آرامگاه خواجوى کرمانى
خواجوى کرمانى، يکى از مشاهير ادب پارسى و از عرفاى قرن هشتم است. آرامگاه خواجو در غرب دروازه قرآن و کمى بالاتر از آن، در دامنهٔ کوه در محوطهٔ باصفايى جاى گرفته است. اين آرامگاه يک بار در سال ۱۳۱۵ با توجه به على رياضي به دست تعمير سپرده شد و بار ديگر در سال ۱۳۳۷ بازسازى شد. در اين مرحله، دو باغچهٔ بالا و پايين آرامگاه و اتاق‌هاى نگهبانى و ... به صورت مطلوبى درآمد. بر سنگ مزار خواجو هيچ نوشته يا علامتى به چشم نمى‌خورد و تنها در بالاى آن جملهٔ کل من عليها فان و يبقى وجهه ربّک ذى‌الجلال و الاکرام حک شده است.
آرامگاه سيبويه
آرامگاه اوّليهٔ سيبويه دانشمند و نخستين تنظيم کنندهٔ علم نحو عربي، در محلهٔ سنگ سياه شيراز، به صورتى مهجور واقع بود و در محل آرامگاه سنگ سياه چهارگوشى جاى داشت. اين آرامگاه بين مردم از شهرت بسيار برخوردار بود و مادران براى درمان سياه‌سرفهٔ کودکان خود به آن متوسل مى‌شدند و پس از ريختن شير خود بر روى سنگ، آن را به خورد فرزند خود مى‌دادند. جاى ريختن شير هنوز روى سنگ باقى است. در سال ۱۳۵۵ آرامگاه جديد اين دانشمند فارسى با خريد و تخريب چند منزل اطراف آن انجام شد. اين محله به دليل وجود اين سنگ، به محله سنگ‌سياه مشهور است.
آرامگاه شاه شجاع مظفرى
در دامنهٔ تخت ضرابي، درست در پاى کوه و در غرب تکيهٔ هفت‌تنان، در يک محوطهٔ باز و باصفا، قبر بزرگ‌ترين پادشاه آل مظفر-يعنى ابوالفوارس، شاه شجاع فرزند امير مبارزالدين، قرار دارد. به دستور کريمخان زند سنگ بزرگى بر اين گور جاى گرفت و کتيبه‌اى بر آن حک شد.
در ميان تمام پادشاهانى که در فارس حکومت کردند، تنها مزار شاه شجاع مظفرى در شيراز معلوم و شناخته شده است. حافظ بارها او را ستوده است. از اين رو انجمن آثار ملى در سال ۱۳۵۰ خورشيدى بنايى بر آرامگاه او احداث کرد و گنبدى بر فراز آن جاى داد. اين گنبد روى چهار ستون استوار است.
محوطهٔ گل‌کاري، چندين اتاق براى امور دفتري، کتابخانه و پذيرايى نيز در اين محوطه احداث شد.
آرامگاه شيخ روزبهان
آرامگاه شيخ ابو محمد روزبهان بن ابى نصرالبقلى‌الفسايى الشيرازي که از دانشمندان و عرفاى بزرگ قرن ششم هجرى است، در محله درب شيخ شيراز قرار دارد. ساختمان اين آرامگاه در سال ۱۳۴۵ شمسى ساخته شد.
آرامگاه شيخ محمد لاهيجى
بناى آرامگاه در محلهٔ لب آب نزديک دروازهٔ شاه داعى‌الله واقع است. اين بنا در اصل خانقاه مفصلى موسوم به خانقاه نوربخشيه بود که در آن عارف سالک محمد بن يحيى بن على الجيلانى لاهيجي از مريدان شيخ محمد نوربخش، به عبادت مى‌پرداخت. اين بنا در حال حاضر تخريب شده و تنها قبر شيخ لاهيجي و پسرش احمدبن محمد لاهيجي باقى مانده است. اين آرامگاه در دورهٔ اخير به وسيلهٔ برادران ذهبى نوسازى شد و در محل مزار، سالنى احداث شد. در حياط هم دو اتاق احداث شده است. کتيبه‌اى به تاريخ ۱۳۴۸ شمسى در اين مکان وجود دارد.
