درباره آیین نامه بهینه سازی حضور زن در سینما بایدها و نبایدهای اجرایی یک آیین نامه مثبت

تدوین آیین نامه ای اجرایی برای نحوه به نمایش درآمدن زن در آثار سینمایی، یکی از الزامات فرهنگی کشورمان بود که به تازگی اتفاق افتاده است. چه این که، اعتبار سینمای ایران ایجاب …

تدوین آیین نامه ای اجرایی برای نحوه به نمایش درآمدن زن در آثار سینمایی، یکی از الزامات فرهنگی کشورمان بود که به تازگی اتفاق افتاده است. چه این که، اعتبار سینمای ایران ایجاب می کند که تصویری در شأن زنان سرزمینمان ارائه کند.
استفاده ابزاری از زن در فیلم های سینمایی، اقدامی غیرانسانی است که مرام رسانه ای لیبرال-سرمایه داری محسوب می شود. این کار از تبعات رسوخ تفکرات اصالت سود و اصالت لذت است. هرچند در سینما و تلویزیون غرب، به خصوص در تبلیغات تجاری و فیلم های سینمایی، این کار رایج است، اما قطعاً با مرام متعالی و انسانی اسلامی در تضاد است.
این که عده ای سیاستگذاری در زمینه سالم سازی حضور زن در سینما را محدود نمودن زنان می دانند، تنها یک ژست روشنفکر مآبانه است. مدعیان این سخن، در اصل در پی استثمار جنسی زن، جهت مقاصد سیاسی و اقتصادی خود هستند.
آیین نامه اجرایی اصول و سیاست های بهینه سازی حضور زن در سینما، اقدام مثبت و جدیدی در این زمینه است که هرچند دیر، اما بالاخره تصویب شد. این آیین نامه در ۳ فصل در معاونت سینمایی وزارت ارشاد تنظیم شده است. آیین نامه ای که به استناد مصوبه فروردین ماه سال ۱۳۸۲ شورای فرهنگی-اجتماعی زنان در شورای عالی انقلاب فرهنگی با اهداف کلی، اهداف تفصیلی، اصول سیاست ها و سیاست های راهبردی تهیه گردیده.
اولین نکته در مورد این آیین نامه، تلاش برای اجرایی نمودن آن است. چه بسیار آیین نامه هایی از این دست که سالانه در کشورما تدوین می شوند. اما یا به دست فراموشی سپرده می شوند و یا در فراز و نشیب های کارهای اداری گیر می کنند. همچنان که در این آیین نامه راهبردهای اجرایی آن روشن نیست و معاونت سینمایی وزارت ارشاد در اولین اقدام باید مشخص کند که اهداف این آیین نامه چگونه باید عمل شوند و همچنین کارگروه هایی را برای پی گیری و نظارت بر آن ترتیب دهد.
نکته دیگر این است که بسیاری از تعابیر این آیین نامه، بسیار کلی هستند. مثلا هدف «ترسیم وضعیت مطلوب در خصوص زنان در سینما» عبارتی بسیار کلی است. چون وضعیت مطلوب نزد هر کس به شکلی است. تمام فیلمسازان مدعی هستند که به ترسیم وضعیت مطلوب در خصوص زنان در سینما می پردازند. به همین دلیل این هدف باید به طور دقیق تعریف شود.
مسئله اصلی این آیین نامه این است که دستورالعملی خام است. به همین دلیل گروهی از کارشناسان خبره و متعهد و دین شناس سینمایی باید برای عملی نمودن آن، الگوهایی قابل تعریف در زمینه سینما را طراحی کنند.
به عنوان مثال یکی از بخش های مهم این آیین نامه، اصول و سیاست های ده گانه است که اصل اول آن، استفاده صحیح و اصولی از حجاب به عنوان نماد فرهنگی دینی و ضامن مصونیت اخلاقی و روانی در جامعه است. اما معلوم نشده که رعایت حجاب در سینما یعنی چه؟ اگر بگوییم فیلم های سینمایی باید همان حد و حدودی را که شرع در زمینه پوشش بانوان تعیین کرده رعایت کنند، اگر چه درست است، اما کامل نیست. چه بسیار فیلم هایی که در آن ها پوشش زنان کاملا رعایت شده و حتی تار مویی هم بیرون نیامده، اما تأثیری که در نهایت بر مخاطب گذاشته بسیار منفی بوده است. سینما هنر- صنعتی تصویری و پیچیده است و به عبارت بهتر به یک جادو می ماند. بنابراین نمی توان با احکامی کلی آن را کنترل کرد. در یک فیلم بسیاری از حالات از طریق مجموعه ای از عوامل نظیر حرکات دوربین و نوع نماها و قاب ها، نورپردازی، صداگذاری، حرکات بازیگران و... ایجاد می شود. پس صرف حذف کردن برخی موارد نمی توان انتظار پاک شدن سینما را داشت. بلکه باید بیش از این کار علمی و کارشناسانه نمود.

آرش فهیم