توسعه محله ای، رویکرد اصلی مدیریت شهری برای مداخله در بافت فرسوده

به گزارش خبرگزاری مهر، کاوه حاجی علی اکبری در سمینار بررسی تجارب موفق بازآفرینی شهری در کشورهای حوزه دریای مدیترانه و ایران که در دانشکده معماری و شهرسازی دانشگاه علم و صنعت برگزار شد، به تشریح برنامه‌ها و رویکردهای مدیریت شهری در موضوع نوسازی و بازآفرینی شهر تهران پرداخت.

مدیرعامل سازمان نوسازی شهر تهران در ابتدای سخنان خود به گونه بندی‌های مختلف بافت‌های ناکارآمد در شهر تهران اشاره کرد و گفت: بافت تاریخی، بافت میانی، بافت‌هایی با هسته روستایی، سکونت گاه‌های غیر رسمی و محدوده‌های ناکارآمد غیر سکونت گاهی از جمله گونه بندی‌های مختلف و متنوع بافت‌های ناکارآمد در شهر تهران هستند که وقتی صحبت از نوسازی و بازآفرینی شهری پیش می‌آید، منظور مداخله و ایجاد تغییرات در این محدوده هاست.

علی اکبری با بیان اینکه رویکرد اصلی مجموعه مدیریت شهری برای مداخله در بافت‌های فرسوده و ناکارآمد پایتخت، رویکرد توسعه محله‌ای است، خاطرنشان کرد: بعد از گذشت ۵ دهه از شکل گیری ساز و کاری برای مداخله در این محدوده‌ها و بررسی تجارب و رویکردهای مختلف گذشته، شهرداری تهران مجموعه اصولی را سرلوحه برنامه‌ها و اقدامات نوسازی و بازآفرینی شهری قرار داده است.

مدیرعامل سازمان نوسازی شهر تهران اولین اصل در رویکرد توسعه محله‌ای را زمینه محوری دانست و اظهار داشت: نقطه شروع تشخیص مسئله، برنامه ریزی و اقدام توجه به زمینه است، چرا که زمینه ویژگی‌های منحصر به فرد بستر محلی نظیر ظرفیت‌ها، مشکلات اجتماعی، اقتصادی، حقوقی، مدیریتی، کالبدی، محیط زیستی و … را نشان می‌دهد و منتقل می‌کند که چه اقداماتی می‌بایست برای مداخله در محدوده‌های ناکارآمد و فرسوده شهری صورت گیرد.

علی اکبری با تأکید بر اهمیت حضور تمامی دخیلان از جمله اجتماعات محلی، بخش‌های غیر انتفاعی، اجزای مختلف بخش عمومی و … در کلیه فرآیندهای نوسازی و بازآفرینی خاطرنشان کرد: اصل دربرگیرندگی دومین اصل در رویکرد توسعه محله‌ای است که باعث ایجاد هم رأیی و اتفاق نظر در برنامه ریزی و اقدام برای مداخله در محدوده‌های هدف خواهد شد.

وی با بیان اینکه نوسازی امری بین بخشی و بین دستگاهی است، ضرورت همکاری را سومین اصل در برنامه توسعه محله‌ای عنوان کرد و گفت: نمی‌توان از یک دستگاه مشخص انتظار داشت که فرآیند بازآفرینی و نوسازی بافت‌های فرسوده و ناکارآمد شهری را به تنهایی پیش برد بلکه برای پیشبرد این مهم، نیاز به همکاری مستمر و نظام مند همه دستگاه‌های دخیل وجود دارد.

به گفته علی اکبری کلیت باوری چهارمین اصل در رویکرد توسعه محله‌ای است چرا که سیاست بازآفرینی نمی‌تواند بصورت منفرد و بدون توجه به سایر سیاست‌های موجود در کشور محقق شود.

