موقعیت و وسعت
استان کرمانشاه با مساحتی حدود ۲۳،۶۲۲ کیلومتر مربع در شمال‌غربی ایران واقع شده و از شرق به استان‌های همدان و لرستان، از شمال به کردستان، از جنوب به استان ایلام و از غرب به کشور عراق محدود است.
این استان در موقعیت استراتژیک مهمی در کشور واقع شده چرا که مرز غربی ایران با عراق را دربرداشته و از موقعیت‌های استثنائی زیادی برخوردار است.
ناهمواری‌ها
استان کرمانشاه که به لحاظ مرفولوژی منطقه‌ای کوهستانی است توسط رشته‌کوه‌های زاگرس پوشیده شده و توسط ارتفاع آن ۲۰۰ متر و پست‌ترین ناحیه آن قصرشیرین به بندی ۳۰۰ متر و بلندترین نقطه آن رشته ارتفاعات امروز با ۳۸۵ متر از سطح دریا می‌باشد.
کوه‌ها
- کوه‌های استان کرمانشاهان شامل کوه‌های دالاهو در غرب کرمانشاهیان، کوه‌های الوند که تا کوه‌های سرچشمه در استان کردستان ادامه دارد و با وسعتی حدود ۱۳۰۰ کیلومتر مربع از سوی شمال‌غربی به جنوب‌غربی کشیده شده است.
- کوه‌های پرا و با وسعتی حدود ۱۰۲۰ کیلومتر در شمال‌غربی کرمانشاهان.
- کوه‌های سفید در جنوب شهر کرمانشاه، کوه‌های قلاجه در شهرستان اسلام‌آباد (شاه‌آباد غرب).
- کوه‌های شاهد که از شرق شهرستان‌های جوانرود و پاوه گذشته و قسمت غربی آن به رودخانه سیروان منتهی می‌شود.
- کوه گزن در ۱۲ کیلومتری غرب پاوه و شمال روستای حوض پوچ با ارتفاع ۲۳۸۹ متر، کوه آتشگاه که رشته‌کوهی است جدا شده از کوه شاهو و در جهت شمال‌غربی امتداد یافته و به رود سیروان منتهی می‌شود.
- کوه نوا در دهستان کرند و ۴۳ کیلومتری شمال‌غربی اسلام‌آباد (شاه‌آباد غرب).
- سایر کوه‌های استان در شهرستان‌های اسلام‌آباد غرب (شاه‌آباد غرب)، کرمانشاه، پاوه، سنتور، قصرشیرین واقع شده است.
دشت‌ها
دشت‌ها در استان کرمانشاهان در واقع بین ارتفاعات (نادویس) هستند که با انتقال مواد آبرفتی از کوه‌ها و ارتفاعات به چاله‌ها و در نتیجه عمل فرسایش و تحت‌تأثیر عواملی چون آب‌وهوا و جنس سنگ‌ها، ایجاد شده‌اند.
امتداد دشت‌ها در استان بیشتر شمال‌غربی - جنوب‌شرقی است که اغلب در فواصل بین تاقدیس‌ها و شکست‌ها ایجاد شده‌اند. براساس موقعیت ناهمواری‌ها و ارتفاع، دشت‌های استان را به دو دسته مرتفع و کم‌ارتفاع تقسیم‌بندی کرده‌اند.
دشت‌های استان کرمانشاه شامل دشت واقع بین ارتفاعات الوند در شرق و کوه بیدسرخ صخور با عرض ۵۵ کیلومتر، دشت بین صحنه و کرمانشاه با عرض ۹۰ کیلومتر، دشت ماهی‌دشت با عرض حدود ۲۵ کیلومتر دشت اسلام‌آباد کرند و دشت واقع بین ارتفاعات پاطاق و خودی با عرض متفاوت بین ۲۰ تا ۷۰ کیلومتر است.
آب‌وهوا
استان کرمانشاه دارای آب‌وهوای کوهستانی است و غیر از نواحی غربی و مرزی که در مجاورت کشور عراق قرار گرفته‌اند سایر نواحی از لحاظ آب‌وهوائی تحت‌تأثیر عواملی مانند ارتفاعات و رود و عبور جریان مرطوب مدیترانه‌ای که موجب اصلی بارش‌های استان است، می‌باشد.
نواحی قصر شیرین، ذهاب، سومار، نفت‌شهر و به‌طور کلی نوار مرزی، دارای آب‌وهوای گرم است. ارتفاعات غربی با شیب تند و یکباره که از کرند منقطع شده و به جلگه‌ها و دشت‌های ریز و با ارتفاع متوسط زمین و ثأثیر آب‌وهوای صحرای عربستان با گرمای شدید تابستان و هوای معتدل زمستانی روبه‌رو است.
از بادهای عمده استان کرمانشاه که از عوامل مؤثر و آب‌وهوای استان است. می‌توان باد غربی که شامل بادهای اقیانوس اطلس دریای مدیترانه است و از غرب می‌وزد. باد شمال که از جریان‌های مدیترانه است و در تابستان می‌وزد، باد سموم یا سام که از عربستان می‌وزد و همیشه مقداری خاک و شن همراه دارد و با عبور از خلیج‌فارس، رطوبت زیادی در خود ذخیره می‌کند، اشاره کرد.
