هند

دولت هند جمهورى خلق چين را در دسامبر ۱۹۴۹ برسميت شناخت و دو کشور دراول مارس ۱۹۵۰ به مبادله سفير اقدام نمودند. در آوريل ۱۹۵۴ به امضاى موافقت‌نامه‌اى هند تبت را بخشى از خاک چين قلمداد کرد. سال‌‌هاى ۵۸-۱۹۵۴ سال‌هاى دوستى دو کشور بشمار مى‌رود. با آغاز اختلافات مرزى در سال ۱۹۵۸ و شورش مردم تبت در سال ۱۹۵۹ روابط دو کشور به سدى گرديد. اين اختلافات بالاخره در سال ۱۹۶۲ منجربه جنگ گرديد.

ديدار راجيو گاندى از چين در دسامبر ۱۹۸۸ نقطه عاطفى در روابط دو کشور بود. بعد از ديدار رائو از چين در دسامبر ۱۹۹۳ مى‌توان اظهار داشت روابط دو کشور به دنبال کوشش‌هاى دو جانبه بسوى عادى شدن پيش مى‌رود.

پنج اصل همزيستى مسالمت‌آميز مشترکاً از طرف نهرو و چوئن لاى به جهانيان عرضه شد. از طرفى سياست عدم تعهد نهرو نيز باعث شد که روابط دوستانه‌اى بين دو کشور برقرار شود. به هيمن ترتيب تئورى منطقه بى‌طرف، و استراتژى جبهه مشترک مائو نيز باعث گرديد. تا براى چندين سال هند جايگاه ويژه‌اى از نظر چين داشته باشد. اتحاد شوروى سابق عامل اساسى در روابط هند ـ چين بود، همان‌ طورى که هند عاملى در روابط چين ـ شوروى گرديد. بنابراين جنگ سرد و مثلث استراتژيک شوروى ـ آمريکا ـ چين بى‌اعتمادى بين چين ـ هند را افزايش داد. فروپاشى شوروى باعث از بين رفتن دشمن اصلى چين و قابل اعتمادترين حامى هند گرديد. اين مسئله نکته مثبتى براى چين و عامل منفى براى هند بود. تصميم چين از سال ۱۹۷۸ مبنى بر چهار نوسازي و رشد اقتصادى نياز به يک محيط آرام در اطراف مرزها دارد. لذا چين درصدد بهبود روابط با هند که از اهميت ويژه‌اى برخوردار بود، گام برداشت.

در سال‌هاى ۱۹۸۶ و ۱۹۷۸ در مرز شرقى برخوردهاى مرزى رخ داد که باعث پيچيده‌تر شدن وضعيت گرديد. به هر حال از سال ۱۹۸۲ هشت دور مذاکره بين مقامات دو کشور انجام گرفت که نتايج چندانى ببار نياورد.

به دنبال ديدار گاندى از چين يک گروه کارى مشترک به سرپرستى وزير خارجه هند و معاون وزير خارجه چين به وجود آمد که قرار شد هر شش ماه يکبار به تناوب در پايتخت‌هاى طرفين جلسه مذاکره برگزاز شود. بعد از مدتى نمايندگان ارشد نيروهاى مسلح و وزراى دفاع دو کشور نيز در اين مهم گنجانده شدند. اهداف اين گروه عبارتند از تضمين صلح و آرامش در طول مرزها و نيل به يک توافق منصفانهٔ منطقى و مورد قبول طرفين در مورد آنکه کجا و چگونه مرز را مشخص نمايند. از سال ۱۹۸۹ تا ۱۹۹۱ به علت مشکلات سياسى داخلى چين و واقعه تيان آن من اين جلسات تقريباً با رکود همراه بود. اما ديدار لى پنگ از دهلى‌نو در دسامبر ۱۹۹۱ و ديدار رائو ازپکن باعث شدن آن گرديد. کى آرنارايانان رئيس جمهورى هند در ۳۰ مه ۲۰۰۰ به چين سفر نمود. در اين ديدار جيانگ زمين چهار طرح پيشنهادى در زمينه توسعه روابط دو کشور مطرح کرد که عبارت بودند بودند از:

- توسعه تبادلات و ديد و بازديدى‌هاى مقامات بمنظور حس اعتماد و درک متقابل و ارتباط بين احزاب، مجالس دو کشور، رسانه‌هاى جمعي، مراکز علمى و ...

- گسترش مناسبات تجارى و همکارى اقتصادى و يافتن راهکارها‌ى نوين براى بسط و توسعه مناسبات در زمينه اطلاع رساني، سرمايه‌گذارى مشترک و ....

- تقويب همکارى و مشارکت در امور بين‌المللى براى ايجاد نظم نوين اقتصادى و سياسى به منظور ارتقاى صلح و ثبات در جهان.

- حل اختلافات بر جاى مانده تاريخى و منازعات دو جانبه بمنظور هموار شدن راه براى توسعه مناسبات در کشور.

حزب کمونيست چين نيز ارتباط مستقيمى با کنگره ملى هند و احزاب کمونيست در هند داشته و اخيراً با حزب جاناتا نيز ارتباطاتى برقرار کرده است. به همين ترتيب اتحاديه تجارتى هند، سازمان‌هاى زنان و نهادهاى غيردولتى هند نيز با ارگان‌هاى همتاى خود در چين ارتباط دارند.