مرزهاى کرواسى

مرزهاى کرواسى با صربستان (ويوودينا) و بوسنى و هرزگوين به لحاظ تاريخي، سابقه طولانى دارند که اکثراً پس از سلسله جنگ‌هائى با امپراتورى عثمانى در ۱۶۶۹ و ۱۷۱۸ ميلادى تشکيل شده‌اند. در سال ۱۹۱۸ کرواسى با همين مرزها به‌‌عنوان بخشى از پادشاهى صرب‌ها، کروات‌ها و اسلوونى شناخته شد. از ۲۰۲۸ کيلومتر مرز کرواسى در خشکى فقط ۲۰۰ کيلومتر آن بعد از جنگ جهانى اول به‌وجود آمده است. بعد از جنگ جهانى دوم مرزها طبق پراکندگى نژادهاى قومى شکل گرفت که اين مرزبندى در حقيقت به ضرر کرواسى بود و بيشترين تغييرات در مرزهاى کرواسى با مونته‌نگرو و صربستان و در مرحله بعد با بوسنى ايجاد شد. مرزهاى شمالى و غربى قديمى ثابت مى‌باشند، در حالى‌که مرزهاى شرقى مکرراً تغيير يافته‌اند. اين روند از زمان امپراتورى عثمانى شروع شده و تا سال ۱۹۴۵ زمان مرزبندى در داخل يوگسلاوى ادامه داشت. بنابراين مرز بين جمهورى‌هاى يوگسلاوى سابق، مرزهاى تاريخى بوده‌اند و نه مرزهاى ادارى بين واحدهاى يک کشور.

براساس قانون‌اساسى جمهورى کرواسى مرزها فقط با تصميم پارلمان مى‌توانند تغيير کنند. کرواسى مى‌تواند با ديگر جمهورى‌ها اتحاديه (کنفدراسيون) برقرار کند. البته با حفظ حق حاکميت خود نسبت به تصميم‌گيرى در مورد نيروهائى که انتقال مى‌يابند و حق خروج آزادانه از اين اتحاديه‌ها.

جدول طول مرزهای کرواسی با کشورهای همجوار

مرکز کرواسى - اسلووني

قسمت اعظم مرز بين کرواسى و اسلوونى مرزهاى قديمى است. بخش‌هاى مرزى رودخانه ساتلا (Sutla) و کوپا (Kupa) و کوه ژوبراک (‌Zumberacka) مرزهاى قديمى هستند. مرز در منطقه ميجى مورى (Mejimurie) تقريباً مطابق مرزهاى قبلى آن منطقه است. اما در سال ۱۹۴۵ که مرز بين جمهورى‌ها تعيين مى‌شد، چند دهکده از اين منطقه به اسلوونى ملحق گرديد. مرز کرواسى با اسلوونى در شبه‌جزيره ايسترا بعد از جنگ جهانى دوم تعيين شد. يعنى در سال ۱۹۴۵ وقتى که مسئله سرزمين موقتاً آزاد تريست (که بين ايتاليا و يوگسلاوى تقسيم شده بود) حل و فصل گرديد. قسمتى از آن منطقه که به يوگسلاوى واگذار شده بود، بين اسلوونى و کرواسى براساس پراکندگى قومى تقسيم شد. در سال ۱۹۵۶ با واگذارى چند روستا از بخش بويه به اسلوونى مجدداً تغييراتى جديد ايجاد گرديد.

اختلافات مرزى اسلوونى و کرواسى به زمان جنگ جهانى دوم يعنى در زمان فعاليت نهضت‌هاى پارتيزانى و نيروهاى مسلح وابسته به آنها در بخش‌هاى کروات و اسلوون ايسترا برمى‌گردد که خطوط مرزى فعلى شکل گرفت و زمينه بروز اختلافات به‌وجود آمد.

