۱ تیرماه ۱۳۱۳ ـ فکر تاسیس خبر گزاری در ایران - ایجاد خبرگزاری پارس - مسابقه تاسیس خبرگزاری و عمدتا به دلیل کمک مالی دولت

رضا شاه که از ترکیه دیدار می کرد یکم تیرماه ۱۳۱۳ پس از بازدید و مشاهده طرز کار خبر گزاری آناتولی در این کشور، تصمیم گرفت که ایران دارای یک خبرگزاری مشابه آن شود و تصمیم خود را …

رضا شاه که از ترکیه دیدار می کرد یکم تیرماه ۱۳۱۳ پس از بازدید و مشاهده طرز کار خبر گزاری آناتولی در این کشور، تصمیم گرفت که ایران دارای یک خبرگزاری مشابه آن شود و تصمیم خود را به دولت ابلاغ کرد. در اجرای این تصمیم، خبر گزاری پارس ۵۰ روز بعد (۱۹ مرداد ۱۳۱۳ خورشیدی) آغاز بکار کرد و به پوشش خبرهای داخلی (عمدتا موسسات دولتی) و گزارشهای سایر کشورها (عمدتا به صورت ترجمه از خبرگزاری های خارجی و رادیوهای مربوط) پرداخت.
روزنامه های بزرگ از نقل اخبار این خبرگزاری اکراه داشتند زیرا که نمی خواستند که کنترل خبری شوند و اخبارشان مشابه یکدیگر و متحدالمآل (بخشنامه وار) باشد. این واکنش سالها ادامه داشت. لذا، در دهه های ۱۳۳۰ و ۱۳۴۰ رادیو دولتی، تلویزیون غیر دولتی و روزنامه های کم تیراژ و کم درآمد که عایدی آنها منحصر به اعلانات دولتی بود تنها مصرف کنندگان اخبار خبرگزاری بودند. پس از تاسیس سازمان رادیو تلویزیون ملی در سال ۱۳۵۰، این سازمان برای خود یک خبرگزاری مستقل به وجود آورد و از آن پس مشتریان خبرگزاری پارس منحصرا روزنامه های بسیار کم تیراژ بودند و نزدیک بود که تعطیل شود که هویدا نخست وزیر وقت یکی از دوستان خود را به ریاست آن منصوب کرد و به حمایت پرداخت و روزنامه های پرتیراژ هم تشویق به نقل اطلاعیه های رسمی (دولتی) از آن شدند. با وجود این، سردبیران روزنامه های بزرگ (کیهان،اطلاعات و آیندگان) اجازه استفاده از خبرهای خارجی و اخبار متفرق آن را نمی دادند.
در پی انقلاب سال ۱۳۵۷، این آژانس دولتی به خبرگزاری جمهوری اسلامی تغییر نام داده است که به «ایرنا» ( حروف اول ترجمه انگلیسی نام این خبرگزاریIslamic Republic of Iran News Agency ) معروف شده است. از زمان بکار برده شده عنوان اختصاری «ایرنا»، این پرسش به میان آمده است که چرا با توجه به این که " i " در اول دو کلمه قرار دارد حرف " a" را از کلمه (ایران) نگرفتند تا «ایرانا» به مفهوم آژانس خبری ایران نوشته و خوانده شود. در زمان رسمیت یافتن تغییر نام، کمال خرازی (بعدا وزیر امور خارجه) مدیر عامل این خبرگزاری بود.
از دهه ۱۳۸۰ تاسیس خبرگزاری در ایران به صورت یک مسابقه (و قارچ وار) درآمده است و چون دولت به این خبرگزاری های عمدتا کوچک که شمارشان از رقم ده - دوازده فراتر رفته است کمک مالی می دهد افزایش آنها که ظاهرا از مشتریان خود وجهی هم دریافت نمی کنند ادامه دارد. بیشتر این خبرگزاری ها، هرکدام با چند نفر اداره می شوند و اینترنتی هستند (به صورت سایت - وبلاگ)، مطالب داخلی خود را از دفاتر روابط عمومی موسسات دریافت می کنند و مطالب خارجی آنها ترجمه و یا نقل از منابع دیگر ( که یک خبرگزاری داخل نباید مبلّغ و مترجم خبرگزاری ها و رادیو - تلویزیونهای خارجی باشد. تنها می تواند از آن منابع سرنخ به دست آورد و یا این که یکی دو پاراگراف از مطالب آنها را من باب سند نقل کند) ، لذا دامنه فعالیت خبرگزاری ها داخلی تازه تاسیس محدود است.