رطوبت نسبی استان یکی دیگر از عوامل مؤثر در آب‌وهوای استان است و در ساعت‌های مختلف روز و فصل‌های مختلف سال تفاوت می‌کند و معمولاً در مواقع سرد روز و ماه‌های سرد سال بیشتر است.
منابع آب
آب‌های روی زمین
وزش بادهای مرطوب از سوی اقیانوس اطلس و دریای مدیترانه که باعث بارش برف و باران و ذخیره آب‌های زیرزمینی و جریان رودخانه‌های متعدد در نواحی مختلف کرمانشاه شده که نهایتاً به خلیج‌فارس منتهی می‌شوند.
مهمترین حوضه‌های آبریز کرمانشاه شمل حوضه آبگیر رودخانه اروند در ارتفاعات قلاتان در شرق دشت ذهاب - حوضه آبگیر رودخانه‌های گیلان و تنگاب، حوضه آبگیرگا، سیاب، حوضه آبگیر قره‌سو، حوضه آبگیر رودخانه راوند، جریان و گذر می‌باشد.
آب‌های زیرزمینی
با توجه به عواملی مانند دشت‌های وسیعی با بسترهای آبرفی عمیق، میزان بارندگی سالانه، وجود کوه‌های آهکی و طبقات غیرقابل‌نفوذ زیرزمینی و آبرفت‌های منطقه، آب‌های زیرزمینی در استان کرمانشاهان به‌وجود آمده است که شامل سراب‌ها، کاریزها و چاه‌های عمیق و نیمه‌عمیق اشاره کرد.
سراب‌ها
سراب‌های استان شامل سراب قنبر در جنوب کرمانشاه و در دامنه کوه سفید، سراب طاق‌بستان در شمال شهر کرمانشاه، سراب خضر زنده و سراب خضر الیاس در ۲۴ کیلومتری شمال شهر کرمانشاه، سراب نیلوفر در ۳۰ کیلومتری شمال‌غربی کرمانشاه، سراب یاوری در سیر جاده کرمانشاه به روانسر، سراب سنتو در ۵ کیلومتری سنتو، سراب شاه‌حسین، سراب بیستون، سراب صحنه، سراب دوسین، سراب گاماسیاب، سراب برناج، سراب کنگرشاه سراب گاورود، سراب سلیمانج، سراب بخوبران، سراب سوک، سراب چهار زبر و سراب‌های کاشبند، کبودخانی، تیران، شیان اسلام (هارون‌آباد)، کرند، بیونیج، ریجاب، سیدصادق، گیلان و بازان می‌باشد.
تالاب‌ها
از مهمترین تالاب‌های استان کرمانشاه می‌توان تاب هشیلان با وسعتی حدود ۱۱۰۰ کیلومتر در نزدیکی روانسر اشاره کرد.
چشمه‌ها
چشمه‌های استان کرمانشاه شامل: چشمه ریزه در ارتفاعات ریزه و سارون در بین جوانرود و ثلاث باباجانی چشمه کانی در بخش حومه پاوه در ۴ کیلومتری شهر پاوه و چشمه‌های معدنی گل هویج در ۲۵ کیلومتری شهر سنتو می‌باشد.
پوشش گیاهی
با توجه به میزان متوسط بارندگی و رطوبت نسبی سالانه دامنه کوه‌ها و دشت‌های استان عمدتاً پوشیده از جنگل و مرتع بوده و در پاره‌ای نقاط دارای زمین‌هائی زراعی اعم از آبی و دیم است. از ارتفاع ۱۸۰۰ متر به بالا عموماً شامل مراتع مرغوب ییلاقی بوده و در سطح آن جنگل و زمین‌های زراعتی کمتر دیده می‌شود.
عمده جنگل‌های استان در نواحی دهستان‌های قل‌خانی، گورانی، کرند، بیوه‌نیج و حومه شهرستان اسلام‌آباد غرب و دهستان‌های گوآور، حیدریه، صیداباز و حومه شهرستان گیلانغرب و حومه شهرستان پاوه شامل دهستان‌های باینگان، خانه‌شور جوانرود و دهستان‌های عثمانوند، جلالوند و دروفرامان از شهرستان کرمانشاه است.
برخی از درخت‌ها و درختچه‌های استان کرمانشاه شامل مواردی مانند آلبالوی‌وحشی، انجیر، اوجا، بادام‌وحشی، بلوط، بید، پسته‌وحشی، تمشک، چنار، زبان گنجشک، صنوبر، سرخ و لیک و گردو می‌باشد.
مراتع
استان کرمانشاه به‌علت وضعیت خاص جغرافیائی و دارا بودن دو نوع متمایز آب‌وهوای سرد و گرم در جوار یکدیگر دارای مراتع متنوعی مانند مراتع ییلاقی و قشلاقی است.
مراتع ییلاقی شامل نواحی کنگاور، صحنه، سنتو، کرمانشاه، پاوه، اسلام‌آباد و کرند می‌باشد. و مراتع قشلاقی استان شامل سرپل‌ذاب، قصرشیرین، نفت‌شهر، سومار و گیلانغرب است.