علی اکبری در ادامه سخنان خود در این سمینار علمی، توسعه محله‌ای و بازآفرینی عرصه‌های رها شده در سطح شهر را به عنوان دو رویکرد فعلی سازمان نوسازی شهر تهران برای بهبود کیفیت زندگی در محدوده‌های ناکارآمد عنوان کرد و یادآور شد: توسعه محله‌ای شامل برنامه ریزی و اجرای پاره‌ای از اقدامات با هدف تحریک توسعه در محله‌های فرسوده و ناکارآمد به منظور بهبود و ارتقای کیفیت زندگی ساکنان است که رهیافتی فراگیر را مبتنی بر مشارکت همه دخیلان در فرآیند نوسازی دنبال می‌کند.

وی با اشاره به اینکه در حال حاضر نزدیک به ۶۰ دفتر توسعه محله‌ای به منظور ارتباط مستقیم و مستمر با ساکنان بافت‌های فرسوده و سایر دخیلان در فرآیند نوسازی مشغول فعالیت هستند، تصریح کرد: این دفاتر ۱۸۰ محله شهر تهران یعنی بیش از ۵۰% محله‌های ناکارآمد و فرسوده را تحت پوشش قرار داده اند.

به گفته مدیرعامل سازمان نوسازی شهر تهران، اصالت و اهمیت ویژه به توسعه اجتماعی و پرداختن به مسائل اجتماعی که جنبه مغفول توسعه در محله‌های فرسوده و ناکارآمد است، بکارگیری مجموعه‌ای از ابزارهای تشویقی برای ترغیب و توانمندسازی ساکنان مبتنی بر کیفیت و عدالت، ایجاد فضاهای شهری تجهیز شده جهت استفاده همه گروه‌های اجتماعی در تمام ایام و ساعات و تأمین خدمات پشتیبان سکونت از جمله مهمترین اقدامات و برنامه‌هایی است که از طریق دفاتر توسعه محله‌ای در حال انجام است.

علی اکبری با اشاره به تهیه برنامه توسعه محله‌ای برای ۱۸۰ محله تحت پوشش دفاتر، عنوان کرد: انتظار می‌رود تمامی دخیلان در فرآیند تدوین برنامه توسعه محله مشارکت داشته باشند تا زمینه حرکت محلات به سمت توسعه پایدار با مشارکت و همراهی اجتماع محلی فراهم شود.

مدیرعامل سازمان نوسازی شهر تهران با اشاره به راه اندازی پیشخوان توسعه محله به عنوان ابزاری جهت پایش برنامه توسعه محله، متذکر شد: یکی از مهمترین ملزومات برنامه ریزی، موضوع ارزیابی است به نحوی که برنامه ریزان، سیاست گذاران و تصمیم گیرندگان بتوانند امکان ارزیابی برنامه‌ها را در مراحل مختلف پیش، حین و پس از برنامه ریزی داشته باشند تا ضمن ارزش گذاری بروندادها، پیامدها و آثار کلی سیاست‌های بکارگرفته شده، از تکرار اشتباهات در آینده جلوگیری کنند.

وی خاطرنشان کرد: با استفاده از پیشخوان توسعه محلات می‌توان وضعیت محلات را در ارتباط با جنبه‌ها و معیارهای مختلف تعریف شده که از طریق ۱۰۰ سنجه ای که توسط دفاتر توسعه محله‌ای برداشت و وارد این سامانه شده است، پایش و رصد کرد و با بروز رسانی دوره‌ای سنجه ها از بروز تغییرات در شاخص‌ها و معیارهای هر محله در طول زمان آگاهی حاصل نمود.

علی اکبری در جمع بندی سخنان خود در این سمینار عنوان کرد: در رویکرد توسعه محله‌ای تلاش شده با نگاه برنامه محور، برنامه توسعه محله برای ۱۸۰ محله فرسوده و ناکارآمد شهر تهران تهیه شود و پیشخوان توسعه محله نیز به عنوان ابزاری برای ارزیابی برنامه‌ها در فرآیند برنامه ریزی مورد استفاده قرار گیرد.