آرامگاه عبدالله خفيف
ابوعبدالله خفيف مشهور به شيخ کبير از پيشروان طريقت صوفيه، متوفى به سال ۳۷۲ هـ.ق است. آرامگاه شيخ خفيف در پشت بازار نو شيراز واقع است و داراى ساختمان بسيار زيبايى است که در دههٔ ۱۳۵۰ شمسى ساخته شد. اين آرامگاه کتابخانهٔ معتبرى نيز دارد.
آرامگاه عمادالدين محمود
در غرب فضاى آرامگاه خواجو و بالاتر از آن در سينهٔ کوه، باغچهٔ باصفا و خوش منظرى وجود دارد که مشرقى ناميده مى‌شود. ايوانى به بلنداى ۱۲متر در غرب اين صفه جاى دارد که مزار عمادالدين محمود وزير شاه ابواسحاق در وسط آن قرار دارد. عمادالدين محمود، کرمانى و از دانشمندان و بزرگان عصر خود يعنى سدهٔ هشتم به حساب مى‌آيد و از ممدوحين خواجه حافظ است.
از نوشته محراب ايوان، قل هوالله احد و يک نوشتهٔ کوچک ديگر به جاى مانده است. دو نقش برجسته نيز در کوه مجاور آن به نقش رستم پهلوان داستان‌هاى حماسى ايران، در زمان حسين على ميرزا شجاع‌السلطنه فرمانفرما در سال ۱۲۱۸ هـ.ق حک شده است. نقش برجستهٔ ديگر مربوط به فتحعلى شاه و چند تن از فرزندان او است.
آرامگاه کريمخان زند
در وسط باغ بزرگ و قديمى باغ نظر، عمارت هشت ضلعى زيبايى از دوران کريمخان زند به جامانده که به عمارت، کلاه‌فرنگى معروف است. اين بنا بين سال ۱۱۷۹ تا۱۱۹۳ هـ.ق ساخته شده است. در آن زمان اين مکان براى مراسم سلام رسمي، اعياد، جشن‌ها و نيز پذيرايى از مهمانان مورد استفاده واقع مى‌شد.
پس از فوت کريمخان، جسد وى را در شاه‌نشين شرقى اين عمارت به خاک سپردند. هرچند که دوازده سال بعد به دليل خبث طينت و کينه آقامجمدخان قاجار استخوان‌هاى او را از اين محل بيرون آورده و به کاخ گلستان انتقال دادند، اما اين مکان به عنوان آرامگاه وکيل شناخته شد.
نماى خارجى اين عمارت و بالاى چهار در بزرگ آن به قرينه کاشى‌کارى‌هاى زيبايى وجود دارد. در اين کاشى‌کارى‌ها مراسم به تخت‌نشين حضرت سليمان و مناظر شکارگاه و گل و بوته به طرز بديعى نقش شده است. ازاره‌هاى بنا از حجارى سنگ‌هاى بزرگ ايجاد شده و فضاى خارجى بنا به وسيله چهار پلکان سنگى يک‌پارچه حجارى شده که در چهار طرف بنا ساخته شده، با فضاى داخلى مرتبط است.
پس از سقوط زنديه و تثبيت دولت قاجار اين عمارت مورد تعرض جدى قرار گرفت و بخش عظيمى از تزيينات و نقاشى‌هاى آن از بين رفت. عمارت چند سالى متروکه ماند و سرانجام در سال ۱۳۱۵ با کوشش باستان‌شناسان ايراني، به منظور تغيير کاربرى و تبديل به موزه، مرمت کلى بنا آغاز شد. اين بنا امروزه به موزه کريمخان زند اختصاص يافته است.
آرامگاه مشرقين
نزديک آرامگاه خواجو در تنگ الله‌اکبر شيراز، غارى وجود داردکه جايگاه عبادت و رياضت عارفان بود. در برابر غار، مقبرهٔ خواجه عمادالدين محمود وزير معروف شاه شيخ ابواسحاق اينجو (۷۴۳ -۷۵۴ هـ.ق) قرار دارد. رنگ سنگ قبر مايل به سرخ و از آثار قرن نهم است و کتيبه‌اى با تاريخ ۸۲۸ هـ.ق روى آن به چشم مى‌خورد. در اطراف اين کتيبه نام دوازده امام حک شده است.