تشخيص معاينه مختصر وضعيت روانى تست غربالگرى مفيدى براى دمانس است (جدول - معاينه مختصر وضعيت روانى -). نمره‌دهى کمتر از ۲۴ (از ۳۰) نشان‌دهنده نياز به ارزيابى شناختى و بدنى مفصل‌ترى است.
جدول معاينه مختصر وضعيت روانى
| جهت‌يابى | امتيازات | |||||||
| نام بردن: فصل / تاريخ / روز ماه / سال |
۵ (۱ امتياز براى هر نام) |
|||||||
| نام بردن: بيمارستان / طبقه / شهر / استان /
کشور |
۵ (۱ امتياز براى هر نام) |
|||||||
| ثبت کلمات | ||||||||
| سه شيء را نام ببريد و از بيمار بخواهيد تکرار کنيد | ۳ (۱ امتياز براى هر شىء) | |||||||
| توجه و محاسبه | ||||||||
| ۷ تا ۷ تا از عدد ۱۰۰ کم کند (۹۳-۸۶-۷۹-۷۲-۶۵) | ۵ (۱ امتياز براى هم کم کردن) | |||||||
| به‌خاطر آوردن | ||||||||
| سه شيء را که قبلاً گفته بوديد از بيمار بخواهيد به ياد آورد | ۳ (۱ امتياز براى هر شىء) | |||||||
| زبان | ||||||||
| نام بردن مداد و ساعت | ۲ (۱ امتياز براى هر شىء) | |||||||
| تکرار جمله هيچ اگر و يا امائى نباشد | ۱ | |||||||
| پيروى از يک فرمان ۳ مرحله‌اى (مثل اين کاغذ را در دست بگيريد آن را به دو نيم کنيد و آن را روى ميز قرار دهيد) | ۳ (۱ امتياز براى هر فرمان) | |||||||
| جمله چشمانتان را ببنديد را روى کاغذى بنويسيد و از بيمار بخواهيد تا فرمان نوشته شده را اطاعت کند | ۱ | |||||||
| از بيمار بخواهيد جمله‌اى را بنويسد | ۱ | |||||||
| از بيمار بخواهيد طرحى را کپى کند (مثل تقسيم پنج ضلعى) | ۱ | |||||||
| امتياز کلى | ۳۰ | |||||||
تشخيص افتراقى
تشخيص افتراقى دمانس علل زيادى دارد (جدول - تشخيص افتراقى دمانس -). رد اتيولوژى‌هاى قابل درمان ضرورى است. افتراق دمانس کاذب (افسردگي) از دمانس مى‌تواند مشکل باشد ولى در دمانس کاذب معمولاً حافظه در ارزيابى دقيق سالم است. سابقه افسردگى قبلى دمانس کاذب را مطرح مى‌کند. وجود تعدادى از سرنخ‌هاى بالينى قابل درمان بودن اختلال را پيشنهاد مى‌کنند: اختلال راه رفتن بارز و زودرس، بى‌اختيارى ادرارى (هيدروسفالى با فشار طبيعي)، لرزش در حال استراحت، برادى‌کينزى (بيمارى پارکينسون)، نوروپاتى (کمبود ويتامين B12)، برادى‌کاردي، شل شدن تأخيرى رفلکس‌هاى کششى (هيپوتيروئيدي)، تشنج با شروع زودرس (نئوپلاسم)، بى‌خوابي، اضطراب، اختلال رواني، تشنج (مسموميت داروئى يا سندرم قطع دارو)، پيشرفت سريع بيمارى در فرد مبتلا به آتاکسي، ريجيديتي، ميوکلونوس (بيمارى کروتز فلد - جاکوب) تب، مننژيسم (عفونت مزمن)، کونفوزيون، افتالموپارزي، آتاکسى و متعاقب آن آمنزى آنتروگراد يا رتروگراد شديد (سندرم ورنيکه - کورساکف).
