بازار قم با مجموعه‌اى از راسته، چهارسوق، سرا و تيمچه، جزيى از بافت قديم شهر قم به شمار مى‌رود. اين مجموعه شامل دو راستهٔ سرپوشيده با پوشش گنبدى است. سرپوشيده بودن بازار از يک سو به سنت معمارى بازار باز مى‌گردد و از سوى ديگر به خاطر گرماى شديد تابستان و سرماى شديد زمستان و ناشى از هواى کويرى قم است.
تهويه و نوررسانى بازار از طريق دريچه‌هايى که در پوشش گنبدى آن تعبيه شده صورت مى‌گيرد. اين دريچه‌ها در بالاى گنبد به شکل دايره و در دو طرف آن قرار دارند و به شکل قلب مشاهده مى‌شوند. ترکيب نورى که از سقف مى‌تابد و حجم گنبدى سقف، فضايى دلنشين به وجود مى‌آورد.
مصالح ساختمانى مورد استفاده در بازار قم با توجه به امکانات محيطى از خشت، آجر، گل و سنگ فراهم آمده است.
علاوه بر بخش سرپوشيده، بازار قم داراى سراهايى نيز است که مجتمع تجارى بدون سقف هستند و معمولاً به تجارت عمده مى‌پردازند. اين سراها در حقيقت همان کاروانسراهاى ديروز هستند و شمار و وسعت آنها نشان دهندهٔ اهميت اقتصادى آنها است.
بخش‌هاى وسيعى از بازار قم يعنى بازار کهنه در دوران صفويه و در پيرامون مسجد جامع بنا شد و تا پايان دورهٔ قاجاريه بناهايى که بدان نياز بود در آن جاى گرفت. در دوران ناصرالدين‌شاه بازار قم رو به گسترش نهاد و بازار نو احداث شد و در دو سوى اين راستهٔ نو، بناهاى تازه‌اى مثل تيمچهٔ بزرگ ساخته شد. در سال‌هاى نخست دوره پهلوى نيز بر مبناى ضرورت‌هاى تجارى موجود، بخش‌هايى به بازار نو افزوده شد.
اين بازار ابتدا به صورت خطى و به شکل يک‌پارچه ساخته شد و از ميدان کهنه تا پل عليخانى ادامه داشت. بازار قم تيمچه‌ها، سراها و ... ديگرى را هم در بر مى‌گرفت. حدود پنجاه سال پيش به موازات توسعه شهر قم و به دليل احداث خيابان‌هاى جديد، بازار به چند بخش تقسيم شد و قسمت‌هايى از آن براى هميشه از ميان رفت. در حال حاضر از بازار قديم قم، دو بخش بازار کهنه و بازار نو برجاى مانده که هر کدام از اين بازارها حدود يک کيلومتر طول دارد.
مساجد موجود در بازار قم با توجه به مقدم بودن وظايف مذهبى مسلمانان بر ديگر امور، کاربرى خود را از گذشته‌هاى دور تا کنون حفظ کرده‌اند. علاوه بر مسجد جامع که نزديک بازار کهنه قرار دارد، در بازار کهنه و نو تعدادى مسجد بزرگ و کوچک با فاصله‌هاى اندک براى تأمين نيازهاى معنوى کسبه و بازاريان و مشتريان و ساکنان اطراف بازار وجود دارد تا با شنيدن بانگ اذان در کوتاه‌ترين زمان به اداى نماز بپردازند.
اساساً مسجد در بازار قم به عنوان معبرى براى واردشوندگان مطرح است تا با ذکر يا خدا وارد بازار شوند و هنگام نماز، ياد خداوند آنها را از کم‌فروشي، تقلب و بى‌عدالتى باز دارد. همين امر موجب حضور توأم بازار و مسجد طى قرون متمادى شده است. مسجد روابط روحى و معنوى حيات اجتماعى را تأمين مى‌کند و بازار روابط اقتصادى جامعه را حيات مى‌بخشد.
مساجد موجود در بازار قم عبارتند از مسجد مسگرها، مسجد ملاجعفر، مسجد امام حسين (ع)، و دو مسجد بدون نام ديگر در بازار نو و مسجد نجّارها، مسجد رضويه، مسجد ميدان کهنه (پامنار) و دو مسجد نمازخانه‌اى در بازار کهنه.
در نتيجه تحولات اجتماعي-اقتصادى دهه‌هاى اخير، به‌تدريج کالبد سنتى بازار متحول شده و فضاهاى جديد و آراسته بافت سنتى بازار را بر هم زده است. در بازار نو سه پاساژ قائم ، حجت و بوعلى سينا جايگزين بخش‌هايى از بناهاى قديمى شده‌اند.
بازار کهنه
طول راسته بازار کهنه حدود يک کيلومتر است و خانه‌هاى مسکونى در ميان آن وجود ندارد. سقف اين بازار از پوشش گنبدى ساخته شده است. اين بازار داراى يک سراى بدون نام و سرايى به نام کاروانسراى ملاحسين است.
در قسمت انتهايى بازار کهنه، ميدانگاهى مستطيل شکل قرار دارد که به نام ميدان کهنه معروف و فضايى باز است که دورتادور آن را مغازه‌هاى مختلف در بر گرفته است. در وسط اين ميدان دست‌فروشان به فروش ميوه و تره‌بار مشغولند. اين قسمت داراى سقف کاذبى است که توسط دست‌فروشان ايجاد شده است. در ميدان کهنه مسجدى هم به همين نام وجود دارد که داراى برجى تاريخى است.