تى‌تى کاروانسرا

اين بنا بر مسير راه کاروانى ديلمان به لاهيجان، بر سر دو راهى رودخانه باباکوه و ميثم‌رود احداث شده است. داراى حياط مرکزى و ورودى هشتى مانند و دو ايوان در اطراف هشتى است. مصالح آن سنگ رودخانه‌اي، آجر و ملات گچ و ساروج است. اين کاروانسرا را ”تى‌تى خانم“ از منسوبان خاندان صفوى ساخته است.

کاروانسراى لات (سراوان)

کاروانسراى لات در ۳۰ کيلومترى جنوب شهر رشت، در مسير جادهٔ قديمى رشت-قزوين و در شرق جاده جديد و در نزديکى امامزاده هاشم واقع شده است. اين کاروانسرا در محل به کاروانسراى شاه عباسى نيز شهرت دارد.


مصالح کاروانسرا از آجر ختايى و سنگ و ساروج است. با توجه به ساختار معمارى اين کاروانسرا، مى‌توان گفت اين بنا به تبعيت از کاروانسراى چهار ايوانى عصر صفوى ساخته شده است.


پلان کاروانسرا چهارضلعى و مستطيل شکل است. حياط داخلى بنا از چهار طرف محصور و داراى اضلاعى به طول ۲۰/۲۶ متر است. ورودى بنا در جبهه شرقى و در ميان رواق‌هاى حجره مانند جاى گرفته و در دو طرف اين سر در، دو حجرهٔ دو اشکوبه و مطبق به عنوان شاه‌نشين ديده مى‌شود. در دو طرف اين حجره‌ها پنج حجره ديگر وجود دارد.


در چهار گوشه بنا چهار مال‌بند و در کناره‌هاى حياط نيز حجره‌هايى براى اسکان مسافران و زايران مشاهده مى‌شود. فضاهاى داخلى و سرپوشيده نيز با بافت تودرتو براى بيتوته مسافران و نيازهاى ديگر ساخته شده‌اند. طاق‌هاى پوشانندهٔ بنا جناغى و با طرح‌هاى آجرچينى شکل يافته است.


در سال‌هاى اخير و پس از زلزله سال ۱۳۶۹ گيلان، عمليات حفاظتى و مرمتى براى حفظ اين کاروانسرا انجام شد.