جدول تشخيص افتراقى دمانس
| شايع‌ترين علل دمانس | ||||||
| بيمارى آلزايمر | پارکينسون | |||||
| الکليسم(۱) | دارو / مسموميت داروئى(۱) | |||||
| دمانس عروقى(۱) | ||||||
| مولتى‌انفارکت | ||||||
| بيمارى منتشر ماده سفيد (بينس‌ونجر) | ||||||
| علل با شيوع کمتر دمانس | |||||||||
| کمبودهاى ويتامين | دژنارسيون مولتى‌سيستم | ||||||||
| تيامين (B1): آنسفالوپاتى ورنيکه(۱) | (سندرم شاى دراگر) | ||||||||
| B12 (کم‌خونى بدخيم)(۱) | آتاکسى ارثى (بعضى اشکال آن) | ||||||||
| نيکوتينيک اسيد (پلاگر)(۱) | بيمارى نرون حرکتي | ||||||||
| نارسائى اندوکرين و ارگان‌هاى ديگر | اسکلروز جانبى آميوتروفيک (ALS) (بعضى اشکال آن) | ||||||||
| هيپوتيروئيدى(۱) | دمانس لوب فرونتال | ||||||||
| نارسائى آدرنال و سندرم کوشينگ(۱) | دژنراسيون قاعده‌اى کورتکس | ||||||||
| هيپو و هيپرپاراتيروئيدى(۱) | مولتيپل اسکلروز | ||||||||
| نارسائى کليوى(۱) | تروماى سر و آسيب منتشر مغزى | ||||||||
| نارسائى کبدى(۱) | دمانس پوجيليستيکا | ||||||||
| عفونت‌هاى مزمن | هماتوم ساب‌دورال مزمن(۱) | ||||||||
| HIV | بعد از آنوکسى | ||||||||
| نوروسيفليس(۱) | بعد از آنسفاليت | ||||||||
| پاپووايروس (لکوانسفالوپاتى چندکانونى پيشرونده) | هيدروسفالى با فشار طبيعى(۱) | ||||||||
| پريون (بيمارى کروتزفلد - جاکوب و گرستمن، استراوسلر - شاينکر) | نئوپلاستيک | ||||||||
| سل، عفونت‌هاى قارچى و پروتوزوئر(۱) | تومور مغزى اولیه | ||||||||
| سارکوئيدوز(۱) | تومور مغزى متاستاتيک(۱) | ||||||||
| بيمارى ويپل(۱) | آنسفاليت پارنئوپلاستک ليمبيک | ||||||||
| اختلالات توکسيک | سندرم داون بزرگسالان همراه با آلزايمر | ||||||||
| دارو، رژيم‌هاى درمانى و مسموميت با مواد مخدر(۱) | کمپلکس ALS - پارکينسون - دمانس گوام | ||||||||
| مسموميت با فلزات سنگين(۱) | متفرقه | ||||||||
| دمانس دياليزى (آلومينيوم) | واسکوليت(۱) | ||||||||
| توکسين‌هاى آلى | پورفيرى متناوب حاد(۱) | ||||||||
| اختلالات روانى | صرع غير تشنجى راجعه(۱) | ||||||||
| افسردگى (دمانس کاذب)(۱) | حالات ديگر در کودکان و نوجوانان | ||||||||
| اسکيزوفرني(۱) | بيمارى هالرووردن - اسپاتز | ||||||||
| اختلالات تبديلى | پان‌آنسفاليت اسکلروزان تحت حاد | ||||||||
| اختلالات دژنراتيو | اختلالات متابوليک (مثل ويلسون(۱) و بيمارى Leigh، لکوديستروفى‌ها، بيمارى ذخيره ليپيد، جهش‌هاى ميتوکندريائى) | ||||||||
| بيمارى هانتينگتون | |||||||||
| بيمارى پيک | |||||||||
| بيمارى اجسام لوى منتشر | |||||||||
| فلج سوپرانوکلئر پيشرونده (سندرم استيل - ريچاردسون) | |||||||||
۱. دمانس‌هائى که قابل درمان هستند.