حزب جماعت اسلامى پاکستان

ابوالاعلى مودودى جماعت اسلامى را در ۱۹۴۱ تشکيل داد وهدف خود را تلاش ايجاد و استقرار يک دولت اعلام کرد. اين حزب راست‌گرا و شديداً سنت‌گراى اسلامى نقطه نظرها و مواضعى همچون اخوان مسلمين مصر دارد. در انتخابات سال ۱۹۷۰ اين حزب چهار کرسى به‌دست آورد و در انتخابات ۱۹۷۷ در اتحاد ملى پاکستان و در مقابل حزب مردم قرار داشت. در سال ۱۹۷۹ از ائتلاف مزبور کنار گذاشته شد. رهبران آن قاضى حسين احمد است و دفاتر مرکزى آن در لاهور قرار دارد. سياست‌هاى ژنرال ضياءالحق در مورد حاکم کردن شريعت اسلامى در تمامى شئون زندگى اجتماعي، سياسي، فرهنگى و اقتصادى پاکستان از تعاليم اين حزب دانسته شده است.


اين حزب در دوران حکومت اوليه بى‌نظير بوتر از نواز شريف حمايت کرد تا قوانين اسلامى را پس از رسيدن به قدرت در پاکستان برقرار نمايد. نواز شريف پس از رسيدن به قدرت لايحه شريعت را تصويب نمود ولى جماعت اسلامى نواز شريف را به عدم اجراءِ دقيق قوانين اسلامى متهم نمود. در اوايل مه ۱۹۹۲ جماعت اسلامى در اعتراض به تصميم دولت نواز شريف در حمايت از دولت جديد ميانه‌روهاى مجاهدين در کابل، از اتحاد دمکراتيک اسلامى کناره‌گيرى کردند. جماعت اسلامى پاکستان دولت شريف را به قطع حمايت از گلبدين حکمت‌يار رهبرى حزب افغانستان و شکست برنامه اسلامى کردن پاکستان متهم نمود.


در انتخابات اکتبر ۱۹۹۳ جماعت اسلامى که خاطره خوشى از همکارى با حزب مردم و مسلم ليگ نداشت تصميم گرفت. که با عنوان جبهه جديد سياسى به‌نام امت و جداى از اين دو حزب در انتخابات شرکت نمايد ولى نتوانست آراء قابل توجهى کسب نمايد. اين جبهه، جبهه اسلامى پاکستان ناميده مى‌شد و در اين انتخابات تنها سه کرسى را به‌دست آورد. در دسامبر ۹۴ محمد صلاح‌الدين سرديبر هفته نامه تکبير وابسته به حزب جماعت اسلامى در کراچى ترور شد. وى از منتقدان حزب حاکم و نهضت قومى مهاجر به شمار مى‌رفت. مطبوعات پاکستان به نشانه اعتراض نسبت به ترور وى يک روز را تعطيل نمودند.


در انتخابات فوريه ۱۹۹۷ نيز اين حزب نتوانست کرسى در مجلس کسب نمايد.

نهضت قومى مهاجر

نهضت قومى مهاجر در سال ۱۹۷۸ باشعار حمايت از اردو زبانانى که از هند به پاکستان مهاجرت کرده‌اند، تشکيل شد. اين حزب مى‌خواهد که مهاجران به‌عنوان يک قوم پنجم در کنار سندى‌ها، بلوچ‌ها، پنجابى‌ها و پتان‌ها به‌حساب بيايند. اين نهضت به‌دو گروه حقيقى و الطاف حسين تقسيم مى‌شود. اکثر طرفداران آن در ايالت سند مى‌باشند.


