محل چادر
تابستان
محله تابستاني، کوچ‌نشين به‌ندرت زمين را گرد مى‌کند و جاى چادر معمولاً هم سطح زمين است حتى اگر کوچ‌نشين زمين را براى برقرار کردن سرپناه يعنى جائى که چادر بايد در آن برپا گردد گود کند،عمق آن ۲۵% متر تجاوز نخواهد کرد. بعد از اينکه جاى چادر آماده شده ديوارهائى نيز از سنگ بدون ملاط به دور اين فضا ساخته مى‌شود ارتفاع آنها با ارتفاع محلى که يورت در آن مستقر مى‌شود رابطه مستقيم دارد. مثلاً روى دامنه‌هاى شمالى هزار مسجد که غالباً باد مى‌وزد بلنداى ديوارها تا يک متر مى‌رسد، در حالى‌که در دامنه‌هاى جنوبى آن، که باد آرام‌تر است ارتفاع ديواها از ۶% تا ۷۰% متر تجاوز نمى‌کند و حتى گاهى به چادرهائى برمى‌خوريم که با ديوارهاى سنگى محصور نشه‌اند و اين مورد را در محله‌هاى کوچ‌نشينانى مشاهده مى‌کنيم که در بالاى روستاى عمارت که در ارتفاع ۱۶۰۰ متر قرار گرفته است، ييلاق مى‌کنند.
از نظر يک کوچ‌نشين، بلنداى ديوار بايد با بلنداى مردى که نشسته است برابر باشد، يعنى موقعى که مردى زير چادر نشسته است و باد مى‌وزد، ديوار بايد محافظ او باشد و بادى که از منافذ پوشش چادر مى‌گذرد، از بالاى سر او عبور کند.
زمستان
زمستان شمال خراسان سخت و دشوار است. کوچ‌نشين براى مقابله با سرما و باد خود را با احتياط‌ها و دورانديشى‌هاى ويژه‌اى احاطه مى‌کند.
در محله زمستاني، کوچ‌نشين، زمين فضائى را که مى‌خواهد چادر خود را در آن برپا کند، حفر مى‌نمايد. عمق جاى چادر تا ۱/۲۰ متر نيز مى‌رسد ولى ميانگين آن بين کوچ‌نشينان غالباً بين ۸۰% تا ۹۰% متر است.از طرف ديگر ديوارها تا ۲۵% مترى بالاى سطح فرازگاه مى‌رسند.
اگر چادر منحصراً به محل سکونت انسان‌ها اختصاص داشته باشد، جاى چادر شامل مدخلى در گوشه طرف چپ است که ساکنان چادر از آن محل وارد مى‌شوند. اگر چادرى براى پناه دادن انسان و حيوان برپا شود، جاى آن داراى سه در ورودى است؛ يکى براى انسان‌ها، يکى براى دام‌هاى کوچک و سومى براى بره‌هاى تازه زائيده شده (خلمه).
علاوه بر اين دو گونه جاى چادر (در محله تابستانى و زمستاني) که در بين کوچ‌نشينان و نيمه کوچ‌نشينان خراسان کاملاً همگون است، گاهى نيز در روستاهاى منطقه لاين نوبه سياه چادرهائى برمى‌خوريم که روى پشت بام خانه برپا شده‌اند.
اين چادرها فقط مورد استفاده خانوارهائى است که همين اواخر در اين روستاها يکجانشين شده‌اند.
مرتفع‌ترين قسمت چادر کردهاى خراسان در فصل زمستان به ۹۰/۱ متر مى‌رسد و در تابستان اين ارتفاع ۲۵/۲ تا ۵۰/۲ متر مى‌شود و گاهى نيز ارتفاع نيز ميان چادر به ۷۰/۲ متر مى‌رسد. اختلاف ارتفاع چادر ناشى از عمودى و يا مايل گذاشتن ديرک‌ها است.
نظم و ترتیب داخلی چادر
نظم و ترتيب چادر در محله تابستانى
تقريباً تمام کوچ‌نشينان خراسان، در طول تابستان، در قسمت عقبى چادر مى‌خوابند. حتى گروه‌هائى که نوارهاى جديد را به جلوى چادر اضافه مى‌کنند از اين قاعده تبعيت مى‌نمايند، زيرا در طول تابستان بارندگى در اين منطقه بسيار نادر است و بنابراين حتى اگر زير نوارهاى کارکرده و فرسوده نيز بخوابند خطر خيس شدن وجود نخواهد داشت.
علاوه بر آن، در طول تابستان قسمت جلو چادر و به‌خصوص قسمتى که زير پيشمال قرار دارد مخصوص تبديل شير به ساير محصولات لبنى است. از سوى ديگر، در کوهستان، براى حفاظت حيوانات ضرورتى براى پناه دادن آنها زير چادر و در کنار خانوار وجود ندارد. براى همين است که نظم و ترتيب تابستانى چادر مى‌تواند با نظم و ترتيب زمستانى آن متفاوت باشد.
پس از آماده کردن مکان مسطحى که چادر بايد روى آن برپا شود، کوچ‌نشينان در سه ضلع آن يک سکوى سنگى از سنگ‌هاى بزرگ و صاف درست مى‌کنند که به اندازه ۱۰ تا ۱۵ سانتى‌متر از سطح زمين بلندتر است. پهناى اين سکوى سنگى در دو ضلع طول چادر بين ۵% متر تا ۷۰% متر و پهناى آنکه در ضلع انتهاء چادر قرار گرفته است به ۲۰/۱ متر مى‌رسد. خانوار کوچ‌نشين تمام خرجى‌هاى حاوى ذخيره‌هاى غله‌اي، خيک‌هاى حاوى ذخيره‌اى غذائى که به‌صورت مايع هستند (کره و روغن) و بالاخره تمام رخت‌خواب‌هاى خودشان را روى اين سکوى سنگى اندکى مرتفع، قرار مى‌دهند تا از جريان آب ناشى از باران و نيز از گزند موريانه و ساير حشرات محفوظ بماند زيرا که هواى کافى از لابه‌لاى سنگ‌ها آن جريان دارد.
نظم و ترتيب چادر در طول زمستان
در محلهٔ زمستانى برخلاف محله تابستاني، نظم و ترتيب چادر مى‌تواند در بين گروه‌هاى کوچ‌نشين خراسان متغير باشد.
ـ کوچ‌نشينان ثروتمندى هستند که داراى چادرهاى اضافي، زاغه‌ها، يا گوسفند سراهائى براى پناه دادن دام‌هاى آنها در طول سرماى شديد مى‌باشند. در نتيجه دام‌هاى آنها هرگز زير چادر خانوار نمى‌آيند در اين صورت دو نوع نظم و ترتيب درون چادر وجود دارد.
نظم و ترتيب درون چادر، وقتى بسيار پيچيده‌تر مى‌شود که دام‌ها براى مدتى (بين ۱ تا سه ماه در رابطه با محله‌ها و نيز در ارتباط با سال‌ها) بايد در زير همان چادرى پناه داده شوند که افراد خانوار زندگى مى‌کنند، و اين راه حل متداولى است که در بين کوچ‌نشينان فقير يا متوسط الحال براى حفاظت از دام‌هاى خود در برابر سرماى سخت وجود دارد. منتها بايد تأکيد نمود که از سال ۱۳۴۹، به‌علت افزايش تعداد چادرهاى اضافى و گسترش آغل‌ها، درصد خانوارهائى که در طول سرماى سخت با حيوانات خود زندگى مى‌کنند کم شده است.