موقعيت جغرافيائى

جمهورى زامبيا (Zambia) با وسعت ۷۵۲،۶۲۰ کيلومتر مربع در جنوب آفريقا واقع است. اين کشور محصور در خشکى بوده‌و از جنوب به کشورهاى ناميبيا (Namibia )، بوتسوانا (Botsoana )، و زيمبابوه(Zimbabwe )، از شمال به زئير(Zaire ) و تانزانيا(Tanzania ) از شرق به مالاوى (Malawi) و موزامبيک(Mozambiq ) و از غرب به آنگولا(Angola) محدود است. پايتخت اين کشور لوزاکا(Lusaka) نام دارد. ديگر شهرهاى مهم زامبيا کيتوه(Kitwe )، اندولا (Indola)، چى‌پاتا(Chipata)، و ليوينگستون (Livingston) مى‌‌باشند.

آب‌هاى داخلى

نام زامبيا از رودخانهٔ معروف زامبزى (Zambezi) که چهارمين رود پرآب آفريقاست گرفته‌شده‌است. ادامهٔ اين رودخانه در استان جنوبى به بزرگترين آبشار جهان از نظر طول يعنى آبشار ويکتوريا(ِVictoria) منتهى مى‌گردد. عرض اين آبشار ۱،۸۲۸ متر يعنى دو برابر آبشار نياگارا مى‌باشد. ارتفاع آبشار ۱۰۶ متر است. زامبيا عيلرغم اينکه‌به‌دريا راه‌ندارد با رودخانه‌هاى متعددى مشروب مى‌گردد که مهمترين آنان پس از رودخانه زامبزي،رودخانه‌هاى کافوئه (Kafue)، لوانگوا (Luangwa) ، و لواپولا (Luapula) مى‌باشند. بزرگترين درياچه مصنوعى جهان که کاريبا (Cariba) نام دارد در جنوب زامبيا واقع است. طول اين درياچه ۲۹۰ کيلومتر و عرض آن ۳۳ کيلومتر است و ناحيه‌اى به وسعت ۳،۳۰۰ کيلومتر مربع را مى‌پوشاند. سد کاريبا که آب‌هاى رودخانه زامبزى را براى ساختن درياچه‌در پشت خود جمع کرده است داراى ۱۳۰ متر و ارتفاع و ۵/۲۴ متر ضخامت مى‌باشد. اين سد نقش مهمى در تأمين نيروى برق کشور دارد. درياچه تانگانيکا ( Tanganyika) که شايد ژرف‌ترين درياچه‌آب شيرين جهان باشد نيز در زامبيا واقع است و تنها بندر مپولونگو (Mpulungu) برکرانهٔ اين درياچه قرار دارد.



زامبيا داراى سه فصل متمايز است. فصل سردو خشک با درجه حرارت ۱۵ الى ۲۷ درجه سانتى‌گراد ( از ماه مه تا ماه اوت) ، فصل گرم و خشک با درجه‌حرارت ۲۵ الى ۳۲ سانتى‌گراد (از ماه‌ دسامبر تا ماه آوريل ) متغير هستند. در شرايط معمولى مقدار بارندگى سالانه حدود ۱۳۰۰ ميلى‌متر است. اين رقم نشان مى‌دهد که زامبيا داراى جنگل‌هاى انبوه و مراتع سرسبز مى‌باشد. ارتفاع زامبيا از سطح دريا بين ۱،۰۶۷ الى ۱،۳۷۲ متر متغير مى‌باشد.

کوه‌ها

جمهورى زامبيا در فلاتى واقع است که برخى از نقاط آن را کوهستان‌هاى نه چندان مرتفع پوشانده‌است. رشته‌کوه موچينگا (Muchinga) که استان شرقى را از استان شمالى جدا مى‌کند از جملهٔ اين ارتفاعات مى‌باشد. بزرگترين قله‌اين کوه ۳،۰۴۸ متر ارتفاع دارد، اين رشته‌کوه بخشى از پرتگاه‌بزرگ لبه غربى دره‌رودخانه لوانگوا (Luangwa) را مى‌سازد. اين دره فرو افتاده، گرم و مرطوب است . جانوران وحشى بزرگ در دسته‌هاى انبوه در اين دره زندگى مى‌کنند. ايمپالاى (Impala) سفيد يا آهوى بزرگ آفريقائى که تنها نوع شناخته‌شده در سراسر جهان است در پارک جانوران وحشى در درهٔ لوانگوا زيست مى‌کند.در شرق رودخانه لوانگوا خاک از شکل علفزارهاى هموار و مسطح خارج شده و به‌صورت تپه‌ماهور درآمده‌ است.



در کوهستان‌هاى شمال زامبيا معادن بزرگ مس و سنگ‌هاى قيمتى وجود دارند. کان‌هاى مس که برچشم انداز استان شمالى غالب است زامبيا را پنجمين توليد کننده مس جهان ساخته‌است. پانصد ميليون سال پيش رشته‌کوهى که به نام قوس کاتانگا(Katanga) خوانده‌مى‌شود از استان کوپربلت (کمبرند مس - Cooperbelt) که‌در شمال واقع شده مى‌گذشت اگرچه اين کوه‌ها طى عصر يخبندان هموار گرديد و اکنون ديگر وجود ندارند ولى از جائى که در گذشته اين رشته‌کوه مى‌گذشت ثروت معدنى زامبيا به دست مى‌آيد. سراسر کوه‌هاى زامبيا از چمنزار پوشيده‌شده است. در بسيارى از مناطق نيز انبوه درختان آفريقائى ارتفاعات را در برگرفته‌است. اين جنگل‌ها تقريباً چهار پنجم خاک زامبيا را مى‌پوشاند. خاک زامبيا تماماً يکدست و يکنواخت نيست؛ چرا که‌در کنار کوه‌هاى ناهموار و خشن، آبشارهاى باشکوه‌،شنزارهاى متروک و خالى از سکنه‌و زمين‌هاى باتلاقى مرطوب فراوان يافت مى‌شود. در کوهستان‌هاى زامبيا حيوانات وحشى و انواع گوناگون پرندگان به فراوانى وجود دارند. ثعلب‌هاى ارغوانى و سوسن‌هاى صورتى نيز گل‌هاى شاداب اين مناطق هستند. بسيارى از روستاهاى زامبيا در دامنه کوهستان‌ها واقع شده‌اند و همواره مجاورت در کنار کوهستان از امتيازات قبايل مختلف زامبيا بوده است.