در انتخابات ۱۹۸۸ نهضت قومى مهاجر ۱۴ کرسى به‌دست آورد و در سطح فدرال يک دولت ائتلافى به‌وسيله حزب مردم پاکستان و نهضت قومى مهاجر تشکيل شد. در مه ۱۹۸۹ ائتلاف با نهضت قومى مهاجر در ايالت سند به‌دنبال استعفاءِ سه وزير نهضت قومى مهاجر از دولت ايالتى از بين رفت. در اکتبر ۱۹۸۹ نهضت قومى مهاجر حمايت پارلمانى خود ار از حزب مردم قطع نمود و به مخالفت پيوست. اين حزب ادعا کرد که حزب مردم مطابق توافق‌نامه دو حزب عمل ننموده است.


پس از برکنار شدن بى‌نظير بوتر در انتخابات اکتبر ۱۹۹۰ نهضت قومى مهاجر در ايالت سند اکثريت را کسب نمود. دولت نوازشريف که در اين انتخابات پيروز شد قول داد که به خشونت‌هاى قومى و بى‌قانونى در ايالت سند خاتمه دهد، ولى درگيرى‌ها در سند در دوران وى نيز ادامه يافت و دولت براى اعاده نظم در مه ۱۹۹۲ عمليات پاکسازى را آغاز نمود. رهبر نهضت قومى مهاجر الطاف حسين دولت را متهم به خرد کردن اين نهضت کرد. در اعتراض به اين اقدام،۱۲ نفر از ۱۵ عضو قومى مهاجر در مجلس نملى و ۲۴ نفر از ۲۷ عضو در مجلس سند استعفاء کردند.


پس از استعفاءِ نوازشريف، نهضت قومى مهاجر انتخابات مجلس ملى اکتبر ۱۹۹۳ را تحريم نمود و ادعا کرد که به‌وسيله ارتش تهديد مى‌شود، اما در انتخابات مجالس ايالتى چند روز بعد شرکت نمود. خشونت‌هاى قومى درايالت سند ادامه يافت و دولت الطاف حسين را مسئول اين اقدامات مى‌دانست. ارتش براى اعاده نظم در ژوئن ۱۹۹۴ در حيدر آباد و سوکور به‌کار گرفته شد. در ۱۹ ژوئن اعضاءِ عالى‌رتبه نهضت قومى مهاجر از جمله الطاف حسين رهبر حزب به ۲۷ سال حبس به اتهام تروريسم محکوم شدند. به‌دنبال اين اتهام الطاف حسين به لندن رفت. در دسامبر ۱۹۹۴ پس از ۲۹ ماه ارتش از اين خارج شد ولى خشونت‌ها همچنان ادامه داشت. دولت وارد مذاکره با نهضت قومى مهاجر گرديد.


در ۲۰ ژوئن ۱۹۹۵ رئيس جمهور فاروق لغارى براى مذاکره با گروه‌هاى سياسى فعال به کراچى رفت. در ژوئيه مذاکرات دولت پاکستان و نهضت قومى مهاجر دربارهٔ بحران کراچى آغاز شد. دولت پاکستان يک طرح ۲۱ ماده‌اى پيشنهاد کرد تا در صورت پذيرش نهضت، موضع خود را در قبال آن تغيير دهد. همچنين دولت از نهضت خواست که از درخواست تجزيه ايالت سند صرف نظر کند. اما پس از چند دور گفتگو، مذاکرات به بن‌بست رسيد. عمليات نيروهاى انتظامى براى پاکسازى ايالت مجدداً آغاز شد. در اکتبر ۱۹۹۵ بى‌نظير بوتر دوباره نهضت قومى مهاجر را به مذاکره با دولت فراخواند.


در اوايل ژانويه ۱۹۹۶ نهضت قومى مهاجر اعلام کرد با مسلم ليگ پاکستان به رهبرى نواز شريف در اصول براى همکارى و مخالفت با دولت توافق کرده‌اند. اين نهضت در انتخابات سوم فوريه ۱۹۹۷ پس از برکنارى بى‌نظير بوتر شرکت نمود و ۱۲ کرسى از مجلس را از آن خود کرد.