بقعه سيدحسن (ع)

بقعه موسوم به امامزاده سيدحسن در دو کيلومتري، جنوب شرقى شهر مهران واقع شده است. در اين امامزاده سه سنگ‌نوشته در ارتباط با نَسَب سيدحسن، زمان ساخت بنا و وقفيات آن وجود دارد. طبق سنگ‌نوشته قبر قديمى که در محل موجود است، سيدحسن فرزند امام موسى کاظم (ع) مى‌باشد. بر روى اين سنگ قبر نوشته شده است: هذا قبر المرحوم المبرور و الجليل الصالح و الواحج السيدحسن ابن موسى‌الکاظم. بناى قديمى امامزاده در دوره قاجار و بناى فعلى امامزاده در سال ۱۳۷۰ هـ.ش ساخته شده است.



بناى فوق داراى سه ايوان با در ورودي، در اضلاع شرقي، غربى و شمالى است. در ورودى اصلى در داخل ايوان ضلع شمالى و در طرفين آن دو مناره قرار دارد. پوشش بيرونى گنبد، مناره‌ها و ايوان‌ها، کاشى‌کارى و با نقوش گياهى و اسليمى و کلمات مقدس مزين شده است. کتيبه‌اى از آيات قرآنى دور تا دور قسمت فوقانى بدنه بنا را در بر مى‌گيرد. اضلاع شمالي، شرقى و غربى بنا با ۱۸ دهانه رواق احاطه شده است.

بقعه سيدصالح‌الدين محمد

بقعه اين امامزاده در جنوب شرقى شهر آبدانان در انتهاى شهر بر روى تپه‌اى ساخته شده است. در اطراف امامزاده قبرستانى وجود دارد که هم‌اکنون به عنوان قبرستان عمومى شهر آبدانان مورد استفاده قرار مى‌گيرد. سنگ‌قبرهاى قديمى اين قبرستان داراى نقوشى مانند: بز کوهي، تفنگ، شانه، مهر تسبيح، قليان، ابريق و غيره است و قدمت آنها تا حدود دويست سال پيش مى‌رسد.



بناى امامزاده سيد‌صلاح‌الدين محمد بر نقشه مستطيل شکل ساخته شده است و داراى گنبد دوپوش با گنبد مضرّس (درچين) بيرونى و گنبد نيم کروى داخلى است. بدنه بنا از دو قسمت، بدنه قديمى و الحاقات جديد تشکيل شده است. بدنه قديمى شامل دو قسمت اتاق ورودى و اتاق مقبره (گنبدخانه) است. قسمت الحاقى نيز شامل يک شبستان که سه طرف بنا را در قسمت‌هاى غربى شرقى و جنوبى احاطه کرده است و همچنين دو اتاق در گوشه‌هاى شمال شرقى و شمال غربى بنا و يک ايوان ورودى با دو رواق در طرفين آن در ضلع شمالى بنا مى‌باشد. جهت قبله در اين بنا ۱۵ درجه به طرف جنوب غرب است. مصالح بکار برده شده در اين بنا در قسمت‌هاى مختلف متفاوت است. در قسمت قديمى بنا، بدنه با قلوه‌سنگ و گنبد بيرونى آن با آجر و پوشش خارجى بنا از گچ بوده است. قسمت الحاقى بنا نيز از مصالح امروزى مانند آجر، ماسه، سيمان و آهن ساخته شده است.

بقعه حاجى بختيار (ع)

اين بقعه در ۲۷ کيلومترى شمال غربى شهر کوچک چوار از توابع ايلام در روستاى حاجى بختيار قرار دارد. بناى فعلى حاجى بختيار در سال ۱۳۶۹ هـ.ش ساخته شده است. اين بنا به سبک ساير بناهاى دوره‌هاى جديد احداث گرديده است و از يک بناى پيازى شکل دوپوش که بر ورى يک چهار طاقى قرار گرفته و به وسيله شبستانى احاطه شده تشکيل گرديده است. در ورودى بنا در ضلع شمالى و در داخل ايوان واقع شده است. در هر طرف ايوان دو رواق وجود دارد.

بقعه حاجى حاضر (ع)

بناى موسوم به حاجى حاضر در ۱۳ کيلومترى شمال غربى شهر ايوان و در قسمت شمالى روستايى به همين نام واقع شده است و قبرستانى بزرگ اطراف آن را احاطه کرده است.


بناى نوساز و فعلى حاجى حاضر در جهت شمالى جنوبى و به طول ۵۰/۱۱ متر و عرض ۱۱ متر است. بناى فوق داراى دو در ورودى در اضلاع شمالى و جنوبى است. در اصلى بنا در ضلع جنوبى و در داخل، يک کفش‌کن قرار گرفته است. اين بقعه تنها بناى زيارتى در استان است که در ورودى آن در ضلع جنوبى قرار دارد. ظاهراً در ورودى بناى قديمى نيز به طرف جنوب بوده است. بقعه حاجى حاضر داراى گنبد دوپوش است که بر روى چهار ستون آهنى قرار گرفته است. ارتفاع گنبد داخلى از از سقف تا کف ۵۰/۵ متر مى‌باشد. فاصله بين ستون‌ها ۸۰/۳ متر و فاصله بين ستون‌ها از ديوارهاى جانبى در شرق و غرب ۹۰/۲ متر و از ديوارهاى شمالى و جنوبى ۱۰/۳ متر است. ارتفاع ديوارهاى بدنه بنا از داخل ۴۵/۲ متر و عرض آنها ۵۰ سانتى‌متر مى‌باشد. قبر درست در زير گنبد قرار گرفته و بر روى آن ضريحى فلزى از آهن به ابعاد آن ۳۰/۲٭۵۰/۲ متر و ارتفاع آن ۸۵/۱ متر نصب شده است.

بقعه جابر (ع)

اين بقعه بين کوه‌هاى مله‌ريته و چال‌مى قرار دارد. در انتهاى دره و در دامنه کوه‌ چال‌مي، مقبره‌اى همانند مقبره دانيال شوش وجود دارد. در ورودى مقبره رو به شمال است و به کفش‌کن باز مى‌شود. مقبره ۱۵ متر طول و ۹ متر عرض دارد. اين بنا ۸ ستون دارد که ۹ طاق شمالي-جنوبى و ۹ طاق شرقي-غربى به ارتفاع ۲ مترى روى آنها زده شده‌اند. کف مقبره، دو پله پايين‌تر از کف‌ کفش‌کن است. در ديوار جنوبى محرابى به بلندى ۱۸۰ و عرض ۷۰ سانتى‌متر قرار دارد. در قسمت پايين آن کتيبه‌اى گچ‌برى شده ديده مى‌شود که در اطراف آن کلمات مقدس و بر سطح ميانى آن چند گل نقش شده‌اند. در گوشه بالاى کتيبه، کلمات محمد و لااله‌الاالله بطور برجسته نوشته شده‌اند. در مورد بقعه جابر مردم محل اعتقاد دارند که مربوط به جابرابن عبدالله انصارى است و عده‌اى آن را جابر بن حيّان مى‌نامند. به نظر مى‌رسد با توجه به اعتقادات و باورهاى مردم اين مقبره متعلق به جابر بن عبدالله انصارى است.