کميته آزادى‌بخش ايسترا در ۱۳ سپتامبر ۱۹۴۳ طى بيانيه‌اى اعلام داشت: در اين لحظات سرنوشت‌ساز مردم ما درک بالاى ملى خود را به نمايش گذاشته‌اند. آنها به همه ثابت کرده و نشان داده‌اند که ايسترا متعلق به کرواسى بوده و تا ابد اين چنين خواهد ماند. ايسترا به ميهن اصلى خود کرواسى ملحق شده و با برادران کروات خود اعلام اتحاد و همبستگى مى‌کند. به‌دنبال آن حکومت وقت کرواسى در ۲۰ سپتامبر ۱۹۴۳ اعلاميه‌اى به‌شکل ذيل صادر نمود: با توجه به اينکه مردم ايسترا و دالماتسيا و تمامى جزاير و سواحل کرواسى خود را از قيد و بند حکومت ايتاليا آزاد کرده و با توجه به اينکه هر ملتى از حق تعيين سرنوشت برخوردار است، لذا دولت کرواسى تمام قراردادهائى که به‌موجب آنها دولت صربستان نواحى ايسترا را به ايتاليا بخشيده بود، فاقد اعتبار مى‌داند و اين نواحى را به سرزمين مادرى خود کرواسى ملحق و سپس به تشکيل اتحادى دموکراتيک براى ايجاد يوگسلاوى دست خواهد زد.

پس از پايان جنگ و بروز اختلاف بين نيروهاى مارشال تيتو نيروهاى متفقين در خصوص منطقه تريست و حدود درياى اين منطقه، موافقت‌نامه‌اى بين طرفين در ۱۹۴۵ امضاء شد که طى آن خطوط جدائى (معروف به خط مورگان) در منطقه ايسترا و تريست و منطقه دريائى اسلوونى ترسيم که طى آن منطقه A تحت کنترل ارتش متفق و منطقه B تحت کنترل ارتش يوگسلاوى درآمد.

پس از تشکيل جمهورى فدرال يوگسلاوى و رهبرى قدرتمند تيتو اختلافات مرزى اسلوونى و کرواسى مجال بروز نمى‌يافت اما پس از مرگ وى و فروپاشى يوگسلاوى حس ناسيوناليسم که در مردم اين جمهورى نهفته بود، شعله‌ور شد و به تبع آن اختلافات مرزى نيز ميان دو جمهورى اسلوونى و کرواسى نمايان شد. عمده‌ترين اختلافات آنان مربوط به خطوط مرزى در منطقه خليج پيران و رودخانه دراگووينا در مرز ميان دو کشور است.

در ساليان پس از جنگ تغيير مسير رودخانه در نواحى ساحلى باعث مشکلات فعلى بين دو کشور شده است برحسب نقشه‌هاى سال ۴۵ - ۱۹۱۰ خطوط جداسازى دو کشور، مابين کوتارکوپر و کوتاربويه در ناحيه پايين رودخانه دراگوينا از سمت شمال ناحيه کاشتال و جنوب ناحيه مرزى پيران عبور مى‌کند که جنوبى‌تر از مسير رودخانه دراگوينا در حال حاضر است. اسلوونى امروز تنها اين خطوط مرزى ياد شده را معتبر و قابل اجرا مى‌داند.

برحسب قوانين بين‌المللى اگر رودخانه‌اى مسير خود را ناگهان تغيير دهد (در مواردى‌که رودخانه به‌عنوان خطوط مرزى انتخاب مى‌شود) حدود مرزى در ادامه همان مسير اصلى رودخانه (بستر رودخانه) باقى خواهد ماند. بدين ترتيب عده‌اى معتقد هستند که دراگوينا رودخانه نيست بلکه شعبه‌اى از رودخانه است و قوانينى که در مورد رودخانه اعتبار دارد، ربطى به دراگوينا ندارد. منطقه دلتا (ورود رودخانه به دريا) که در شمال رودخانه دراگوينا قرار دارد در زمان استقلال کرواسى و اسلوونى تحت کنترل اسلوونى بوده است. با اين وصف اسلوونى هيچ يک از دو مسير جديد و قديمى را قبول ندارد و حدود مرزى دو کشور را جنوبى‌تر از مسير فعلى اين رودخانه مى‌داند.

در بهار سال ۱۹۹۳ کرواسى در سمت دراگوينا در ناحيه پلووانيا اقدام به ايجاد خطوط مرزي، احداث جاده و ساختمان در نواحى مرزى نمود. اسلوونى در مقابل اين مسئله به‌شدت واکنش نشان داده و اعلام داشت هنوز اين مسئله حل و فصل نشده و کرواسى تا تغيين وضعيت جديد حق اين کار را نداشت و بايستى هر چه زودتر دست از اين کار بردارد وگرنه دولت اسلوونى به شکل جدى با اين مسئه برخورد خواهد کرد.

