بيان يک طرح کلى و جامع براى مسائل آموزش بهداشت مدارس کارى مشکل است. چون تنوع پديدهها و مطالب بهداشتى به نسبت تنوع و وسعت فرآيندهاى حياتي، گسترده و رنگارنگ است. حالات مختلف و مشکلات زندگي، نيازها و دگرگونىهاى آن در ارتباط با مسائل هيجاني، عاطفي، جنسي، رشد و تکامل فيزيکى - روانى و ساير پديدههاى زيستي، هر يک به نحوى و از ديدگاهى مىتواند سرفصل آموزش بهداشت مدارس باشد.
برنامهها بايد با ميزان درک و فهم دانشآموز متناسب باشد و براى تجسم بخشيدن و چاشنىدادن به بيان که طبع لطيف دانشآموز را به خود متوجه کند کوشش بيشتر شود و براى اينکه مطلب مشخصتر و به ذهن نزديکتر آيد مثالهايى ذکر شود. اينها روشها و تمهيداتى است که از طريق آن مىتوان آموزش بهداشت را بيشتر مورد استفاده قرار داد که خود مستلزم آگاهي، مهارت، ابتکار و ذوق شخصى يا اشراف فرد آموزشدهنده نسبت به اينگونه مسائل است تا موفق شود يک مطلب ذهنى و کم محتواى عينى را چنان تجسم و نمود بخشد تا بتواند به ذهن دانشآموز رسوخ و نفوذ کند و در زندگى وى مؤثر و مثمر شود. موضوع مهم ديگر اينکه، تعيين و پيشنهاد يک برنامه کلى آموزش بهداشت براى همه کشورها به همان اندازه بىمعنا است که ساختن و عرضهکردن فقط يک مدل خانه براى مردم مختلف جهان، زيرا:
۱. مسائل و مشکلات بهداشتى از کشورى به کشور ديگر فرق مىکند.
۲. سازمان و سيستم مدارس کشورها با هم متفاوت است.
۳. زمينههاى فرهنگي، سنتي، اجتماعي، عادات و رسوم و اعتقادات و مذاهب کشورها بهنحو بارزى گوناگون و ناهمسان است.
۴. سرويسهاى بهداشت عمومى کشورها مختلف است.
۵. وجود و تعداد آموزشدهندگان مجرب و خبره مسائل بهداشتى در کشورها يکسان نيست.
لذا برنامه آموزش بهداشت مدارس بايد با توجه کامل به فرهنگ و آداب و رسوم افراد و بر اساس مسائل زير طرح و عرضه شود:
- درک معيارهاى کلى که بيشتر مورد نياز آموزش است.
- به دست آوردن معيارهائى که بيشتر بتواند آموزش بهداشت را مفيد و مثمر سازد.
- ارزيابى مسائل آموزش داده شده با برنامهريزى سازمان يافته.
معيارهائى که بيشتر مىتواند نياز آموزشهاى بهداشتى دانشآموزان را مشخص کند عبارتند از:
۱. پرسش از دانشآموزان در زمينه نيازهاى بهداشتى آنان.
۲. مصاحبه با دانشآموزان براى آگاهشدن از نقطهنظرها و مشکلات بهداشتى آنان.
۳. اعترافات ضمنى دانشآموزان در زمينه بيان مشکلات زندگى و مسائل فردى خود.
۴. به دست آوردن عقايد و نظريات دانشآموزانى که در برنامه آموزشهاى بهداشتى دورههاى قبل بودهاند.
۵. بررسى و ارزيابى ميزان سلامتى و يا ناسلامتى دو گروه دانشآموز، آموزش بهداشت ديده و نديده.
۶. مراجعه به منزل دانشآموز و شناخت مشکلات بهداشتى آنان در خانه.
۷. تجزيه و تحليل وضعيت بهداشتى کل جامعه.