براى تربيت اجتماعي، بايد کودک خود را با ابزارهاى مهم ارتباطى آشنا سازيم و او را در استفاده از اين ابزارها يارى کنيم. ما با دو دسته از ابزارهاى ارتباطى سروکار داريم که هريک از آنها در جاى خود بسيار ارزشمند و حائز اهميت است.
ارتباط کلامى ( زبان به عنوان ابزار ارتباط کلامى )
۱. ارتباط کلامي، يک ارتباط تعاملى است، يعنى مستلزم گفتن و شنيدن است. از اينرو استفاده از زبان بدون استفادهى خوب و موثر از گوش، امکانپذير نيست. بنابراين اگر بخواهيم کودک را به خوبگفتن تشويق کنيم، بايد خوب شنيدن را نيز به او بياموزيم.
۲. ارتباط کلامى هرچند که در قالب کلمات و جملات انجام مىگيرد، ولى پشتوانهى آن افکارى است که ما آنها را به شکل الفاظ به يکديگر منتقل مىکنيم. از اينرو بدون درک درست و دقيق مقصود شنونده و بدون انتقال درست مقصود خود به او، نمىتوانيم ارتباط کلامى خوبى با يکديگر داشته باشيم.
۳. به فرزند خود بياموزيم که حتىالمقدور از بيان مطالب، جملات و کلماتى که موجب آزار و اذيت ديگران مىشود، اجتناب کند. اين کار در درجهى اول از خود ما آغاز مىشود.
۴. به فرزند خود بياموزيم حتىالمقدور از زبان به عنوان ابزار پرخاشگرى استفاده نکند.
ارتباط غيرکلامى ( رفتارها و حالات چهره به عنوان ابزار ارتباط غير کلامى )
حالتهاى چهره و رفتارها، پيامهاى بسيارى را براى ديگران ارسال مىکند. در اهميت حالت چهره کافى است به اين نکته توجه کنيم که بسيارى از انسانها تنها با ديدن چهرهى ديگران به برقرارى ارتباط کلامى تشويق شده، يا از آن اجتناب مىورزند.
۱. سعى کنيم حتىالمقدور در روابط معمولى خود با ديگران چهرهاى باز و متبسم داشته باشيم.
۲. سعى کنيم به هنگام سخنگفتن با افراد، به چهرهى آنان نگاه کنيم. به هنگام سخن گفتن با افراد نامحرم نيز نظاره نکردن را از حد نگذرانيم، به گونهاى که اين احساس را ايجاد کنيم که به حرف فرد مقابل اصلاً توجه نداريم و يا کم توجه مىکنيم.
۳. چهره و دستهاى خود را نه کاملاً بىتحرک و خشک نگه بداريم و نه بيش از حد حرکت داده و حالت آن را پيوسته تغيير دهيم.
۴. به هنگام سؤال پرسيدن ديگران و يا هنگام سلام کردن آنان، سرخود را بالا آورده و با توجه کردن به فرد پاسخ دهيم.