در حال حاضر بيشتر مردم آبادى‌هاى کرانه رودخانه تجن عرب و بلوچ و سيستانى هستند، بلوچ‌ها غالباً سنى مذهب و سيستانى‌ها شيعه مى‌باشند. اينها خود مرکب از طوايف و تيره‌هاى گوناگونى هستند. تعدادى خانوار براهوئى نيز ميان ايشان وجود دارد. مردم تيره‌هاى گوناگون تا حد زيادى پابند رسوم و سنت‌هاى خود مى‌باشند، و در حفظ آنها کوشا هستند و آميزه جالبى از تنوع در حاشيه باريکى از رودخانه تجن پديد آورده‌اند.
در شمال سرخس على ميرزائى‌ها، عنصر مشخص سرخس هستند. به فارسى سخن مى‌گويند و دامدارى بيشه اصلى آنها است. تا اين اواخر به‌صورت کامل شبانى و چادرنشينى به‌سر مى‌برده‌اند و هنوز هم در مرحله انتقال چادرنشينى به اسکان هستند و براى خود در روستاهاى نوپاى اين ناحيه از جمله کافر قلعه و قطار چاه به سکونت دائمى رو آورده‌اند.
در مغرب سرخس حوالى بزنگان ويژگى ديگرى دارد، چه مردم اين منطقه را آميزه‌اى از مروي، تربتي، على ميرزائي، کرمانى و ... تشکيل مى‌دهد.
در جنوب سرخس در کنار بخش علياى کشف‌رود در چند روستا عناصر ترک زبانى از شاهسون‌ها به‌سر مى‌برند که مبداء اصلى خود را از حوالى شيراز مى‌دانند و در بخش سفلاى رودخانه اکثريتى از سيستانى‌ها و بلوچ‌ها زندگى مى‌کنند. در ده آق در بند مردمى از بيرجند، کلات به‌سر مى‌برند.
مردم روستاهاى گوناگون سرخس از تيره‌هاى مختلف تشکيل شده هنوز هم بسيارى از رسوم و سنت‌ها و گويش‌هاى محلى خود را حفظ کرده‌اند. بسته به اصل و مبداء مردم زبان‌هاى عربي، بلوچى فارسي، با گويش‌هاى گوناگون (سيستاني، تربتي) ميش‌مستي، تيره‌ها و اقوام مختلف سخن مى‌گويند. و در عين حال، زبان محاوره عمومى فارسى است...
جمعيت کلات
کلات از نظر ترکيب جمعيت وضع بسيار استثنائى و جالبى دارد. ترکيب در اردوى جهانگير نادر نيز از اينگونه بود. قطعاً جمعيت کلات از تبار همان حشم و خدم نادر هستند که چنين گوناگون در درّه کلات و نواحى اطراف آن گرد آمده‌اند. جلايرهاى کبود گنبد، ايروانى‌هاى سيرزار، دربندى‌ها، اهالى ژرف و حمام قطعه و برده و سررود و خشت اکثر ترک هستند، خشتى‌ها ظاهراً از گنجه و قره‌باغ، سررودى‌ها به قولى از کوچ داده‌شدگان يهود و دربندى‌ها سارى جوى مى‌باشند. مردم سيني، چرم، خاکستر، لاين، پلگرد، رباط، چنار، قلعه‌نو و يک‌باغ، کرد خراسانى هستند. نيمى از دربندى‌ها از تبار کردانى هستند که نادر از غرب ايران بدين‌سوى کوچانده بود. ساکنان قره‌نيکان، چهچهه و قسمتى از کبود گنبد فارسى زبان هستند. اهالى نقطه و گرو اصلاً عرب و در حال حاضر به زبان ترکى و ترکى اردلانى سخن مى‌گويند. ساکنان قلَه‌زو و سيزراى‌ها نيز به ترکى اردلانى و ترکى سخن مى‌گويند و در مجموع مى‌توان گفت نيمى از جمعيت کلات به کردي، ۳۵ درصد به ترکى و بقيه به فارسى سخن مى‌گويند. در روستاى قلَه‌زو که در داخل قلعهٔ کلات و در ارتفاعات شرقى قرار دارد. جارچى به چندين زبان مردم را به شرکت در مراسم گشايش خانهٔ انصاف دعوت مى‌کند. نخست به ترکى از مردم خواست که در ميدان ده‌گرد آيند آنگاه همين عبارت را به لهجه لرى و بعد کردى و سرانجام به زبان فارسى تکرار کرد.