در مورد تعيين حدود مرزى خليج پيران نيز اختلافات عديده‌هاى بين دو جمهورى وجود دارد. اين منطقه تنها نقطه دسترسى اسلوونى به آب‌هاى آزاد است. اما بايد توجه داشت که براى خروج اسلوونى به آب‌هاى آزاد تنها ناحيه پيران کافى نيست بلکه تمامى اين خليج و سواحل شمال ايسترا را بايد تحت سلطه بگيرد، اين سرزمين‌ها حتى بايد تا دهانه ميرنا و نووى‌گراد پيشروى کند تا اسلوونى بتواند به دريا راه پيدا کند.

مورد ديگر وجود روستاهاى اسلوونى تبار در منطقه مرزى کرواسى است که باعث ايجاد اختلاف بين دو کشور شده است. در اين باره دولت کرواسى به اسلوونى پيشنهاد داده که حاکميت خود را بر روستاهائى که اکثريت آن را اسلوونى‌ها تشکيل مى‌دهند برقرار کند. اين روستاها عبارتند از: شکرليه، بوژيه و اشکودلين. همچنين پيشنهاد شده که پلى نيز بر روى رودخانه زده شود تا براى ورود آنان به اسلووني، احتياجى به عبور از مرزهاى کشورى نباشد.

مرز کرواسى - مجارستان

قسمت اعظم مرز کرواسى - مجارستان در بخش رودخانه دراوا از قديمى‌ترين مرزها در اروپا است که به‌عنوان مرز هميشگى و طبيعى دو کشور شناخته شده است. مرز در پريکدر اوليه که سرزمين کرواسى به‌طور قابل ملاحظه‌اى به طرف نوار چپ رودخانه دراوا پيشرفته، مرز تاريخى است. مرز در منطقه ميجى مورى که در امتدا رودخانه مورا (Mura) قرار گرفته، تقريباً تاريخ جديدى دارد. بعد از جنگ جهانى اول ميجى مورى (Mejimuria) (که تا آن زمان به مجارستان تعلق داشت) به پادشاهى صرب‌ها، کروات‌ها و اسلوونى ضميمه شد. مرز در منطقه بارانيا (Baranja) جوان‌ترين صلح کرواسى - مجارستان است که براى اولين بار در سال ۱۹۲۰ براساس قرارداد صلح ترى‌يانونسکى (Trianonski) ايجاد شد.

قسمت جنوبى استان بارانيا مجارستان در آن موقع متعلق به پادشاهى صرب - کروات - اسلوونى بود. ساکنان آنجا هم از لحاظ نژادى مختلط هستند.

مرز کرواسى - صربستان

مرز صربستان - کرواسى در حقيقت مرز بين کرواسى و ويوودينا است و قسمت اعظم آن جديد است. قسمت قديمى اين مرز، بخش مرکزى آن است که در دانوب از دهانه رودخانه دروا به سمت جنوب کشيده مى‌شود. اين مرز قديمى کرواسى با امپراتورى مجار بود که در سال ۱۶۹۹ ميلادى بعد از خروج ترک‌ها از منطقه اسلووني، دوباره تأييد شد. قسمت شمالى اين مرز رودخانه دانوب است که در سال ۱۹۴۵ تعيين شده است. در اين سال تصميم گرفته شد. منطقه بارانيا به کرواسى واگذار شود. قسمت جنوبى مرز صربستان - کرواسى براى اولين‌بار در سال ۱۹۴۵ مشخص شد، در اين جا يک نکته ناريخى نهفته است و آن تقسيم سرى‌يم (Srijem) کرواسى به دو بخش است. تا سال ۱۹۱۸ مرز کرواسى از دهانه ساوا تا دانوب بود. تصميم در مورد تقسيم سرى‌يم توسط رهبرى کمونيستى يوگسلاوى در سال (۱۹۴۵ - ۱۹۴۴) گرفته شد و مرزبندى آن منطقه را يک کميسيون ويژه به‌عهده داشت و مرز براساس ملاحظات قومى تعيين شد. بدين ترتيب که در شرق سرى‌يم که بيشتر صرب‌ها ساکن هستند به صربستان و غرب آن که اکثراً کروات مى‌باشند به کرواسى واگذار شد. اسلاونى شرقى که مورد اختلاف بين صرب‌ها و کروات‌ها است در منطقه مرزى بين صربستان و کرواسى قرار دارد.