در بين بوميان آمريکاى لاتين به بوميان منطقه شيلى آرائوکانى يعنى اقوام خارجى مى‌گويند. از جمله اقوامى که از ديرباز در شيلى زندگى کرده و در حال حاضر نيز گروه‌هاى پراکنده‌‌اى از آن‌ها در اين سرزمين و با استفاده از مجوزهاى حکومتى به زندگى بدوى خود ادامه مى‌دهند ماپوچهها هستند [ماپو: زمين، خاک؛ چه: بشر، انسان]. امروز آن‌ها غالباً داراى قطعه زمينى کوچکى هستند که خود بر روى آن کشت مى‌کنند. دامپروى و پرورش اسب و گاو وحشى نيز در بين آن‌ها مرسوم است. در حال حاضر از هر يک‌صد شيليائى ده نفر از اين اقوام هستند. اين بوميان داراى فرهنگ اصيلى بوده و عمدتاً در ناحيه مرکز و جنوب ساکن مى‌باشند. مذهب در ميان ماپوچه‌ها برخاسته از دو نيرو است، دو نيروى مکمل در عين حال و در موقع لزوم از هم تفرعن جسته و يا به هم متمايل مى‌شوند. يک نيرو اين‌گنه‌چن يا خداى خوبى و مظهر آبادانى و زندگى ناميده مى‌شود و ديگر وکوفو يا خداى بدى‌ها و نشانه خرابى و مرگ نام دارد.


از سوى ديگر دريانوردان ماجراجو در نخستين تماس با مردم منطقه کانال‌ها با آتش بزرگى روبرو شدند که به همين خاطر به اين دسته از بوميان عنوان فوئه‌گينو يا فوئه‌گينى دادند. ايشان غالباً شکارچى و چادرنشين بودند و به زندگى در خشکى و دريا به خوبى آشنائى داشتند. آن گروه به زندگى در خشکى عادت کرده و ماندگار شد، نداوناس‌ها يا سنکنام‌ها بودند. گروه ديگرى از ايشان آئونى‌کنگ يا تچوئلچى ناميده مى‌شدند.


کاوش‌کارها يا آلاکالوفه‌ها [به معناى اقوام بيگانه] در دنيائى از مجمع‌الجزايرهاى واقع در جنوب خليج‌ پناس تا سواحل شمالى تنگه ماژلان زندگى مى‌کردند. ايشان با تچوئلى‌چى‌ها بر سر انواع غذاهاى دريائي، ماهى‌ها و ابزار آهنى در برابر پوست گواناکو [نوعى شتر کوتاه‌قَد آمريکاى لاتين] يا ابزارآلاتى از جنس سنگ معامله تهاترى داشتند. در حال حاضر فقط يک گروه کوچک از آلوکالوفه‌ها از جنس معامله تهاترى داشتند. در حال حاضر فقط يک گروه کوچک از آلوکالوفه‌ها در بندر Eden مقيم مى‌باشند.