دولتی ،و... بکار گرفته شده است.
با تحولات سیاسی و اقتصادی و اجتماعی نیز موسیقی بوشهر دستخوش تحول گردیده و شیوه ها و سبک های مختلفی پدید آمده یا از بین رفته است.
در بخش اول این مبحث به موسیقی مذهبی بوشهر می پردازم ومروری می کنیم تغییر و تحولات در این بخش در چند دهه اخیر.
موسیقی در مراسم مذهبی بوشهر با استفاده از سازهای بومی و غربی و خواندن توسط خواننده و همراهی همخوان اجرا می شود.صفتی که برای خوانندگان موسیقی مذهبی در بوشهر بکار می برند بستگی به نوع مراسمی دارد که اجرا می کنند،در مراسم سینه زنی خواننده "نوحه خوان" نامیده می شود و در مراسم ذکر "ذاکر" و در مراسم عزاداری افراد معمولی "سر خوان".
نوازندگان سازهایی که در مراسم مذهبی اجرا می کنند موزسین نامیده نمی شوندو مثلا نوازنده دمام ،دمام زن و سنج ،سنج زن و بوق ،بوق زن.گروههای نیز در بوشهر در هنگام عزاداری امامان شیعه و پیامبر سازهای بادی غربی را می نوازند که به گروههای طبل و موزیک مشهورند.
در سال های بعد از انقلاب و تشکیل گروه های موسیقی بوشهر،نوازندگان دمام در این گروه ها نام موزسین را بر خود نهاده اند و زمانی که کسی می گوید موزسین هستم و ساز تخصصی ام دمام منظور اینست که در یکی از گروه های موسیقی که بر روی صحنه موسیقی بوشهر را اجرا می کند ساز می زند و منظور دمام نوازی در مسجد و هنگام عزاداری نیست.
در مراسم سنج و دمام بعد از انقلاب در بعضی از محلات بوشهر تغییراتی بوجود آمده است.
در محله کوتی بوشهر یا شیخ سعدون ضرباهنگ مراسم را تغییر داده اند و یکی از دلایلی که می آورند این است : دمام با ضرباهنگ تند طرب آور است و هیجان ایجاد می کند و از نظر شرعی اشکال دارد.
یک روایت دیگر هم از سوی آقای ناخدا نوحه خوان نقل شد. ایشان می گفتند که شخصی به نام رضا صائبی که نوازنده ترمپت ارتش بود و با گروه طبل و موزیک این محل همکاری داشت به مسولین محل گفته بوده که از نظر موسیقی علمی ریتم تند دمام قابل قبول نیست و باید خیلی کند اجرا شود و دمام نوازها نیز باید از روی نوت دمام بزنند!!! و به همین دلیل در محله کوتی ریتم دمام را بنا به فرموده ایشان تغییر می دهند.
در شیوه بوق نوازی نیز در محله کوتی با اجرای متفاوتی از شیوه سنتی برخورد می کنیم و به گفته علی اخلاقی که این شیوه را در این محل بنیان گذاشته است نوآوری در بوق نوازی می باشد.
در سنج نوازی در بوشهر در تمامی محلات بوشهر نوازندگان در حال حاضر سعی می کنند با شلوغ کاری یا بداهه نوازی مانند دمام اشکون مراسم را گرمتر کنند که باعث به هم ریختن ریتم می شود و تقریبا فضایی مانند بازار آهنگری ایجاد می شود.
درشیوه اشکون نوازی،بعد از موفقیت تاتر قلندر خونه به کارگردانی ایرج صغیری در ایران و حضور سنج و دمام در این تاتر،شیوه اشکون نوازی تاتری و نمایشی در بوشهر باب شد و اشکون نوازان بیشتر در فکر این هستند که اصول بازیگری را رعایت کنند تا دمام نوازی،علی اکبر اکابریان از پیر مردهای محله بهبهانی می گفت: اشکون زن امروز تصویرش داری اما صداش نداری.
در مجموع مراسم سنج و دمام تغییرات کلی چندانی نداشته و از نظر شکل و محتوا کارکرد تا به امروز حفظ شده است.
درادامه تغییرات در موسیقی بوشهر در مراسم دمام ،تغییر ساز دمام و ساخت دمام های جدید در بوشهر توسط برادران سهرابی اهل کوی شنبدی بوشهر در سال ۱۳۶۰ را شاهد بودیم.
قسمت های مختلف بدنه ساز دمام تشکیل شده از پیپ (همان پایپ انگلیسی به معنی لوله صوتی)که از جنس چوب گرم(gorm)است ،تمامی پیپ های قدیمی دمام از هند و افریقا وارد شده بوده و این قسمت و همچنین طناب یا بند دمام وارداتی بوده است.چهار چمبره یا چمپره که پوست بز را با بند روی پیپ نگه می دارند از قسمت های دیگر بدنه دمام هستند.برادران سهرابی نوع جدیدی از پیپ دمام را از قطعه های چوب سفید با چسب چوب به هم وصل کردند و پیپ جدید درست کردند که نوع صدای این نوع دمام با دمام های قدیمی تفاوت دارند و بدلیل ارزان بودن و در دسترس بودن این نوع دمام در بوشهر رایج شد.


http://sazha.blogfa.com/۸۷۰۲.aspx